فرآیند شناسایی شهدای مفقودالاثرها توسط مرکز “ژنتیک” ایران
«رئیس مرکز تحقیقاتی ژنتیک نور» ضمن تشریح مراحل علمی تشخیص هویت شهدای گمنام و پاسخ به برخی ابهامات در این زمینه از ادامه فرآیند شناسایی مفقودالاثرها
تفحص، تشییع و خاکسپاری شهدای گمنام در مقاطع زمانی مختلف علاوه بر برانگیختن احساس غرور ملی و هم‌نوایی گروه‌های مختلف در تکریم فرهنگ ایثار وشهادت، همواره با ابهاماتی نیز همراه بوده است.
ابهاماتی که گاه به صورت کنایه از سوی بدخواهان مطرح و در مواردی صرفاً به منظور کسب اطلاع از سوی دلسوزان بیان می‌شده است. نمونه متأخر این ابهامات هم طرح این سوال در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی بود که با توجه به پیشرفت‌های علمی روز، چگونه است که هنوز قادر به تشخیص هویت شهدای تفحص شده نیستیم و کماکان شاهد تشییع پیکر شهدا به صورت گمنام هستیم.
درباره این ابهام و سوالات دیگری از این دست باید سراغ متولی مستقیم فرآیند تشخیص هویت پیکرهای تفحص شده می‌رفتیم. مرکز ژنتیک نور از زیرمجموعه‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حال حاضر این مسئولیت را برعهده دارد.
دشواری کار بر روی نمونههای استخوانی
محمود تولایی رئیس این مرکز در پاسخ به خبرنگار مهر درباره اینکه
چرا پس از چندین سال از پایان جنگ تحمیلی، هنوز برخی شهدا به صورت گمنام دفن می شوند؟
به تشریح فعالیت های مرکز ژنتیک نور در روند تعیین هویت شهدای گمنام پرداخت و گفت: استخراج ژن روی یک نمونه خونی کار ساده‌ای نیست، اگر قرار باشد همین کار روی بافت انجام شود، حساسیت کار ۲۰ برابر بیشتر خواهد شد. همین اقدام روی بافت سخت مشکل تر می شود. سختی کار روی نمونه استخوانی بسیار بیشتر از کار کردن روی نمونههای خونی است.
بافت سخت ابتدا باید پودر شود. اجزای درون سلولی با پودر کردن از بین می‌رود، پس راندمان کار پائین می‌آید. برای جبران راندمان کار، روش‌های حساسی را پیش می‌گیرند. پس سختی کار در نمونه های استخوانی چندین برابر نمونههای خونی است. خصوصا اگر این نمونه ها مدت طولانی در شرایط نامطلوب قرار داشته باشند.
روی برخی از نمونه‌ها باید چندین بار روش‌های مختلف را امتحان کرد تا به یک نمونه DNA دارای کیفیت لازم برای مطالعات بعدی برسیم. حال با در نظر گرفتن این مشکلات، فرض کنید نمونه‌ای را در اختیارمان قرار می‌دهند که در شرایط سختی نیز قرار داشته است. مثلا باید روی یک نمونه استخوانی کار کنیم که ۳۰ سال در باتلاق و مرداب و یا در معرض مستقیم آفتاب شدید مناطق جنوبی کشور بوده است. این مسائل باعث میشود که غشای اصلی سلولی آسیب ببیند. بنابراین باید حساس تر و ظریف تر کار کرده و روش های مختلف را بکار گیریم و این موجب طولانی شدن مراحل کار آزمایشگاهی میشود.
گاهی ممکن است در یک روز، روی ۲۰۰ نمونه خونی کار کنیم اما گاهی نیز ممکن است که یک کارشناس چندین روز تنها برای یک نمونه استخوانی وقت بگذارد. تازه آن موقع بخش کنترل کیفیت اعلام می کند که این نمونه برای مطالعات ژنتیکی مناسب است یا نه. بنابراین، این کار بسیار زمانبر است.
دوستان معترض حتی یک بار از مرکز ژنتیک بازدید نکرده‌اند!
تولایی در ادامه درباره اینکه چندی پیش مشاور رئیس جمهور به صورت گلایه‌آمیز مطلبی را در فضای مجازی منتشر و بیان کرده بود «سه دستگاه متولی شهدا هستند اما هنوز شهدای جنگ تحمیلی گمنام دفن می‌شوند» افزود: به حق است که دوستان ما در دولت، و هر جایی، انتظارات و علائق خود را مطرح کنند اما آیا خودشان تا به حال یک بار از مجموعه و مرکز ما بازدید کرده اند؟
وی افزود: ما تاکنون یک ریال هم از حمایت‌های دولتی برخوردار نبوده‌ایم. اگر اکنون با یک تیم ۲۰ نفره کار میکنیم باید بدانند که کارمان هزینه بر است و اگر قرار باشد سرعت پاسخگویی خودمان را سه برابر کنیم باید قدرت مالی و بودجه‌ای ما هم سه برابر شود تا بتوانیم تعداد دستگاه‌ها و نیروهایمان را بیشتر کرده و ساختمان های مناسب تری بگیریم تا قدرت پاسخگویی بیشتری داشته باشیم.
رئیس مرکز نور افزود: از همه مسئولانی که انتظار درست و طبیعی آنها سرعت در پاسخگویی ماست، دعوت می‌کنم ارتباط بیشتری با ما داشته باشند. ما نیروی متخصص و شایسته این کار را داریم و حتی متخصص تربیت میکنیم اما ظرفیت پاسخگویی ما متناسب با میزان حمایت‌ها و پشتیبانی هایی است که در اختیارمان گذاشته میشود.
پیش‌بینی وجود ۶ هزار شهید گمنام دیگر در مناطق مرزی
تولایی، تیم مستقیمی که با او بر روی تعیین هویت شهدا کار می‌کنند را ۲۰ نفر اعلام کرد و گفت: شهدای ما در جنگ تحمیلی حدود ۲۷۰ هزار نفر بوده‌اند که نزدیک به ۵۰ هزار نفر به عنوان مفقود مطرح شدند و توسط فعالیت کمیته جستجوی مفقودین تاکنون حدود ۴۴ هزار نفر از مفقودین پیدا شدند.
