رایج ترین نوشیدنی ما چای است اما به گفته متخصصان طب سنتی زیاده روی در مصرف آن توصیه نمی شود، بنابراین بد نیست در کنار آن نوشیدنی های جایگزین مانند انواع جوشانده ها و دم نوش های گیاهی را هم امتحان کنید که هم راحت تهیه می شوند و هم هر نوع سلیقه ای را پوشش می دهند.

جوشانده ها از جوشیدن دانه، ریشه یا برگ گیاهان در آب جوش تهیه می شوند.
حالا شاید این سوال پیش بیاید که چه تفاوتی بین دم نوش و جوشانده وجود دارد؟ برای تهیه دم نوش ها باید گیاهان دارویی را در آب جوشیده بریزیم و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی بخار قرار دهیم؛ مثل دم کردن چای معمولی و بعد از جدا کردن تفاله، نوشیدنی را داخل فنجان سرو کنیم.

این در حالی است که برای تهیه انواع جوشانده باید گیاهان دارویی را با آب سرد یا گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی حرارت بجوشانیم. البته خواص این دو نوع نوشیدنی با هم متفاوت است و هر یک خاصیت های منحصر به فردی دارند.

دم نوش ضد سرماخوردگی
سرماخوردگی یکی از بیماری های رایج پاییز و زمستان است اما متخصصان طب سنتی می گویند با مصرف دم نوش گشنیز می توانید از بروز سرماخوردگی پیشگیری کنید. حتی نوشیدن این دم نوش علائم سرماخوردگی را هم در مدت کوتاهی از بین می برد و در عرض دو روز حالتان خوب می شود.
روش تهیه: سه قاشق برگ های خشک شده گشنیز را در ۲ تا ۳ فنجان آب جوش بریزید و به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید و هفته ای ۳ تا ۴ فنجان از آن بنوشید.

درمان سرماخوردگی با دم نوش آویشن
گاهی اوقات پیشگیری کارساز نیست و با حمله غافلگیرانه ویروس سرماخوردگی مواجه می شوید. در چنین شرایطی نوشیدن دم نوش آویشن کمک کننده است چون تاثیر زیادی در تسکین سرفه و تنگی نفس دارد.
روش تهیه: یک قاشق غذاخوری آویشن را در ۲.۵ فنجان آب جوش بریزید و اجازه دهید حدود ۱۰ دقیقه دم بکشد و روزی ۲ تا ۳ بار از آن میل کنید تا سرماخوردگی تان طی ۲ تا ۳ روز کاملا خوب شود.

جوشانده اسطوخودوس علیه سرماخوردگی
یکی از مهمترین داروهای گیاهی برای درمان سرماخوردگی ، جوشانده اسطوخودوس، پونه، نعنا و آویشن است که هم خاصیت ضد درد داردو هم باعث تسکین سرفه ۹های خشک می شود.
روش تهیه: میزان مساوی از گیاهان گفته شده را در ظرفی مناسب بریزید و دو لیوان آب به آن اضافه کنید و روی حرارت مستقیم بگذارید تا جوش بیاید. مصرف این جوشانده یک ساعت پس از هر وعده غذایی، باعث درمان سرماخوردگی در کوتاه ترین زمان ممکن می شود.

درمان سرفه های خشک با جوشانده دارچین
خشکی هوا در فصل زمستان یکی از مهمترین دلایل بروز سرفه های خشک، به ویژه در افراد مبتلا به حساسیت های فصلی یا بیماران تنفسی است. برای حل این مشکل می توانید از جوشانده دارچین کمک بگیرید.
روش تهیه: چندتکه چوب دارچین را درون قوری فلزی بریزید و حدوددو لیوان آب به آن اضافه کنید و روی حرارت بگذارید تا بجوشد. نوشیدن این جوشانده دو تا سه بار در هفته توصیه می شود. البته خانم های باردار باید دور این نوشیدنی گیاهی خط بکشند!

دم نوش زمستانی
افسردگی فصلی نوعی افسردگی است که هر سال در یک زمان معین در فرد بروز می کند. این بیماری معمولا از پاییز و زمستان شروع شده و در بهار یا اوایل تابستان خاتمه می یابد و با علائمی مانند احساس خستگی، خواب آلودگی، کاهش میزان انرژی، استرس و اضطراب، افزایش وزن، تمایل به تنهایی و … همراه است.

