کمبود نشاط اجتماعی؛ عامل رشد خشونت
مدیر گروه پژوهشی روان شناسی ورزش پژوهشگاه علوم ورزش با بیان اینکه محیطهای ورزشی محل تخلیه هیجان است، اما برای تخلیه و مدیریت هیجان باید آموزش لازم ارائه شود، گفت: دلیل افزایش خشونت در جامعه، کمبود نشاط اجتماعی است.
میگنا: دکتر علیرضا بهرامی در تشریح میزان بهرهمندی از علم روان شناسی ورزش درعرصه ورزش کشور گفت: در بدنه ورزش کشور افراد غیرمتخصص و یا تکبعدی حضور دارند؛ افرادی که صرفاً بر مهارت بدنی تأکید دارند و همین مسئله موجب شده بین علم و ورزش فاصله زیادی ایجاد شود، آن هم در شرایطی که امروزه بدون استفاده از علم، دستیابی به قهرمانی بسیار دشوار است.
وی برای مثال به موفقیتهای تیمهای والیبال و بسکتبال ایران طی سالهای اخیر اشاره کرد و گفت: فدراسیونهای این دو ورزش استعدادیابی را از دهه 70 براساس شاخصههای علمی آغاز کردند و با حضور متخصصان در حوزههای مختلف فیزیولوژی، روان شناسی ورزش، تغذیه ورزش و بدنسازی، مسیر کار علمی و حرفهای را در پیش گرفتند، اما این اتفاق در سایر ورزشها رخ نداده است.
بهرامی به نظاممند نبودن این روند علمی در ورزش ایران نیز اشاره کرد و گفت: مدیریت در کشور ما قائم به فرد است نه سیستم. لذا اگر رئیس فدراسیونی به مسائل علمی ورزش از جمله روان شناسی ورزش علاقهمند باشد از این علم استفاده میکند، اما اگر رئیسی علاقهمند نباشد، از آن استفاده نمیکند.
وی در ادامه با اشاره به مسئله خشونت در ورزش، گفت: خشونت مجموعهای از هیجانهایی است که ریشه در عوامل فردی و اجتماعی جامعه دارد، اما باید توجه داشت که در جامعه ما خشونت در حال افزایش است و مصداق آن افزایش نزاعهای خیابانی، تعداد زیاد پروندههای قضایی در دادگاهها و ... است.
این روان شناس کشورمان ادامه داد: ورزش جزئی از جامعه است؛ خشونت وقتی در اجتماع شکل گیرد و گسترش پیدا کند، دامنه آن به بدنه ورزش هم کشیده میشود. اینکه در سالهای اخیر وضعیت خشونت در ورزش بدتر شده است دلایل مختلفی دارد که ریشه آن به علل افزایش خشونت در جامعه بازمیگردد.
راهکارهای روان شناسی برای کنترل و کاهش خشونت
وی در تشریح اقداماتی که باید برای کنترل خشونت در ورزش انجام شود، گفت: علم روان شناسی برای کنترل و کاهش خشونت میتواند بسته مناسب ارائه دهد، اما از این علم در کشور ما استفاده چندانی نمیشود و جایگاه این علم در کشور بهتر و گامهایی در این زمینه برداشته شده است، اما هنوز روان شناسی ورزش به منزله یک امر فوقبرنامه محسوب میشود نه امری که باید در متن برنامههای ورزشی باشد.
این عضو هیئت علمی گروه تربیت بدنی دانشگاه اراک تصریح کرد: استفاده از علم روان شناسی ورزش میتواند منجر به گرفتن نتایج بهتر در کل ورزش کشور شود. از سوی دیگر متخصصان ورزشی میتوانند با استفاده از مهارتهای حوزه روان شناسی و کاربرد آن در ورزش، بدنه ورزش همگانی را گسترش دهند.
خلأ بزرگ آموزش
وی از خلأ بزرگ آموزش هواداران، مربیان، ورزشکان و مدیران ورزشی سخن گفت و اظهار کرد: یکی از دلایل رفتارهای خشونتباری که در ورزش امروز مشاهده میشود، ارائه نشدن آموزشهای رفتاری به مردم است. باید آموزشهای رفتاری لازم به مربیان، بازیکنان، پلیس ورزشگاهها، افرادی که امنیت ورزشگاهها را تأمین میکنند و مدیران برنامهریز ارائه شود.