وی ادامه داد: همچنین
۱۴ تا ۱۶ هزار نفر از اینها گمنام هستند که از این تعداد ۸ تا ۹ هزار نفر از آنها در عملیات های تفحص به دست آمده‌اند و در یادمان های شهدای گمنام دفن هستند. پیش بینی میشود حدود ۶ هزار شهید گمنام دیگر در مناطق مرزی و برون مرزی کشورمان وجود داشته باشد که پیدا شدن آنها نیازمند استمرار فرایندهای تفحص و جستجوی مفقودان است. با این حال اکنون حدود ۲ هزار نمونه از شهدا در اختیار داریم. آن هم نمونه‌هایی که از سال ۸۱ به بعد در تفحص ها بدست آمده است.
رئیس مرکز ژنتیک انسانی نور گفت: از زمانی که پروژه تعیین هویت شهدا آغاز شد، نمونه‌ای از همه شهدایی که در تفحص بدست آمده و گمنام بوده‌اند در اختیارمان قرار می‌گیرد. اکنون پیکر این شهدا در یادمان‌های شهدای گمنام سراسر کشور دفن هستند.
وی افزود: به مرور که کار تهیه پروفایل و طرح واره ژنتیکی شهدا را انجام می دهیم، اطلاعاتمان را با شماره پرونده آن شهیدان تطبیق می‌دهیم. یک بخش کار این است که از همه خانواده هایی که دارای فرزند مفقودالاثر هستند نمونه خون بگیریم.
بسیاری از والدین شهدای گمنام در سنین کهنسالی قرار دارند و یا فوت شده‌اند. بنابراین اگر در جمع آوری این نمونههای خونی سرعت عمل نداشته باشیم بسیاری از آنها را از دست خواهیم داد.
تولایی تأکید کرد: ما در حد وسع و توان و حمایتی که میشود، کار را انجام داده‌ایم. انتظارمان این است همه افرادی که نسبت به خانواده شهدا احساس تکلیف می‌کنند و می‌گویند چرا ما هنوز شهید گمنام دفن می کنیم حداقل یک تماس گرفته و با چالش‌ها و نیازهای کار ما آشنا شوند. چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس با فعالیت های ما آشنا شده بود و پیگیر چالش هایمان شد. از طرف وزارت بهداشت تماس گرفته و گفتند نیازمندی های خود را در نامه ای بنویسید. این کار را انجام دادیم ولی تاکنون هیچ پاسخی دریافت نکرده ایم. به ظاهر و حرف نمی شود از شهدا و خانواده آنها حمایت کرد.
سهم بنیاد شهید و وزارت بهداشت در تعیین هویت شهدا
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله اعظم(عج) در پاسخ به اینکه هزینه نمونه گیری از خانواده های شهدای گمنام آنقدر نیست که نتوان در جمع آوری نمونه خونی والدین شهدای گمنام سرعت عمل داشت، گفت: قطعا عدد و رقمی که مورد انتظارمان است بسیار کمتر از هزینه هایی است که امروزه در کشور انجام می شود.
تولایی افزود: این هزینه آنقدر نیست که فکر کنیم بار مالی سنگینی دارد. تا امروز مجموعه ژنتیک انسانی و فعالیت های ما توسط سپاه و برخی منابع حمایتی جزیی دیگرحمایت شده است. این کار نیازمند اقدامات حمایتی جدی از سوی بنیاد شهید و سایر دستگاه‌های دولتی است. آیا بخش دیگری از کار ما که مربوط به تکنولوژی نوین در سلامت و شناخت دغدغه های آسیب های مولکولی جانبازان شیمیایی است، به وزارت بهداشت مربوط نمی‌شود؟ آیا حمایت از پرداختن به یکی از پیشروترین دانش ها و تکنولوژی های روز، بخشی از وظایف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیست؟
اگر پدر و مادر شهدای گمنام در قید حیات نباشند…
تولایی در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به اینکه غیر از نمونههای خونی پدر ومادر، مناسب ترین نمونه برای تعیین هویت شهدای گمنام چیست؟ گفت: ترجیحا یک تا دو سی‌سی نمونه خون از والدین می‌گیریم. این نمونه خونی بهترین نمونه برای آزمایش است ولی مواردی بوده که شهیدی در دست بررسی بوده است و پدر یا مادر یا هردو در قید حیات نبودند، اگر این والدین سابقه بستری داشته و از اینها نمونه ای حتی بلوک‌های پاراقینه آسیب شناسی هم در اختیار باشد امکان استخراج DNA وجود خواهد داشت.
وی افزود: مواردی بوده است که ما از بافت‌های پارافین بخش پاتولوژی بیمارستان نمونه گرفته‌ایم و روی آن کار کردیم و توانستیم طرح واره ژنتیکی پدر یا مادر را بدست آورده و شناسایی کنیم.
بهترین نمونه، نمونه خونی پدر و مادر است چون نیمی از اطلاعات ژنتیکی هر فردی شبیه به مادر و نیمی از اطلاعات ژنتیکی او شبیه به پدر است. پس در یک خانواده چند نفره، همه فرزندان به صورت تک تک دارای اطلاعات ژنتیکی پدر و مادر هستند اما در عین حال تنوع در ژنتیک فرزندان نیز وجود دارد، بنابراین عینا همه فرزندان با هم مشابه نیستند ولی در عین حال همگی نیمی از اطلاعات ژنتیکی شان مشابه مادر و نیمی دیگر مشابه پدرشان است.
رئیس مرکز ژنتیک انسانی نور افزود:
اگر پدر و مادر را در اختیار نداشته باشیم و قرار باشد از خواهران و برادران نمونه گیری انجام شود باید حجم نمونه ها را بالا ببریم و از تمامی خواهران و برادران در دسترس نمونه ای بگیریم و از روی اطلاعات ژنتیکی آنها اطلاعات پدر و مادر را باز طراحی کنیم و نمونه محصول استخوانی را با پروفایل بازطراحی شده بر مبنای اطلاعات ژنتیکی فرزندان مورد بررسی قرار دهیم.