البته به گفته متخصان طب سنتی به کمک دم نوش زعفران می توانید به جنگ این نوع افسردگی بروید زیرا زعفران علاوه بر اینکه مفرح و نشاط آور است، خاصیت ضد افسردگی هم دارد.
روش تهیه: یک قاشق مرباخوری زعفران را همراه تکه کوچکی نبات در سه فنجان آب جوش بریزید تا ۱۵ دقیقه دم بکشد و هفته ای یک تا دو فنجان از آن بنوشید اما فراموش نکنید متخصصان طب سنتی مصرف زیاد زعفران را توصیه نمی کنند. همچنین مصرف این دم نوش برای خانم های باردار ممنوع است چون احتمال سقط جنین را افزایش می دهد.

جوشانده ضد خستگی
متخصصان طب سنتی معتقدند پرتقال میوه ای است که کسالت و خستگی های شب های سرد زمستانی را از بین می برد. بنابراین پیشنهاد می شود هفته ای دو تا سه بار در هفته بعد از وعده شام یک فنجان جوشانده پرتقال بنوشید.
روش تهیه: آب دو عدد پرتقال را بگیرید و یک فنجان آب جوش و نصف قاشق غذاخوری عسل به آن اضافه کنید و ۱۰ دقیقه روی حرارت قرار دهید و به صورت ولرم میل کنید.

جوشانده مخصوص خانم ها
دارچین بوی بدن دهان را از بین می برد، باعث کاهش قند خون می شود و در تسکین دردهای دوران قاعدگی موثر است؛ به ویژه در فصول سرد چرا که سرما شدت دردهای قاعدگی را افزایش می دهد. کافی است در پنج روز نخست عادت ماهانه تان روزانه دو فنجان جوشانده دارچین و زنجبیل بنوشید.
روش تهیه: یک قاشق غذاخوری چوب دارچین خرد شده را با یک بند انگشت زنجبیل نسابیده در دو لیوان آب جوش بریزید و به مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت ملایم قرار دهید تا به نقطه جوش برسد. سپس ۱۰ دقیقه این جوشانده را دم کنید و بعد از شیرین کردن با عسل طبیعی بنوشید.

جوشانده لاغری
اگر شما هم تصمیم به کاهش وزن دارید باید روزانه سه فنجان جوشانده زیره بنوشید چون به گفته حکمای طب سنتی این گیاه چربی اضافه بدن را می سوزاند و چاقی را برطرف می کند و علاوه بر تصفیه خون در تقویت قلب و عروق و درمان مشکلات کلیه هم موثر است.
روش تهیه: یک قاشق غذاخوری زیره سیاه را داخل دو لیوان آب جوش بریزید و روی شعله مستقیم گاز قرار دهید و بعد از جوش آمدن زیر گاز را خاموش کنید تا پنج دقیقه دم بکشد سپسی آن را با یک تکه بسیار کوچک نبات شیرین کنید و هفته ای سه تا چهار فنجان از این جوشانده را ۲۰ دقیقه بعد از غذا بنوشید.

جوشانده ضد دیابت
قره قات میوه ای درختی است که در جنگل های شمال ایرلان می روید و علاوه بر درمان اسهال در کاهش میزان قند خون موثر است و مصرف جوشانده آن چهار بار در هفته به بیماران دیابتی یا افرادی که زمیه ژنتیکی این بیماری را دارند، توصیه می شود.
روش تهیه: یک قاشق غذاخوری قره قات را با دو لیوان آب سرد مخلوط کنید و ۲۰ دقیقه روی حرارت قرار دهید تا جوش بیاید سپس جوشانده را بعد از خنک شدن بنوشید.

جوشانده بادرنجبویه
گیاه «بادرنجبویه» از ۲۰۰۰ سال پیش در یونان استفاده دارویی داشته چون در کاهش استرس ، التیام زخم ها، درمان دندان درد، آسیب دیدگی گردن و درمان گوش موثر است. همچنین از این گیاه به عنوان دارویی برای درمان تب، سردرد، فشار خون بالا، کابوس های شبانه، آنفلوآنزا و حالت تهوع یاد می شود.