بهرامی در ادامه با اشاره به اینکه برای کنترل هیجانی که منجر به خشونت میشود راهکارهای مختلفی وجود دارد، تشریح کرد: آموزش مهارت کنترل هیجان به بدنه هواداران، ورزشکاران و مدیران از یک سو و مجهز کردن مدیران و مسئولان اجرایی و امنیتی به اطلاعات و آگاهی لازم جهت کنترل هیجانات مردم از سوی دیگر، منجر به کاهش خشونت در ورزشگاهها میشود.
وی تصریح کرد: انتظار نداریم هوادارانی که به ورزشگاهها میآیند ساکت بنشینند. اصلاً یکی از دلایلی که افراد به ورزشگاهها میروند تخلیه انرژی است و ورزش یکی از مهمترین راههای تخلیه صحیح انرژی و هیجانات است که میتواند تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشد. تخلیه انرژی یکی از مهمترین ابزارهایی است که میتواند به شادی و نشاط اجتماعی منجر شود اما به شرطی که درست از آن استفاده شود؛ اگر هیجان جوان به درستی در محیط ورزشی تخلیه نشود، احتمال دارد جوان برای تخلیه این انرژی به سمت آسیبهای اجتماعی برود. خشونت در جامعه ما به این دلیل افزایش پیدا کرده که نشاط اجتماعی کم شده است.
تخلیه هیجان باید آموزش داده شود
این روان شناس ورزشی کشورمان ادامه داد: اعتقاد داریم ورزشگاه و محیط ورزش محل تخلیه هیجان است اما برای تخلیه و مدیریت هیجان باید آموزش داده شود. هواداران از خشونت ورزشکاران و مربیان تبعیت میکنند. آنها الگوی تماشاگران هستند و تماشاگران را تحت تأثیر قرار میدهند. در عین حال نباید از نقش مهم لیدرها در ورزشگاهها غافل شویم چرا که این لیدرها گاه ابزار دست افرادی بیرون از محیط ورزش هستند(مافیای ورزش) و عملکرد آنها هیجانات هواداران را به سمت منفی هدایت میکند.
وی یکی دیگر از راهکارها جهت کاهش خشونت را افزایش نشاط اجتماعی دانست و گفت: در عین حال برخورد قاطع با افراد خاطی میتواند نتایج مثبت متععدی در پی داشته باشد، اما متأسفانه وقتی ورزشکار رفتار خشنی از خود نشان میدهد و محروم میشود، افراد مختلفی واسطه شده و آن ورزشکار بخشیده میشود؛ این عدم قاطعیت برخورد با خاطیان(چه تماشاگران، چه ورزشکاران و چه سایر مسئولان بدنه ورزش) باعث ترویج خشونت میشود.
بهرامی به وجود عنوان «فرهنگی» در اسم رسمی باشگاههای کشور اشاره کرد و گفت: باشگاههای کشور عنوان باشگاههای فرهنگی ورزشی را یدک میکشند اما کدام باشگاه به موضوع فرهنگ میپردازد؟
وی با ابراز تأسف از اینکه وزارت ورزش به صورت نظاممند از حضور روانشناسان ورزشی در تیمها و فدراسیونها استفاده نمیکند، گفت: در بیشتر مواقع وقتی از مربی در خصوص باختها میپرسند، مربیان آماده نبودن روحی و روانی بازیکنان را مطرح میکنند اما چه اقدامی برای آماده کردن روحی و روانی بازیکنان انجام میشود؟ باید تمرینهای روانی برای ارتقای روانی بازیکنان انجام شود که این مسئله وظیفه و تخصص روان شناس ورزشی است.
ورزش؛ درمانی برای خشونت جامعه ایران
مدیر گروه پژوهشی روانشناسی ورزش پژوهشگاه علوم ورزش بیان کرد: با توجه به افزایش خشونت در جامعه ایران، ورزش میتواند درمانی برای خشونت متن جامعه ایران باشد در حالی که اکنون خود به یک درد تبدیل شده است. از ورزش میتوان به مثابه ابزار کارآمد و درست استفاده کرد اما متأسفانه اکنون شاهد هستیم وقتی مسابقه مهمی در کشور برگزار میشود همه مسئولان امنیتی کشور دچار نگرانیها و سردرگمی برای مدیریت بازی میشوند.