نقش فرزند شهید در تعیین هویت شهدای گمنام
وی در ادامه گفت: در مرحله بعد چنانچه آن شهید ازدواج کرده و دارای فرزند باشد، اطلاعات ژنتیکی فرزندش را به عنوان شاخص قرار می دهیم اطلاعات ژنتیکی مادر آن فرزند که همسر شهید نیز هست را جدا سازی کرده و با اطلاعات ژنتیکی فرزند تطابق داده و تفکیک میکنیم و بخش اطلاعات مربوط به ژنتیک پدری را در پایگاه داده نرم افزاری وارد می کنیم. این اطلاعات ژنتیکی در گنجینه پایگاه داده ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد و به شناسایی شهید کمک می‌کند.
گام اول پدر و مادر، گام دوم همسر و فرزند و در درجات بعدی خواهران و برادران شهید مدنظر قرار می گیرند.
اگر مواردی باشد که امکان گرفتن خون وجود نداشته باشد می توان از نمونه مخاط دهانی والدین هم استفاده کرد.
تولایی درباره اینکه سن بسیاری از والدین شهدا بالاست و احتمال از دست رفتن آنها زیاد است بنابراین شاید لازم باشد که فراخوانی برای تکمیل داده‌ها و نمونههای خونی از والدین شهدای گمنام داده شود، گفت: اگر با تبلیغات در این موضوع از پدر و مادری که ۳۰ سال در آتش انتظار سوخته و اکنون کمی آرام گرفته، نمونه خون بگیریم اول سوال می‌کند که این کار برای چیست و وقتی توضیح می دهیم از فردای آن روز، هر روز تماس می گیرند و می پرسند فرزندم کی شناسایی می شود و این امر استرس زیادی را با خود به همراه خواهد داشت.
۷۰ درصد خانوادههای شهید نمونه گیری شده‌اند
وی افزود: ما نمی‌توانیم فقط یک بعد کار را ببینیم. نباید آسیب جسمی و روانی به خانواده شهدا اضافه کنیم آن هم در حالی که ادامه کار با روند کندی پیش می رود. با این حال نزدیک به ۷۰ درصد از خانواده شهدای گمنام را تحت عنوان پایش سلامت و چکاپ سلامت مورد بررسی قرار داده‌ایم. این طور نیست که راحت نشسته باشیم. شاید خیلی وقت‌ها لازم نباشد اطلاع رسانی کنیم. برخی اوقات از فرزند جوان خانواده ها می‌خواهیم از پدر و مادرشان در مراجعات تحت عنوان چکاپ و پایش سلامت، نمونه خونی گرفته و آن را در اختیار ما قرار دهند. اگر قرار باشد خانواده شهدا سال‌ها در انتظار بمانند این اطلاع رسانی فوری درست نیست.
رئیس مرکز ژنتیک نور درباره اینکه چطور روند تعیین هویت یک شهید گمنام مورد بررسی قرار می گیرد با بیان مثالی توضیح داد: در ۱۰ کیلومتری شلمچه تفحصی انجام شد که در آن تقریبا پیکر ۱۳ – ۱۴ شهید به دست آمد. در میان آنها یک کارت نیمه تجزیه شده‌ای پیدا شد که رویش نوشته بود: «گ ۱۷۴» این تنها سرنخ ما بود.
وی ادامه داد: حدس زدیم یعنی گردان ۱۷۴. در سایتها جستجو کردیم و از مصاحبه یک تکاور، با گردان ۱۷۴ آشنا شدیم. به سراغ نیروی زمینی ارتش رفته و در مورد آن سوال کردیم. رسیدیم به فردی که فرمانده گردان بود. از طریق یک حساب بانکی فهمیدیم در شهرک امید یک حساب در بانک سپه دارد. به آنجا رفته و آدرس منزلش را پیدا کردیم. فهمیدیم یکی از بازنشسته‌های ارتش است. اطلاعاتی درباره گردان ۱۷۴ گرفتیم و تازه آنجا بود که متوجه شدیم باید لیست افرادی که در آن گردان بودند را از کجا به دست آوریم. اطلاعات تک تک آنها را از خانواده هایشان گرفتیم. همزمان در آزمایشگاه، بافت های استخوانی و پروفایل ژنتیک نمونه‌ها بررسی شد و بیشتر این شهدا شناسایی شدند.
تولایی ادامه داد: گاهی اعضای کمیته مفقودین تعدادی پیکر شهید پیدا کرده و می‌گویند این افراد عضو لشکر ۲۷ محمد رسول الله هستند و یا بچه‌های گردان مقداد و یا…. خودشان هماهنگ کرده و به سراغ خانواده ها می روند و از افرادی که در آن مجموعه احتمال دارد فرزندشان آنجا بوده باشد نمونه خونی گرفته میشود و کار بررسی انجام می‌گیرد. الان کار گسترده تر شده و ما بانک بزرگی از نمونه خانواده‌ها در دست داریم. به محض اینکه نمونه‌ای پیدا شود جستجو کرده و به شناسایی می‌پردازیم. قطعا در آینده روند کار سرعت پیدا می‌کند اما افزایش این سرعت با توجه به تعداد زیاد شهدا نیازمند حمایت و برنامه ریزی مناسب تری است.
اعلام آمادگی برای تشکیل بانک اطلاعات ژنتیکی خبرنگاران
رئیس مرکز ژنتیک انسانی نور در بخش دیگری از این گفتگو به ایجاد بانک اطلاعاتی ویژه مشاغل پر خطر هم اشاره کرد و گفت: آماده هستیم برای همه سازمان‌هایی که در مشاغل پرخطر هستند مانند خبرنگاران، خلبانان، معدن کاران، امدادگران آتش نشانی، صلیب سرخ و هلال احمر با کمترین هزینه و سرعت بالا طرح واره ژنتیکی و پروفایل ژنتیکی تهیه کنیم.
وی تأکید کرد: شرکت های بیمه نیز می توانند برای کسانی که خود را بیمه عمر می‌کنند و برای اینکه مطمئن شوند قربانی حادثه حتما همان فرد است از این اطلاعات استفاده کنند. همچنین در سوانحی که در ایران یا کشورهای دیگر رخ می دهد به وزارت خارجه و یا مراکز دیگر اعلام می کنیم که همکاری و همیاری لازم را انجام خواهیم داد مانند حادثه سقوط هواپیمای تایلندی که در سال ۲۰۰۷ در آن ۱۸ شهروند ایرانی حضور داشتند و وظیفه ما ایجاب می کرد بلافاصله به مسئولان ذی ربط برای تعیین هویت آنها اعلام آمادگی کنیم.