البته یکی از مهمترین خواص بادرنجبویه این است که روی خلق و خوی شما تاثیر می گذارد و بی حوصلگی تان را درمان می کند.
روش تهیه: ۱۵ گرم گیاه بادرنجبویه را در یک لیتر آب جوش بریزید و روی شعله مستقیم گاز قرار دهید تا جوش بیاید و بعد از خنک شدن و افزودن کمی عسل یا نبات سه تا چهار فنجان در هفته بنوشید.

نکته طلایی
فراموش نکنید افراط در مصرف دم نوش ها و جوشانده ها خطرناک است و می تواند عوارض جانبی داشته باشد. برای مثال نوشیدن بیش از حد جوشانده نعنا که برای درمان مشکلات گوارشی و نفخ تجویز می شود.

میزان جذب آهن را کاهش می دهد و زمینه بروز کم خونی را فراهم می کند. بنابراین پیش از مصرف دم نوش ها و جوشانده ها با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
در سال های اخیر استفاده از انواع دمنوش ها برای درمان و یا کاهش عوارض برخی بیماری ها و یا شرایط ویژه همچون بارداری رواج بسیاری پیدا کرده است.
از عوارض طولانی مدت بارداری که می تواند در تمامی نه ماه به علل و طرق گوناگونی مادران در حال انتظار را آزار دهد، استرس و بی خوابی است.
با توجه به این که در خطر قرار گرفتن سلامت جنین به مادر اجازه نمی دهد که در این دوران از آرامبخش ها و خواب آورها استفاده کند، شاید یکی از راهکارهای قابل اجرا، مصرف میزان متعادلی از دمنوش های آرام بخش و خواب آور باشد.
از آنجا که یکی از الزامات داشتن خواب خوب در تمامی دوران ها داشتن آرامش است، شاید با افزایش آرامش خود بتوانید کیفیت و کمیت خوابتان را نیز بهبود بخشید.

آیا استفاده از خواب آورهای گیاهی در بارداری بی خطر است؟
بی خوابی یکی از مشکلاتی است که برای همگان می تواند بسیار آزار دهنده باشد، برای درمان و یا تخفیف این عارضه دمنوش های گیاهی فراوانی وجود دارد که در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم.
البته با توجه به این که مطالعات انجام شده در مورد بی ضرر بودن و یا نبودن آنها در دوران بارداری کامل نیست، پزشکان مصرف آنها را برای مادران باردار به هیچ وجه مناسب نمی دانند.
با تمام این ها اگر به مصرف یکی از این دمنوش ها در دوران بارداری اصرار دارید، توصیه می شود حتما پیش از آن با پزشک خود مشورت کنید.

دمنوش های آرام بخش و خواب آور در بارداری
در ادامه به برخی از دمنوش های آرام بخش و خواب آور در دوران بارداری اشاره می کنیم.

1- دمنوش سنبل الطیب
دمنوش سنبل الطیب از ریشه گیاه سنبل الطیب درست می شود و آرام بخشی نسبتاً قوی است. از این گیاه برای درمان مشکلات مختلفی همچون اختلالات خواب و اضطراب استفاده می شود. دمنوش سنبل الطیب عطر و طعم نسبتاً تندی دارد که خواص کلی این نوشیدنی ناشی از آن هاست.
اگر شب ها نمی توانید بخوابید، دمنوش سنبل الطیب می تواند راه حل مشکل شما باشد. اگر شب ها نمی توانید بخوابید، دمنوش سنبل الطیب برای بی خوابی مفید است.

۲- دمنوش اسطوخودوس
اسطوخودوس درمانی سنتی برای رفع بی خوابی است و از روغن آن در حمام و رایحه درمانی استفاده می شود اما دمنوش آن هم مؤثر است. از لحاظ پزشکی ثابت شده است که تنها استشمام عطر اسطوخودوس قبل از خواب، میزان خواب عمیق (موج آرام) را افزایش می دهد.
عطر آرام بخش اسطوخودوس همراه با خواص گوارشی این گیاه باعث شده که دمنوش اسطوخودوس انتخاب مناسبی برای قبل از خواب باشد. استشمام عطر اسطوخودوس قبل از خواب، میزان خواب عمیق را افزایش می دهد.

