بررسی ده اثر سینمایی بیضایی در یک مستند/ادای دین یک مفتون به بهرام بیضایی

به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج فرشید قلی پور کارگردان چریکه‌ی بهرام یا ایمان به قدرت تصویر عنوان مستندی که به بررسی سینما، تئاتر و آثار پژوهشی بهرام بیضایی در گفتگو با همکاران ایشان و پژوهشگران سینما و تئاتر ایران پرداخته است.

این کارگردان جوان متولد 1361 در قزوین و دارای مدرک کارشناسی مدیریت صنعتی از دانشگاه آزاد ابهر است و تا پیش از این کارگردانی فیلم‌های کوتاه داستانی تاریکی، جای خالی سکوت، گلابتون، یکشنبه، وقتی ساعت هفت بار نواخت، رو به آبی، حضور، پاز و فیلم بلند ویدیویی کیک تلخ و سریال تلویزیونی اختیار دارین را تجربه کرده است.

به بهانه حضور فیلم این هنرمند در دوازدهمین جشنواره بین‌المللی حقیقت، با فرشید قلی پور به گفتگو نشستیم.

قلی پور در ارتباط با مستند خود گفت: این اثر را نمی توان یک مستند صرف دانست چون با توجه به اینکه به سینمای استاد بیضایی می‌پردازد، شیب و رویکردی داستانی پیدا می‌کند.

بررسی ده اثر سینمایی بیضایی در یک مستند

وی با اشاره به اینکه این اثر یک موضوع واحد را دنبال نکرده است تشریح کرد: در هشتاد درصد این کار، ما ده اثر بهرام بیضایی را با حضور دو قشربررسی کرده ایم. این دو گروه، از کسانی که در این آثار با او همکاری کرده‌اند از یک سو و از سویی دیگر، افرادی مثل آقای برزگر که صاحب نظر هستند، تشکیل می شود. در بیست درصد دیگر هم به آثار پژوهشی و تئاتر استاد پرداختیم و بدین‌گونه سعی کرده‌ایم که تصویری کلی از ایشان ارائه بدهیم.

نمی خواستیم کار تکراری باشد

قلی پور در مورد مخاطبین این اثر گفت: ما دو گروه را به عنوان مخاطب مد نظر داشته ایم. براین اساس طبیعتا سعی کردیم مباحث برای کسانی که ایشان را می شناختند کلیشه و تکراری نباشد و از طرفی دوستانی هم که استاد را نمی شناسند، مانند دانشجویانی که به تازگی به دانشگاه وارد شده اند، از یک شمای کلی با ایشان آشنایی پیدا کنند و علاقمند به پیگیری آثارش شوند.

وی افزود: کما این که پس از پایان نمایش اول فیلم، خیلی از دوستان جوان را می دیدم که با دیدن بخشی از یک اثر، متمایل شده بودند که باید فلان فیلم بیضایی را ببینند.

سه کتاب در مورد بهرام بیضایی نوشته ام

این کارگردان جوان در مورد چگونگی ورودش به حیطه هنر گفت: گرچه من در رشته مدیریت صنعتی تحصیل کرده و هیچ وقت هم از مدرک تحصیلی ام استفاده ای نکردم، اما از سال 1371 فعالیت خود را در زمینه تئاتر با کارهای عروسکی کوچک آغاز کردم و به تدریج توانستم خودم را ارتقاء بدهم. فیلمسازی را از سال 1388 با ساخت آثار کوتاه شروع کردم. در این میان سه کتاب با موضوع بهرام بیضایی تالیف کردم که عبارت بودند از کاوش در سینما و تئاتر بهرام بیضایی، جستاری در پژوهش های بهرام بیضایی و بهرام نوشت که این آخری دیوانی از دیالوگ های منتخب شصت و شش اثر سینمایی و تئاتری آقای بیضایی است.