رئیس انجمن علمی ژنتیک ایران تصریح کرد: ما هم قلبمان برای خانواده شهدا می‌تپد. مادر شهید مهرایی که در قلهک قرار دارد و در یادمان شهدای قرچک دفن است مدام تماس می‌گرفت و می‌گفت از مادر شهید علی مددی خجالت می کشم تا فرزند او پیدا نشود نمی توانم نزد ایشان بروم. تعلق خاطر عجیبی بین مادران شهدا وجود دارد. دغدغه آنها اجازه نمی‌دهد ساده از کنار موضوع تعیین هویت شهدا بگذریم. بخش زیادی از شهدای گمنام بعد از جنگ با کار تفحص شناسایی شدند اما آنها که قابل شناسایی نبودند با عنوان گمنام دفن شدند.
وی افزود: از شهدایی که تا قبل از سال ۸۱ دفن شده‌اند نمونه‌ای در اختیار نداریم و صلاح نیست که فراخوان رسانه‌ای و عام برای آنها بزنیم چون ممکن است فرزند خانواده شهدا قبل از سال ۸۱ دفن شده باشد و به این زودی‌ها به سراغ نبش قبر و غیره نرویم پس بهترین حالت این است که با همکاری بنیاد شهید تحت عنوان پایش سلامت، ابتدا بانک نمونه خانواده‌ها را تکمیل کنیم و بعد به مرور هر تعداد از شهدا که شناسایی می شوند به خانواده هایشان اعلام کنیم.
شهدای غواص در دست بررسی هستند
تولایی در پایان این گفتگو درباره تعیین هویت ۱۷۵ شهید غواص تازه تفحص شده هم گفت: شهدای غواص فعلا در مرحله بررسی‌های آناتومی و آنتروپولوژی قرار دارند و پس از آن نمونههای برداشت شده وارد مرحله استخراج ژنتیکی و شناسایی خواهند شد./خبرگزاری مهر-۸ تیر ۱۳۹۴
وی ضمن اشاره به ادامه جریان شناسایی و پیدا کردن شهدای جاویدالاثر در مناطق عملیاتی کشور، افزود: در حال حاضر هماهنگی‌های لازم با کشور عراق صورت گرفته و اعضای کمیته مفقودین بدون توجه به شرایط آب و هوایی و در بدترین شرایط ممکن در حال جستجوی پیکر مطهر شهدای مفقود در مناطق عملیاتی هستند.
زمردیان اضافه کرد: در سال ۸۰ کار اخذ نمونه استخوان‌های مطهر شهدا توسط مرکز ژنتیک ایران آغاز شده و از هر شهیدی که کاوش شده و پیکر مطهرش پیدا شده است نمونه‌ای از استخوانشان برداشته شده و در این مرکز نگهداری میشود.
وی ادامه داد: همزمان با برداشت نمونه استخوانی از شهدای کاوش شده، کار اخذ نمونههای خونی از این خانوادههای ۶ هزار شهید مفقودالاثر در کشور صورت گرفته است و به محض اینکه پیکرهای مطهری وارد کشور می‌شوند نمونههای استخوانی آنها با بانک اطلاعاتی که از نمونههای خونی خانواده‌ها موجود است، تطبیق داده میشود.
نماینده کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح، تطبیق نمونههای استخوانی شهدای کاوش شده با نمونههای خونی خانوادههای شهدای مفقودالاثر موجود در بانک اطلاعات را زمانبر دانست و افزود: هر کدام که مطابقت داشته باشد، هویت شهیدی مشخص میشود و ما این را به مردم عزیر و بخصوص خانوادههای چشم انتظار شهدا، اعلام میکنیم.
زمردیان ضمن اشاره به اینکه ملت ایران ۲۳۰ هزار شهید را تقدیم نظام جمهوری اسلامی کرده است، افزود: شرایط مقطع عملیات در زمان جنگ و نوع منطقه طوری بود که امکان جابه‌جایی و انتقال اجساد مطهر تعداد زیادی از شهدا فراهم نشد و ما نتوانستیم پیکر پاک بعضی از این شهدا را به عقب بیاوریم.
وی به فاصله کم بین آمار شهدای نظام و شهدای مفقودالاثر موجود در کشور اشاره و اضافه کرد: فاصله کم بین این دو آمار نشان می‌دهد که همه تلاش‌ها بر این است که تمامی شهدا را همان موقع و در گرمای جنگ به عقب بیاورند اما نامساعد بودن وضعیت جغرافیایی مناطق عملیاتی، حجم آتش دشمن و قرار گرفتن شهدا در محدوده‌ای بین نیروهای خودی و دشمن امکان این مهم را نداده است.
نماینده کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح در پایان کاوش شهدای مفقود الاثر را از اقدامات بسیار مهم دانست و گفت: امیدواریم در نهایت خانوادههای شهدا را با تحویل پیکر مطهر شهدا به آنها، از چشم انتظاری در آوریم.۲۴شهریور۹۴فارس
سفره شب یلدا سنتی با تزیینات بسیار شیک 
جملات تولدت مبارک پسرم (جملات زیبای تبریک تولد مادر به پسر) 
زیباترین و شادترین عکس نوشته های شب یلدا 
بهترین فیلم‌ها و سریال‌های سال 2024 به انتخاب مجله تایم 
دانلود آهنگ علی زند وکیلی غمگین ترین آهنگ 
آداب و رسوم شب یلدا در استان مازندران 
(تصاویر) مخوف‌ترین مرکز بازداشت و شکنجه در دمشق 
زیباترین سفره های شب یلدا را ببینید + عکس 
مرد جوان پسر مورد علاقه مادرزنش را به قتل رساند! 