وی تصریح کرد: اگر آموزش رفتارهای صحیح و مدیریت رفتار در رخدادهای ورزشی ارائه شود، میتوانیم از ورزش به منزله ابزاری برای افزایش نشاط اجتماعی و کنترل ناهنجاریهای اجتماعی استفاده کنیم. ورزش ابزار قدرتمندی است که میتواند اتفاقات خوبی را در کشور رقم بزند اما چون برنامهریزی دقیقی در ورزش ما نیست این مشکلات بروز میکند.
80 درصد بودجه صرف ورزش قهرمانی گلخانهای میشود
بهرامی افزود: وقتی به ورزش کشورهای موفق نگاه میکنیم، میبینیم 80 درصد بودجه سازمانهای ورزشی صرف ورزش همگانی و 20 درصد صرف ورزش قهرمانی میشود. اما در کشور ما 80 درصد بودجه به سمت ورزش قهرمانی میرود، آن هم ورزش قهرمانی گلخانهای؛ یعنی برنامهریزی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت در حوزه ورزش برای گسترش ورزش همگانی وجود ندارد که از دل ورزش همگانی، ورزش قهرمانی بیرون بیاید.
وی اضافه کرد: برای از این بردن این معضلات باید تغییرات ساختاری در هزینههای وزارت ورزش انجام شود و هزینهها بیشتر به سمت ورزشهای همگانی برود و بعد از پتانسیل بخش خصوصی و علاقهمندان سرمایهدار به ورزش برای ایجاد باشگاههای قوی و قدرتمند برای ورزش قهرمانی استفاده شود.
این روانشناس کشورمان در پاسخ به این سؤال که حضور هواداران خانم در ورزشگاهها را با وجود خشونت موجود در ورزش چگونه ارزیابی میکنید؟ گفت: واقعاً نیاز به آموزش داریم. اعتقاد دارم اگر خانمها در ورزشگاهها حضور داشته باشند قطعاً با آموزشهای لازم و اطلاعرسانی مناسب شاهد بهبود شرایط در جو ورزشگاهها خواهیم بود.
وی به برگزاری مسابقات والیبال در شهرهای ارومیه و اردبیل با حضور بانوان در ورزشگاهها اشاره کرد و گفت: هیچ اتفاق و خشونتی در ورزشگاههای این دو شهر رخ نداد و مسابقات والیبال نیز موجب شد در دو شهر ارومیه و اردبیل نشاط اجتماعی افزایش پیدا کند. البته اعتقاد ندارم بلافاصله و بدون برنامهریزی باید حضور خانمها در ورزشگاهها رخ دهد، بلکه باید با آموزشهای لازم و با اختصاص محل مناسب برای بانوان این اقدام انجام شود تا طی سالهای آینده شاهد حضور پرشور خانمها در ورزشگاهها باشیم.
وی در پایان تصریح کرد: برای اینکه موفقیتهایمان در ورزش را با اطمینان بیشتری رقم بزنیم ابزارهایی نیاز داریم؛ این ابزارها فقط امکانات، بازیکن با استعداد و مربی بزرگ نیست، بلکه همافزایی در ابعاد مختلف ورزش لازم است و یکی از عوامل موفقیت حضور مربی مهارتهای ذهنی برای ورزشکاران است که اگر این مهم محقق شود، قطعاً مسیر موفقیت را میتوانیم تضمین کنیم.
بهرامی به نظاممند نبودن این روند علمی در ورزش ایران نیز اشاره کرد و گفت: مدیریت در کشور ما قائم به فرد است نه سیستم. لذا اگر رئیس فدراسیونی به مسائل علمی ورزش از جمله روان شناسی ورزش علاقهمند باشد از این علم استفاده میکند، اما اگر رئیسی علاقهمند نباشد، از آن استفاده نمیکند.
