بزرگترین آتشکده ساسانی در وسط دریاچه ای عجیب!

مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان در جنوب شرق استان آذربایجان غربی ، 45 کیلومتری شهرستان تکاب، یکی از محوطه های تاریخی مهم کشورایران محسوب می گردد . در این منطقه نشانه ها و بقایای استقرار از هزاره اول ق.م تا قرن 11 هجری قمری ملاحظه می شود .

به گزارش ایسنا منطقه آذربایجان غربی اوج شکوه و آبادانی تخت‌سلیمان مربوط به دوره ساسانی می باشد که ساختمان آتشکده آذرگشنسب بر روی صفه ای به مساحت 12 هکتار، درکنار دریاچه ای اسرار آمیز و منحصر به فرد احداث گردیده و به عنوان مهمترین معبد مورد احترام ایرانیان زرتشتی در زمان ساسانیان، نقش بسیار تعیین کننده ای در حیات سیاسی ـ اجتماعی حکومت مذکور ایفا می نماید و آتش جاویدان آن به مدت هفت قرن نماد اقتدار آئین زرتشت و حکومت ساسانی محسوب می شده است.

آذرگشنسپ در زبان کردی به معنای آتش اسب نر است. بر پایهٔ افسانه‌های ایرانی این آتشگاه بدین علت این‌طور نامیده شده‌است که کیخسرو هنگام گشودن بهمن دژ در نیمروز با تیرگی شبانه که دیوان با جادوی خود پدیدآورده بودند روبرو شد. آنگاه آتشی بر یال اسب وی فرود آمد و جهان را دیگر باره روشن کرد و کیخسرو پس از پیروزی و گشودن بهمن دژ، به پاس این یاوری اهورایی، آتش فرودآمده را آنجا بنشاند و آن آتش و جایگاه به نام آتش اسب نر (گُشسب یا گُشنسب) نامیده شد. این محل هم‌اکنون تخت سلیمان نام دارد.

آتشکده آذرگشنسب و تاسیسات وابسته به آن وسیعترین تأسیسات مذهبی و اجتماعی دوره ساسانی است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است.

داستان های زیادی در بسیاری محافل درباره دریاچه تخت سلیمان بر سر زبان هاست که این پدیده را بسیار پیچیده تر از یک دریاچه ی معمولی نشان می دهد. مشهورترین افسانه وجود گنج های بیشمار در اعماق دریاچه است. گنج هایی با ارزش بی پایان که در طول تاریخ به دریاچه انداخته شده و پنهان شده اند. داستان هایی که بسیاری را به سوی این دریاچه کشانده است اما باید توجه داشت که دسترسی به گنجی این چنینی چندان بی خطر به نظر نمی رسد.

جالب است بدانید در هیچ یک از ادوار تاریخی نشانی از پیدا شدن این گنجینه ها وجود ندارد و با توجه به در دسترس نبودن عمق دریاچه و عدم جستجوی مناسب می توان انتظار داشت که هنوز هم بتوان نشانی از آن پیدا کرد.

بر خلاف تصور همگان، این یک دریاچه نبوده و هیچ آبی به آن نمی‌ریزد. رسوب‌های حاصل از این املاح در طی قرن‌ها، لبه چشمه را شکل داده و متغیر کرده‌است.

بقایای آثار معماری این مجموعه متعلق به یکی از بزرگترین نمادهای مذهبی ،‌ سیاسی ، فرهنگی و آموزشی اواخر دوره ساسانی در قرن 6 میلادی به شمار می آید و همان نقشی که تخت جمشید در حکومت هخامنشی داشته ، تخت‌سلیمان نیز برای ساسانیان از هر جهت به مثابه تخت‌جمشید محسوب می شده است.

این مجموعه عظیم که در جنگهای ایران و روم در زمان خسروپرویزدر سال 624 میلادی به شدت آسیب دیده و دیگر رمق تجدیدحیات نیافت. بعد از زوال حکومت ساسانی و پذیرش دین مبین اسلام توسط ایرانیان تا قرن 4 ه‍ .ق تعداد اندکی از معتقدان آئین باستانی ایران در این محل اسکان داشته و آتشکده نیز در مقیاس کوچکتری مورد استفاده بوده است تااینکه‌ در زمان حکومت آباقاخان مغول با انجام تعمیرات وسیع و چشمگیر و احداث بناهای جدید از این مکان مدتی به عنوان پایتخت ییلاقی و کاخ و تفرجگاه تابستانی استفاده می شود.

پس ازایلخانان نیز محل مذکور توسط عامه مردم به صورت شهرکی کم اهمیت با مشاغل متنوع تا قرن 11 هجری قمری ادامه حیات می دهد. از آن پس محل متروک و بنا به اعتقادات مردم بومی منطقه به حضرت سلیمان نبی نسبت داده میشود.

این مجموعه در سال 1382 به عنوان چهارمین نگین میراث فرهنگی کشور درفهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.