ازدواج مجدد پژمان بازغی قطعی شد + فیلم عکس های عروس زیبا کنار نفس بازغی 
دیدن پورن توسط بچه ها، چگونه برخورد کنیم؟ 
کپشن در مورد چتر ؛ جملات کوتاه عاشقانه و غمگین برای چتر 
کپشن غمگین | 100 کپشن غمگین خاص کوتاه و بلند برای استوری و پست 
شعر غمگین شب یلدا + مجموعه اشعار زیبای غم و ناراحتی شب یلدا 
قتل خونین همسر با دستور زن خیانتکار+گفتگو با متهم 
متن زیبا برای شب یلدا با جملات بسیار زیبا و دلنشین 
شناسایی شهدای گمنام؟وجه تمایز پیکر مطهر شهدا با اجساد عراقی؟
با سلام و احترام. فرهیخته گرامی تفحص وشناسایی شهدای گمنام خود دارای قواعدخاص ودارای مراحلی است که فرض عراقی بودن آنها را منتفی می کند. از این قواعد ومراحل می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
یکم.اینکه تفحص اجساد وپیکرهای شهدا،بیشتر درمناطق جنگی که نیروهای ما بیشتر درآنجا متمرکز بوده اند،وهمچنین با استفاده از تجربه ها وخاطرات فرماندهان وسرداران وسربازان حاضر درآن مناطق صورت می گیرد.واینگونه نیست که تفحص هرجائی صورت بگیرد.تا فرضیه عراقی بودن آنها را تقویت کند. توضیح بیشتر اینکه:
عملیات شناسایی پیکرهای مطهر شهدا توسط نیروهای اطلاعات عملیات و عناصر تخریب چی با توجه به اطلاعات و اسناد بدست آمده از رزمندگان و آزادگان، آثار موجود از شهیدان و تشخیص خطوط پدافندی در منطقه عملیاتی صورت می پذیرد.
سپس مسیر تردد و معبر برای ورود نیروهای تفحص هموار می گردد و در صورت نیاز، زمین برای استقرار بیل مکانیکی فراهم می شود.
فعالیت تفحص بسته به نوع ،شرایط و جنس زمین متفاوت است. بطور مثال در منطقه فکه زمین رمل و ماسه ای است، در چیلات، سومار و میمک تفحص در سنگلاخ و تپه‌ها و شیارهای کوچک و بزرگ انجام می شود، در طلائیه زمین باتلاق است ، در شط علی نیزار و آب وجود دارد و در کردستان و حاج عمران در کوههای صعب العبور انجام می گیرد.
دوم.از شهدائی که شناسایی می شوند چه بسا همراه شان پلاک ویا کارت شناسایی دال بر ایرانی بودن آنها هم یافت می شود. ویا با ویژگی های دیگراز قبیل :
تشخیص وتفکیک جنازه های ایرانی وعراقی
یکی از مهمترین موضوعات در میدان کار تفحص چگونگی تشخیص پیکر شهدا از اجساد عراقی است.
در این رابطه تفاوتهای آشکاری بین پیکر شهید و جسد عراقی وجود دارد که به برخی از آنان اشاره می شود:
۱- کلاه: کلاه های عراقی ها کاملاً با کلاه ایرانی تفاوت دارد؛
الف) کلاه آهنی عراقی طشت شکل و کلاه ایرانی جمع تر و گرد می باشد.
ب) کلاه پشمی عراقی ها دارای آویز در قسمت گوش (مخصوص شمال عراق – کردستان) و کلاه پشمی ایرانی ها دارای دید چشم و رنگ مشخص است.
ج) برروی کلاه های ایرانی ها معمولاً اشعار انقلابی – اسلامی و یا پیشانی بند درج شده است.
د) کلاه های کائوچویی هر دوکشور نیز تفاوتی همچون کلاه آهنی دارد.
۲- چفیه: برخی از شهدای ایرانی دارای شال گردن و عموماً دارای چفیه هستند در حالیکه در نظام عراق از این البسه ها استفاده نشده است چفیه های ایرانی سفید رنگ با خطوط سیاه رنگ و یا سیاه با خطوط سفید رنگ میباشند.
۳- پیراهن:
پیراهن ایرانی ها؛
الف) لباس فرم سپاه سبز رنگ و نازک میباشد و ممکن است که آرم سپاه نیز بر روی آن حک باشد.
ب) لباس بسیجی ها هم یا از نوع تکاوری که امروزه آنها را لجنی می گویند و یا خاکی است که بدون سردوشی، درجه و جنس آن مشخص میباشد.
ج) لباس های کره ای نیز حالت نخی نداشته و فاقد سردوشی و غیره هستند.
د) لباس برادران ارتش نیز از نوع کره ای با درجه های نظامی بر روی بازو و یا سردوش و نیز اتیکت بر روی سینه مشخص می باشد.
هـ) لباس گرم بسیج و سپاه از نوع لباس های ورزشی گرمکن می باشند که بلوز و شلوار معمولاً با هم هستند.
ی) در زمستان نیروهای ایرانی از اورکت های معروف به کره ای استفاده کرده که جنس و سایز آنها بطور واضح روشن است، زیر پیراهن و لباس زیر اکثراً از نوع مشخص و نوشته های ایرانی دارد برخی هم لباس زیر آنها ورزشی هستند.
پیراهن عراقی ها؛
الف) پیراهن عمومی آنان کاملاً ضخیم و سبز رنگ می باشند دارای سردوشی و نیز بغل بلوز دارای دکمه و جنس آنها معلوم است.
ب) رده های کماندویی عراقی دارای لباس لجنی با رنگ مشخص هستند.
ج) رانندگان تانک عراقی دارای لباسهای یک تیکه سبز رنگ به اصطلاح خلبانی می باشند.
د) عراقی ها دارای ژاکتی سبز رنگ و دارای سردوشی هستند که هنوز در ارتش فعلی آنها بکار می رود.
۴- شلوار: نیروهای ایرانی هم ضمن اینکه با همدیگر تفاوت دارند با شلوراهای عراقی تمایزاتی دارند ، شلوار نیروهای بسیج از جنس بلوزهای خاکی دارای جیبهایی از بغل پا است جای کمربند و یا فانسقه هم به اندازه خاص خود میباشد همچنین بلوزهای تکاوری که معمولاً افراد پاسدار وظیفه می پوشیدند و لباس فرم سپاه هم دارای ویژگی های خاص خود است جنس آنها نازک می باشد ، لباس نیروهای ارتش و ژاندارمری هم از نوع لباس های کره ای مانند بوده و برخی از آنها شلوراهای چینی قدیم به رنگ سبز بر تن دارند.