وی در ادامه با اشاره به مسئله خشونت در ورزش، گفت: خشونت مجموعهای از هیجانهایی است که ریشه در عوامل فردی و اجتماعی جامعه دارد، اما باید توجه داشت که در جامعه ما خشونت در حال افزایش است و مصداق آن افزایش نزاعهای خیابانی، تعداد زیاد پروندههای قضایی در دادگاهها و ... است.
این روان شناس کشورمان ادامه داد: ورزش جزئی از جامعه است؛ خشونت وقتی در اجتماع شکل گیرد و گسترش پیدا کند، دامنه آن به بدنه ورزش هم کشیده میشود. اینکه در سالهای اخیر وضعیت خشونت در ورزش بدتر شده است دلایل مختلفی دارد که ریشه آن به علل افزایش خشونت در جامعه بازمیگردد.
راهکارهای روان شناسی برای کنترل و کاهش خشونت
وی در تشریح اقداماتی که باید برای کنترل خشونت در ورزش انجام شود، گفت: علم روان شناسی برای کنترل و کاهش خشونت میتواند بسته مناسب ارائه دهد، اما از این علم در کشور ما استفاده چندانی نمیشود و جایگاه این علم در کشور بهتر و گامهایی در این زمینه برداشته شده است، اما هنوز روان شناسی ورزش به منزله یک امر فوقبرنامه محسوب میشود نه امری که باید در متن برنامههای ورزشی باشد.
این عضو هیئت علمی گروه تربیت بدنی دانشگاه اراک تصریح کرد: استفاده از علم روان شناسی ورزش میتواند منجر به گرفتن نتایج بهتر در کل ورزش کشور شود. از سوی دیگر متخصصان ورزشی میتوانند با استفاده از مهارتهای حوزه روان شناسی و کاربرد آن در ورزش، بدنه ورزش همگانی را گسترش دهند.
خلأ بزرگ آموزش
وی از خلأ بزرگ آموزش هواداران، مربیان، ورزشکان و مدیران ورزشی سخن گفت و اظهار کرد: یکی از دلایل رفتارهای خشونتباری که در ورزش امروز مشاهده میشود، ارائه نشدن آموزشهای رفتاری به مردم است. باید آموزشهای رفتاری لازم به مربیان، بازیکنان، پلیس ورزشگاهها، افرادی که امنیت ورزشگاهها را تأمین میکنند و مدیران برنامهریز ارائه شود.
بهرامی در ادامه با اشاره به اینکه برای کنترل هیجانی که منجر به خشونت میشود راهکارهای مختلفی وجود دارد، تشریح کرد: آموزش مهارت کنترل هیجان به بدنه هواداران، ورزشکاران و مدیران از یک سو و مجهز کردن مدیران و مسئولان اجرایی و امنیتی به اطلاعات و آگاهی لازم جهت کنترل هیجانات مردم از سوی دیگر، منجر به کاهش خشونت در ورزشگاهها میشود.
وی تصریح کرد: انتظار نداریم هوادارانی که به ورزشگاهها میآیند ساکت بنشینند. اصلاً یکی از دلایلی که افراد به ورزشگاهها میروند تخلیه انرژی است و ورزش یکی از مهمترین راههای تخلیه صحیح انرژی و هیجانات است که میتواند تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشد. تخلیه انرژی یکی از مهمترین ابزارهایی است که میتواند به شادی و نشاط اجتماعی منجر شود اما به شرطی که درست از آن استفاده شود؛ اگر هیجان جوان به درستی در محیط ورزشی تخلیه نشود، احتمال دارد جوان برای تخلیه این انرژی به سمت آسیبهای اجتماعی برود. خشونت در جامعه ما به این دلیل افزایش پیدا کرده که نشاط اجتماعی کم شده است.
تخلیه هیجان باید آموزش داده شود
این روان شناس ورزشی کشورمان ادامه داد: اعتقاد داریم ورزشگاه و محیط ورزش محل تخلیه هیجان است اما برای تخلیه و مدیریت هیجان باید آموزش داده شود. هواداران از خشونت ورزشکاران و مربیان تبعیت میکنند. آنها الگوی تماشاگران هستند و تماشاگران را تحت تأثیر قرار میدهند. در عین حال نباید از نقش مهم لیدرها در ورزشگاهها غافل شویم چرا که این لیدرها گاه ابزار دست افرادی بیرون از محیط ورزش هستند(مافیای ورزش) و عملکرد آنها هیجانات هواداران را به سمت منفی هدایت میکند.