۳- دمنوش به لیمو
دمنوش به لیمو به کاهش فشار عصبی، استرس و اضطراب کمک می کند و این بدین معناست که نوشیدن یک فنجان از دمنوش لیمو قبل خواب، می تواند راه خوبی برای سد کردن افکار مزاحم باشد.
همان طور که از اسمش پیداست، این دمنوش عطر و طعم مرکباتی دارد. این دمنوش اغلب با ترکیب نعناع تهیه می شود که آن را به یک نوشیدنی نشاط آور تبدیل می کند که مجاری تنفسی را پاکسازی می کند و در نتیجه به خواب بهتر کمک می کند.
نوشیدن یک فنجان دمنوش لیمو قبل خواب، می تواند به بهتر خوابیدن شما کمک کند.
به یاد داشته باشید که این دمنوش ها برای شرایط غیر بارداری توصیه شده است. با توجه به این که مطالعات انجام شده در مورد بی ضرر بودن و یا نبودن آنها در دوران بارداری کامل نیست، پزشکان مصرف آنها را برای مادران باردار به هیچ وجه مناسب نمی دانند.
با تمام این ها اگر به مصرف یکی از این دمنوش ها در دوران بارداری اصرار دارید، توصیه می شود حتما پیش از آن با پزشک خود مشورت کنید.

4- دمنوش نعناع
از نعناع تازه یا خشک شده به عنوان دمنوش می توانید استفاده کنید. همانند دم کردن چایی، دمنوش نعناع را آماده کنید. بعد از جوش آمدن آب، ۵ دقیقه فرصت دهید تا دمنوش نعناع شما دم بکشد.
نعناع تهوع صبحگاهی و سوزش سردل را برطرف می کند و به گوارش کمک می کند و در بهبود تهوع بارداری موثر است.
درصورت داشتن مشکلات گوارشی، پس از هر وعده غذایی دم کرده نعنا بنوشید. در ماه های اولیه بارداری بیشتر پزشکان مصرف این دمنوش را برای مقابله با حالت تهوع بارداری توصیه می کنند.
خوردن این دمنوش پیش از خواب شبانه خصوصا به جای چای های کافئین دار می تواند تاسیر بسزایی در برطرف کردن مشکلات گوارشی آزاردهنده در هنگام خواب و بهبود کیفیت خواب شما شود.

۵- دمنوش بابونه
دمنوش بابونه یکی از قدیمی ترین نوشیدنی های شبانه است که قرن ها از آن به عنوان یک نوشیدنی خواب آور و آرام بخش استفاده می شود. دمنوش بابونه یکی از محبوب ترین دمنوش ها در سراسر جهان است و برای رفع استرس بسیار مفید است.
بابونه علاوه بر آرام بخش بودن، تقویت کننده دستگاه ایمنی هم است و انتخاب بسیار خوبی برای دمنوش قبل از خواب است. دمنوش بابونه برای رفع استرس بسیار مفید است.
بهترین دمنوش برای این دوران برای مادرانی که احساس اضطراب و استرس بیشتری داشته و نیاز به آرامش دارند، دمنوش بابونه و بهارنارنج است. بابونه و بهار نارنج را مخلوط کنید و مثل چایی دم کرده و میل نمایید.
این دمنوش، ضد استرس و آرامبخش می باشد. همچنین بابونه با بی خوابی مقابله می کند. مصرف آن قبل از خواب علاوه بر ایجاد خواب، باعث آرامش هم می شود.
توجه داشته باشید اگر سابقه سقط جنین یا لک بینی در چهار ماه اول بارداری دارید، روزانه بیش از یک فنجان بابونه مصرف نکنید چون این گیاه به بروز قاعدگی کمک می کند.
با توجه به این که مطالعات انجام شده بر روی تاثیر دمنوش ها بر سلامتی مادر و جنین در دوران بارداری کامل نیست، توصیه می شود پیش از مصرف هریک از آنها حتما با پزشک خود مشورت کنید.