۵- فانسقه: فانسقه ایرانی چند نوع میباشد ، فانسقه پاسداری که سبز رنگ میباشد ، فانسقه خاکی رنگ که متعلق به نیروهای بسیجی و یا ارتش بوده قفل بندهای آنها ، همچنین تعداد سوراخ های تنظیم با فانسقه های عراقی تفاوت دارد اما فانسقه عراقی ها خاکی رنگ با جنس مرغوب و قفل بندهای خاص خود میباشند ، علاوه بر فانسقه نیروهای ایرانی از کمربندهای کوچک نیز استفاده میکردند که قفل بند آنها بصورت کمربندهای معمولی است.
۶-پوتین: پوتین ایرانی و عراقی از نظر شکل ظاهری تفاوت دارد ضمن اینکه در زیر پوتین های عراقی نوشته هایی مانند (صنع فی العراق) – (رقم) و علامتی بصورت مثلث که با حرف (ج) که به معنی جیش (نیروهای مردمی عراق را جیش الشعبی گویند) میباشد پوتین های عراقی بزرگ پا و نوک آنها قوسی شکل میباشد. اما پوتین های ایرانی چند نوع میباشدیک نوع زیر آنها با حروف لاتین کلمه (تاف) نوشته شده و یا کلماتی مانند (پیروزی – وین) درج شده است، اکثر نیروهای بسیجی و پاسدار برای سهولت از زیپ های بغل پوتین استفاده و یا از پوتین هایی باساق پارچه ای استفاده می کردند.
۷- بعضی از نیروهای ایرانی حتی پرسنل ارتش و ژاندارمری در دوران دفاع مقدس از کفش های کتانی استفاده کرده که در عرف نظامی عراق از این نوع کفش ها استفاده نشده است.
۸- جوراب: ایرانی ها از نوعی جوراب های ساق بلند و یا ساق کوتاه به رنگ دلخواه و یا جوراب سیاه رنگ ساق بلند نازک هستند، نیروهای عراقی از جوراب های بسیار ضخیم سیاه رنگ و یا سبز رنگ استفاده کرده اند.
۹- قمقمه ها: ایرانی ها از یک نوع قمقمه پلاستیکی با رنگ سبز که آرم جمهوری اسلامی حک شده است و قمقمه فلزی که از جنس آلومنیوم میباشد و در زیر آن ظرفی برای خوردن غذا جاسازی شده بود،که درب و کیسه نگهداری آن مشخص میباشد استفاده می کردند اما، قمقمه عراقی ها هم پلاستیکی و هم فلزی با قمقمه ایرانی تفاوت زیادی دارند کیسه نگهداری آنها هم به شکل خاص خود است.
تفاوت «ایرانی-عراقی»از روی سلاح وتجهیزات جنگی
۱۰- تفاوت در جای خشاب و سینه بندهای جای خشاب فشنگ ها
۱۱- تفاوت در کوله پشتی ها و کوله های آرپی چی هفت
۱۲- تفاوت در سرنیزه اسلحه ها
۱۳- وجود اسلحه ژ۳ و مهمات همراه، نشان از ایرانی بودن دارد.
۱۴- نارنجک ایرانی با عراقی فرق دارد. نارنجک های ایرانی چهل تیکه و حروف ایرانی روی آن درج است نارنجک های عراقی مصری و دارای شکل ظاهری ویژه ای هستند.
۱۵- گتر کردن شلوار نیروهای ایرانی با عراقی فرق دارد. از طرفی بعضی از نیروهای ایرانی دارای ساق بند هستند.
۱۶- کیسه جای کمک های امدادی ایرانی با عراقی متفاوت است.
۱۷- ماسک نیروهای ایرانی و عراقی تفاوت دارد.
۱۸- وجود آمپول های آتروپین همراه با نیروهای ایرانی جهت جلوگیری از آثار بمبهای شمیایی.
۱۹- چکمه های مخصوص شیمیایی ایرانی با عراقی فرق دارد.
۲۰ – روی لباس ایرانی ها اشعار اسلامی درج شده است (یاشهادت یا زیارت، نام ائمه و…)
۲۱- بیشتر شهدای ایرانی نام خود را بر روی لباس ها و برگ پوتین ها درج می کنند.
۲۲- وجود پول و سکه های ایرانی همراه با پیکرهای مطهر.
۲۳- در جیب بعضی از نیروهای ایرانی مدارک شخصی ،عطر ، جانمازی ، قران ، ادعیه ، تصویر امام ، خودکار بیک ، وصیت نامه ، دست نوشته ها، و حتی مسواک وجود دارد./منبع»سایت-تفحص شهدا- مفقودین و شهدای گمنام
***
انجام آزمایش DNA شهدا گمنام نمی‌مانند
در طول این سال‌ها و طی عملیات تفحص، بیش از ۵۰ هزار جسد شهید از مناطق عملیاتی پیدا شده که حدود ۱۰ درصد آنان بدون نام و نشان هستند و اگرچه در حال حاضر «۸۰۰ حرم شهدای گمنام» در کشور ایجاد شده، اما همچنان پیکر ۷ هزار رزمنده تاکنون مفقودالاثر مانده است.
در چنین شرایطی، پژوهشگران کشورمان همگام با برخی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان به فناوری تعیین هویت مولکولی دست یافته‌اند که به کمک آن می‌توان تنها با یک قطره خون به انتظار پایان داد.
در طرحی گسترده، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس کشور با همکاری استادان دانشگاه امام حسین(ع)، دانشگاه علوم پزشکی بقیه` الله(عج) و دیگر متخصصان متعهد کشور،
در «مرکز تحقیقات ژنتیک کوثر» در تلاشند با انجام آزمایش‌هایDNA بر بقایای شهدای گمنام، آنها را شناسایی کنند.
دکتر محمود تولایی ، رئیس پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه` الله`، از جوانب مختلف این طرح می‌گوید.
آقای دکتر! چطور شد که طرح شناسایی شهدای گمنام شکل گرفت و مطرح شد؟
دانش زیست فناوری یا علم دست ورزی ژن وکار با سلول‌های موجودات زنده، قابلیت‌های زیادی را در اختیار دانشمندان قرار داده است. همان‌طور که در عرصه‌های بهداشت و سلامت، کشاورزی، انرژی، محیط زیست و… شاهد این پیشرفت‌ها هستیم. یکی از این قابلیت‌ها استفاده از این دانش برای خدمت به حقیقت، کشف جرم و کاهش آلام حادثه دیدگان است.