قلی پور با تاکید بر اینکه این اثر در واقع یک ادای دین به استاد است، در مورد نحوه آشنایی اش با بیضایی، اظهار داشت: آشنایی من با آثار بهرام بیضایی به زمان آماده شدنم برای کنکور برمی گردد که کتاب نمایش در ایران را خواندم و دیدم که با آن چنان دنیای عجیبی مواجهم که نمی شود از آن به سادگی گذشت. گرچه یکی دو اثر سینمایی همچون باشو غریبه کوچک را از ایشان دیده بودم اما این کتاب مرا وادار کرد که آثارش را با جدیت بیشتری دنبال کنم، در این باره بیشتر بخوانم و خدا رو شکر توانستم که سه تئاتر و همینطور فیلم های دیگرش را در ایران ببینم. این گونه بود که به قول شعرا مفتون بهرام بیضایی شدم و رویکرد پژوهشی خود را در این زمینه تا امروز ادامه داده ام و همانطور که گفتم به دلیل اینکه از سال 1377 این ذهنیت پژوهشی را داشتم، بالاخره ساخت این اثر مستند را آغاز کردم.

مسائل مالی مهمترین مشکل من بود

وی در مورد این که برای تولید این فیلم چه موانعی داشتهچ، گفت: تنها مشکل من مسائل مالی بود چرا که برای تولید این فیلم از سرمایه شخصی خودم هزینه کردم و به غیر از آن هیچ گونه مانعی بر سر راه ما وجود نداشت و به هر دوستی که می گفتیم می خواهیم با موضوع استاد بهرام بیضایی کار کنیم، همراه می شد. به هر حال نام بهرام بیضایی آن قدر بزرگ هست که بتواند انجام امور را تسهیل کند. باید تاکید کنم که هیچ گونه مشکلی در دریافت مجوزها نداشتیم.

کارگردان مستند چریکه‌ی بهرام یا ایمان به قدرت تصویر در مورد هرف گذاری برای نمایش این اثر گفت: پس از نمایش این فیلم 82 دقیقه ای در جشنواره سینما حقیقت، تلاش می کنیم که ببینیم آیا برای اکران عمومی می توانیم اقدام کنیم یا خیر. اگر بشود که در گروه هنر و تجربه اکران شود که عالی است و اگرنه شبکه نمایش خانگی در چشم انداز ما است.

توجه به روحیه پژوهشگر بهرام بیضایی

وی افزود: امیدوارم برای کسانی که وارد این حرفه می شوند ایجاد علاقه کند. به هر حال این اثر در مورد یکی از رفیع ترین قله های سینما و تئاتر این مملکت کار شده و حتی کسانی که در این حوزه ها کار کرده اند، همان روحیه پژوهشگرانه بهرام بیضایی را در خودشان تقویت کنند. این استاد هرگز درطول زندگی اش از کار نایستاده و یا می نویسد، یا تئاتر کار می کند، یا فیلم می سازد، یا تدوین می کند و مدام در حال کار بوده و هستند.

فرشید قلی پور در پاسخ به این سوال که آیا بهرام بیضایی در جریان تولید این فیلم کتاب ها قرار گرفته است؟ گفت: بله ما از طریق یکی از دوستانمان کتاب‌ها را به دستشان رساندیم و ایشان هم به من لطف داشتند و یک نامه محبت آمیز برای من ارسال کردند. در صددیم که فیلم را هم به دستشان برسانیم. برای تولید فیلم هم با آقای عزیز ساعتی یکی از صمیمی ترین دوستان استاد، که خودشان هم از بزرگان هستند، تمام جزییات کار را بررسی می کردم چرا که به سلیقه استاد وقوف کامل دارد و می خواستیم که اثر نهایی به سلیقه استاد بیضایی هم نزدیک باشد که اتفاقا مورد حمایت و تشویق هم قرار گرفتیم.

کارگردان چریکه‌ی بهرام یا ایمان به قدرت تصویر در مورد میزان دسترسی به منابع گفت: به دلیل اینکه سالها آثار و فعالیت های بهرام بیضایی را دنبال می کردم، مقداری از مستندات و منابع را داشتم و منابع جدیدتری هم از دوستانی که طرف مشورت ما بودند دریافت می کردیم تا بتوانیم از ابعاد مختلف به این کار بپردازیم.