فوران آتشفشان دماوند نزدیک است؛ چه خطری ما را تهدید می‌کند؟

مدتی است شایعه‌هایی درباره احتمال فعال شدن آتشفشان دماوند در رسانه‌ها به گوش می‌رسد. اکنون مسئولان می‌گویند فوران آتشفشان دماوند دور از انتظار نیست و احتمال دارد این حادثه به زودی رخ بدهد.

در روز دوشنبه 28 آبان 97 دومین جلسه پایش قله دماوند برگزار شد تا موضوع فوران آتشفشان دماوند بررسی شود. دکتر علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این جلسه عنوان کرد اگر قله دماوند فوران کند تا شعاع 100 کیلومتری آن تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و بالغ بر 19 میلیون نفر که در محدوده قله دماوند زندگی می‌کنند با خطرهای زیادی مواجه خواهند شد. در مجموع با فوران آتشفشان دماوند بالغ بر یک‌چهارم از جمعیت ایران در خطر خواهند بود. وی افزود در سال‌های گذشته بیش از 10 خبر در خصوص فعالیت آتشفشان دماوند منتشر شد، اما به دلیل نداشتن تجهیزات لازم قادر به پاسخ‌گویی در این خصوص نبوده‌ایم. پس از سیلی که در گزنگ مازندران رخ داد و کارشناسان دلیل آن را ذوب شدن یخ‌های دامنه دماوند و فعالیت آتشفشان دانستند، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با توجه به مسئولیتی که در این حوزه دارد، کارگروه‌ ملی مخاطرات زلزله و لغزش‌های لایه‌های زمین تشکیل داد تا این موضوع را بررسی کند.

برگزاری دومین جلسه پایش فوران آتشفشان دماوند

دکتر علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار کرد ما با هدف پایش و بررسی فعالیت آتشفشان دماوند جلسه‌ای را برگزار کردیم تا با حضور نهادهای تخصصی از بروز خطرها و بحران‌های احتمالی که پس از فوران آتشفشان دماوند به وجود می‌آیند، جلوگیری کنیم. این جلسه‌ها با هدف دیگری نیز برگزار می‌شود که آن هم افزایش سطح هماهنگی میان دستگاه‌ها و نهادهای مسئول نظیر وزارت ارتباطات، وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه، سازمان محیط زیست، سازمان مدیریت بحران، سازمان زمین شناسی و موسسه ژئوفیزیک است.

این مقام مسئول در ادامه عنوان کرد اگر فوران آتشفشان دماوند رخ دهد تا شعاع 100 کیلومتری خود را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در این محدوده بالغ بر 16 میلیون و 700 هزار نفر در مناطق شهری و بیش از 700 هزار نفر نیز در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. ما باید در زمان فوران آتشفشان به دنبال کاهش تلفات و نجات این تعداد از مردم باشیم. در مجموع بسته به نوع و شدت وزش باد، حدود یک‌چهارم جمعیت کشور نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. البته موضوع نگران‌کننده دیگری نیز وجود دارد؛ پس از فوران آتشفشان، به دلیل شدت این حادثه شاهد زلزله‌های متعددی نیز خواهیم بود و در اطراف قله دماوند نیز گسل‌های متعددی قرار گرفته است. از این رو سعی داریم با ابزارهایی نظیر زلزله‌نگار، گازسنجی‌ها و همچنین زیرساخت‌های برق، راه و ساختمان، دما و صداهای انفجاری درون ماگماهای دماوند را بررسی کنیم.

آتشفشان دماوند به زودی فوران می‌کند

دکتر مرتضی طالبیان، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین در دومین جلسه پایش قله دماوند گفت در خصوص فوران آتشفشان دماوند در سطح جهانی مطالعات زیادی صورت گرفته و آن‌ها بر این باورند که در آینده شاهد فعالیت دوباره آتشفشان دماوند خواهیم بود. هر آتشفشان دارای مراحل مختلف زندگی نظیر مرحله تولد، مرحله تکامل (فعالیت زیادی) و مرحله خفتگی (خاموشی) است. مطالعه‌ها نشان می‌دهند که در اطراف قله دماوند، خاکسترهای آتشفشانی و جریان‌های گدازه‌ای وجود دارد. باید این را به یاد داشته باشیم که هر ساله در جهان بالغ بر 50 آتشفشان فوران می‌کند و به خاطر آثار مخرب آن، بیش از 260 هزار نفر نیز جان خود را از دست می‌دهند. از این رو باید خطرهای فوران آتشفشان دماوند را جدی بگیریم.

دکتر مرتضی طالبیان در ادامه بیان کرد:

مواردی نظیر زمین لرزه، جریان‌های گلی، آلودگی خاک، انتشار گاز و همچنین کشف منابع آب‌های زیرزمینی جدید می‌توانند به بررسی فعالیت قله‌های آتشفشانی کمک کنند. باید وجود هر یک از آن‌ها را به عنوان یک هشدار در نظر بگیریم. همچنین بر اساس بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که فعالیت آتشفشان دماوند در مراحل ابتدایی به صورت فوران گدازه‌ای آرام خواهد بود و در مراحل بعدی به صورت فوران انفجاری رخ می‌دهد.

5 آتشفشان خطرناک در ایران وجود دارد

دکتر طالبیان در ادامه عنوان کرد علاوه بر آتشفشان دماوند، آتشفشان‌های تفتان، بزمان، سهند و سبلان نیز با شرایطی همانند قله دماوند مواجه هستند و احتمال فوران آن‌ها نیز وجود دارد، اما خطرناک‌ترین آن‌ها در حال حاضر قله دماوند است که با ارتفاع 5760 متر به عنوان بزرگترین قله خاورمیانه شناخته می‌شود و شهرهای تهران، آمل و سواحل شمالی خزر در نزدیکی آن قرار دارند. نکته قابل توجه این است که بر اساس مطالعه‌های انجام شده، آخرین فعالیت آتشفشان دماوند به 7 هزار سال قبل مربوط می‌شود و تا الان هیچ فعالیت دیگری نداشته است. اگر روزی آتشفشان دماوند فعال شود، شاهد انتشار گازهای زیادی خواهیم بود که به همراه آن خاکستر نیز به بیرون فوران می‌کند و مناطق زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی همچنین گفت شرایط فصلی مختلف فوران آتشفشان دماوند را بررسی کرده‌ایم. اگر در فصل زمستان شاهد فعالیت آتشفشان دماوند باشیم، بادهای غربی منطقه‌ای بر جهت و شدت آن تاثیر می‌گذارند و اگر در تابستان دماوند فعال شود، شهر تهران با بیشترین آسیب مواجه خواهد شد. بر خلاف زمان وقوع زلزله تا حدودی می‌توان زمان فعالیت آتشفشانی را پیش‌بینی کرد و مطالعه‌های جهانی نیز احتمال می‌دهند در آینده فعالیت انفجاری دماوند رخ دهد. به این منظور باید با استفاده از شبکه لرزه‌نگاری، راداری، پایش گازهای خروجی و پایش آب‌های زیرزمینی، قله دماوند را زیر نظر داشته باشیم.