تشخیص هویت ژنتیکی بخصوص از نیمه دوم دهه ۱۹۹۰(پائیز ۱۳۶۹) در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته و از سال ۲۰۰۰ ارتش آمریکا و معدودی از ارتش‌های کشورهای پیشرفته برای کمک به تشخیص هویت نیروهایشان در مواقع اضطراری به تهیه بانک اطلاعات ژنتیکی نیروهای «های ریسک» خود اقدام کرده‌اند.
انجام آزمایش‌هایDNA درایران ازسال ۱۳۸۲
با توجه به اهمیت شناسایی شهدای گمنام با استفاده از استخوانها و بقایای پیکرهای مطهر به دست آمده توسط گروه‌های تفحص، تحقیقات در این حوزه از سال ۱۳۸۲ آغاز و نسبت به ثبت اطلاعات ژنتیکی آنها نیز اقدام شده است.
در این زمینه فاصله چندانی با دنیا نداریم؟.
با توجه به جدید بودن این بحث در جهان، فاصله زیادی با کشورهای پیشرو در این زمینه نداریم
و در واقع همگام با برخی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان به فناوری موسوم به تعیین هویت مولکولی دست یافته‌ایم؛
البته این کار در بررسی و مطالعه استخوانها خلاصه نمی‌شود
از طرف دیگر، بانک اطلاعات گسترده‌ای از مشخصات ژنتیکی خانوادههای شهدای مفقودالاثر در حال تهیه است که امیدواریم بتوانیم با بررسی و تطبیق اطلاعات این بانک با مشخصات ژنتیکی در حال جمع‌آوری از شهدای گمنام، کمک موثری به شناسایی هویت آنها و پایان انتظار خانوادههای معظم این شهدا بکنیم.
برای چه افرادی این کار باید انجام شود؟
تاکنون برای گروهی از افراد که در مشاغل پرخطر نظامی مشغول کارند، کارت هویت ژنتیک تهیه شده است. ما این آمادگی را داریم که برای افراد درخواست کننده ظرف مدت یک هفته و حتی کمتر با در اختیار داشتن نمونه خون، کارت ژنتیک تهیه کنیم تا در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرد.
افرادی چون خلبانان، نیروهای مسلح، ملوانان، خبرنگاران و افراد دیگری که در صحنه‌های پرخطر حضور می‌یابند، جزو گروه‌های هدف به شمار می‌روند و با اجرای کامل این طرح و ایجاد بانک اطلاعات ژنتیکی، امکان تشخیص هویت افرادی که در معرض سوانح و خطراتی چون سقوط هواپیما، آتش‌سوزی، انفجار، زلزله، سیل و… قرار دارند بسهولت فراهم میشود،
تشخیص هویت با«مو»درایران
با داشتن بارکد ژنتیکی افراد در بانک می‌توان تا سال‌ها بعد با استفاده از یک تار مو، یک قطره خون یا چند میلی‌متر مربع از بافت بدن فرد که پس از حوادث ناگوار در محل باقی می‌ماند، اطلاعات ژنتیکی وی را استخراج و هویت وی را شناسایی کرد.
کار اصلی شما در شناسایی شهدا در این طرح چیست؟
ما با بهره‌گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانوادههای مفقودان هم یک بانکDNA یا ژنتیکی تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری، ارتباط بین بانک معلوم که خانواده‌ها هستند و بانک مجهول که پیکرها هستند را بررسی و به شناسایی مفقودان کمک میکنیم.
چرا از شیوه شناساییDNA در این طرح کمک گرفتید؟
استفاده از شیوه مولکولی برای تعیین هویت، جدیدترین و کم‌اشتباه‌ترین شیوه‌ای است که از دهه ۹۰ (میلادی)به بعد مورد توجه قرار گرفته است. بدن انسان از میلیون‌ها سلول تشکیل شده است. همه این سلول‌ها بجز گلبول‌های قرمز هسته دارند که کل اطلاعات ژنتیکی فرد درون این هسته محفوظ است.
«ماهواره‌های کوچک» چیست؟
در واقع تمامی اطلاعات ژنتیکی ما روی کروموزم‌ها هستند که این کروموزم‌ها از ۴ نوع باز آلی تشکیل شده‌اند. توالی و ترادف بازهای آلی، قسمت‌های کوتاه ژنی تکرار شونده‌ای را روی ژنوم انسانی پدید می‌آورند که به آنها «ماهواره‌های کوچک» می‌گویند.
حدود ۶۵۰ هزار ماهواره کوچک روی ژنوم انسانی قابل شناسایی است،
اما تحقیقات بین‌المللی مشخص کرده حدود ۲۰ تا ۳۰ نقطه در شناسایی افراد دارای اهمیت است وقتی ما در مطالعاتمان ژن‌ها را از هسته سلول جدا میکنیم، جزئیات حدود ۱۰ نقطه را مورد مطالعه قرار می‌دهیم که در این صورت احتمال خطا در این روش که به انگشت‌نگاریDNA موسوم است، به کمتر از یک در ۵۰۰ میلیون (چیزی در حد صفر) می‌رسد.
با بهره‌گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانوادههای مفقودان هم یک بانک DNA تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری ، به شناسایی مفقودان کمک میکنیم.
از آنجا که خصوصیات ژنتیکی فرد در تک تک سلول‌هایش وجود دارد، استفاده از این شیوه به پژوهشگران امکان می‌دهد با در اختیار داشتن
یک قطعه مو، یک قطره خون، یک قطعه استخوان یا حتی آثار «بزاق دهان »یک فرد نسبت به شناسایی او اقدام کنند.
این مساله اهمیت بسزایی در شناسایی مجرمان، شناسایی اجساد غیرقابل شناسایی بر اثر حوادثی که منجر به سوختگی و از بین رفتن خصوصیات ظاهری می‌شوند و همچنین اثبات ابویت دارد.
بنابراین از این روش به عنوان مطمئن‌ترین شیوه احراز هویت در جهان استفاده میشود.
روش جاری تنها طریق ممکن و مطمئن برای شناسایی نمونههای مفقود شده با پیشرفته‌ترین روش‌های علمی موجود بوده و در حال حاضر برای شناسایی قربانیان حوادث مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبیعی است این بررسی تنها برای مفقودانی قابل استفاده است که پیش از دفن نمونه‌ای از شهید برداشته شده و در آزمایشگاه در اختیار باشد. از طرفی چون در وهله اول، هر نمونه ناشناخته می‌تواند شانس وابستگی به هر یک از مجموعه خانوادههای شهدای مفقود را در سراسر کشور داشته باشد، بنابر این لازم است ۲ بانک ژنی یکی از خون والدین شهدای مفقود یا گمنام و دیگری بانک ژنی اجزای به جا مانده از پیکر شهید بزرگوار تهیه شود.
پس چون قبلا از شهیدان نمونه ژنتیکی نداشته‌ایم که با مقایسه بتوان مطمئن شد، بانک خون خانواده‌ها هم نیاز است؟
اطلاعات ژنتیکی یک فرد در عین آنکه یک تصویر منحصر به‌فرد است ۵۰ درصد با خصوصیات ژنی پدر و ۵۰ درصد با خصوصیات ژنی مادرش شباهت دارد
و مطالعات مولکولی این امکان را فراهم می‌آورد که با در دست داشتن خصوصیات ژنی یک فرد، پدر یا مادرش را از مجموعه‌ای از افراد در دست مطالعه مشخص کنیم.
مراحل اجرایی و روندی که منجر به شناسایی از میان این همه استخوان میشود، چیست؟
در آزمایشگاه از روش‌های علمی استاندارد فناوری زیستی نوین برای دستیابی بهDNA نمونههای به دست آمده و تطبیق آن باDNA وابستگان پیکرها بهره گرفته میشود.
عزیزان جستجوگر وایثارگر ما در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل امروز با جستجو میان خاک‌ها، شیارها و سنگرهای باقیمانده از سال‌های دفاع مقدس، پیکر شهیدان را جستجو می‌کنند و این
پیکرها همراه با یک کارت سبز یا شناسنامه به معراج شهدا تحویل داده می‌شوند و سپس در اختیار ما قرار می‌گیرند. ما در این آزمایشگاه ضمن انجام بررسی‌های آنتروپومتری یا پیکرشناسی، از هر پیکر نمونه‌هایی که در اختیار است را در فرم‌های مخصوصی علامتگذاری میکنیم.
در این فرم‌ها اطلاعات مربوط وحتی جزیی‌ترین اجزایی که همراه پیکر بوده مثل ساعت، انگشتر یا لباس خاص را ثبت میکنیم و در نهایت یک قطعه کوچک در حد ۵سانتی‌متر از استخوان برمی‌داریم؛
البته گاهی ممکن است فقط یک دندان را برداریم و با همان قطعه کوچک، فرآیندهای بعدی که تهیه پودر و استخراجDNA است در دیگر بخش‌های این آزمایشگاه صورت می‌گیرد.
این رشته‌ها چگونه استخراج می‌شوند؟
نمونه‌هایی که از تفحص مفقودان به دست می‌آید پس از رفع آلودگی و شستشو با روش‌های خاص تحت شرایط سرد به شکل پودرهای بسیار ظریفی درمی‌آیند تا برای مراحل مختلف آزمایشگاهی آماده شوند.
در بخش دیگر آزمایشگاه بااستفاده از بافرهای مختلف و شرایط مناسب مواد معدنی، کلسیم و فسفر از پودر به دست آمده جدا شده، غشای سلول تخریب میشود و در واقع به هسته سلول می‌رسیم. سپس با روش‌های دیگر، غشای هسته سلول را باید باز کنیم.
در پایان این فرآیند، کلافDNA را از سلول‌های استخوانی به دست می‌آوریم که پس از کنترل کیفیت برای پروفایلینگ ارسال میشود.
اگر تنها تارمو یا دندانی باقی مانده باشد چطور؟
حتی اگر هدف ما بررسیDNA از نمونههای دندان هم باشد همین مراحل را انجام می‌دهیم و یک دندان در شرایط مناسب و سرد پودر میشود.
پس چرا همچنان شهدای گمنام دفن می‌شوند؟
تکمیل این بانک‌ها و به نتیجه رسیدن، زمانبر است؛ اما از آنجا که اولا هیچ طریق سریع‌الوصول دیگری وجود ندارد و ثانیا والدین بزرگوار شهدا اغلب در سنین کهنسالی هستند، لازم است هرچه سریع‌تر نسبت به اخذ نمونههای خون والدین اقدام شود تا با این تلاش علمی و استعانت از خداوند متعال، امکان وصول به پاسخ هرچند در طول زمان میسر گردد.
در نظر داشته باشید در بسیاری از موارد، اجساد مطهر شهدا طی مدتی طولانی در شرایط نامناسب محیطی قرارگرفته‌اند و ممکن است بعضی از آنها جهت آزمایش‌های مورد نظر مناسب نباشند و در برخی موارد کار شناسایی را ناممکن می‌سازد.
مجریان طرح در تلاشند با اتخاذ روش‌های مناسب، امکان بررسی نمونه‌هایی که هر دو یا یکی از والدین به رحمت ایزدی پیوسته‌اند را نیز فراهم کنند.
اما تاکنون تعداد زیادی از شهدا به عنوان شهید گمنام به خاک سپرده شده‌اند. آیا این شهیدان هم در این طرح مدنظر قرار گرفته‌اند؟
تاکنون بیش از ۵۰۰ نمونه از بقایای استخوان‌های این شهدا مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات ژنتیک آنها در مراحل مختلف بررسی هستند،
این استخوانها پس از کدگذاری به خاک سپرده می‌شوند و همزمان با پیشرفت این طرح و غنی شدن بانک اطلاعاتی مفقودان و خانواده‌ها ان‌شاء‌الله طی یکی دو سال آینده سرعت شناسایی مفقودان بیشتر خواهد شد و به مرور خانواده‌ها از نشان مزار عزیزانشان آگاه می‌شوند. از زمان اجرای این طرح و برابر هماهنگی با مسوولان ذی‌ربط جستجوی مفقودان، مقرر شده است از تمام شهدای به دست آمده از عملیات تفحص، نمونه کوچکی به آزمایشگاه منتقل شود و با کدگذاری لازم در مناطق مختلف کشور دفن شوند تا پس از سپری شدن زمان تشکیل بانک‌هایDNA مورد اشاره، امکان راهنمایی خانوادههای معظم میسر شود./جام جم اردیبهشت۸۸