وی یکی دیگر از راهکارها جهت کاهش خشونت را افزایش نشاط اجتماعی دانست و گفت: در عین حال برخورد قاطع با افراد خاطی میتواند نتایج مثبت متععدی در پی داشته باشد، اما متأسفانه وقتی ورزشکار رفتار خشنی از خود نشان میدهد و محروم میشود، افراد مختلفی واسطه شده و آن ورزشکار بخشیده میشود؛ این عدم قاطعیت برخورد با خاطیان(چه تماشاگران، چه ورزشکاران و چه سایر مسئولان بدنه ورزش) باعث ترویج خشونت میشود.
بهرامی به وجود عنوان «فرهنگی» در اسم رسمی باشگاههای کشور اشاره کرد و گفت: باشگاههای کشور عنوان باشگاههای فرهنگی ورزشی را یدک میکشند اما کدام باشگاه به موضوع فرهنگ میپردازد؟
وی با ابراز تأسف از اینکه وزارت ورزش به صورت نظاممند از حضور روانشناسان ورزشی در تیمها و فدراسیونها استفاده نمیکند، گفت: در بیشتر مواقع وقتی از مربی در خصوص باختها میپرسند، مربیان آماده نبودن روحی و روانی بازیکنان را مطرح میکنند اما چه اقدامی برای آماده کردن روحی و روانی بازیکنان انجام میشود؟ باید تمرینهای روانی برای ارتقای روانی بازیکنان انجام شود که این مسئله وظیفه و تخصص روان شناس ورزشی است.
ورزش؛ درمانی برای خشونت جامعه ایران
مدیر گروه پژوهشی روانشناسی ورزش پژوهشگاه علوم ورزش بیان کرد: با توجه به افزایش خشونت در جامعه ایران، ورزش میتواند درمانی برای خشونت متن جامعه ایران باشد در حالی که اکنون خود به یک درد تبدیل شده است. از ورزش میتوان به مثابه ابزار کارآمد و درست استفاده کرد اما متأسفانه اکنون شاهد هستیم وقتی مسابقه مهمی در کشور برگزار میشود همه مسئولان امنیتی کشور دچار نگرانیها و سردرگمی برای مدیریت بازی میشوند.
وی تصریح کرد: اگر آموزش رفتارهای صحیح و مدیریت رفتار در رخدادهای ورزشی ارائه شود، میتوانیم از ورزش به منزله ابزاری برای افزایش نشاط اجتماعی و کنترل ناهنجاریهای اجتماعی استفاده کنیم. ورزش ابزار قدرتمندی است که میتواند اتفاقات خوبی را در کشور رقم بزند اما چون برنامهریزی دقیقی در ورزش ما نیست این مشکلات بروز میکند.
80 درصد بودجه صرف ورزش قهرمانی گلخانهای میشود
بهرامی افزود: وقتی به ورزش کشورهای موفق نگاه میکنیم، میبینیم 80 درصد بودجه سازمانهای ورزشی صرف ورزش همگانی و 20 درصد صرف ورزش قهرمانی میشود. اما در کشور ما 80 درصد بودجه به سمت ورزش قهرمانی میرود، آن هم ورزش قهرمانی گلخانهای؛ یعنی برنامهریزی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت در حوزه ورزش برای گسترش ورزش همگانی وجود ندارد که از دل ورزش همگانی، ورزش قهرمانی بیرون بیاید.
وی اضافه کرد: برای از این بردن این معضلات باید تغییرات ساختاری در هزینههای وزارت ورزش انجام شود و هزینهها بیشتر به سمت ورزشهای همگانی برود و بعد از پتانسیل بخش خصوصی و علاقهمندان سرمایهدار به ورزش برای ایجاد باشگاههای قوی و قدرتمند برای ورزش قهرمانی استفاده شود.
این روانشناس کشورمان در پاسخ به این سؤال که حضور هواداران خانم در ورزشگاهها را با وجود خشونت موجود در ورزش چگونه ارزیابی میکنید؟ گفت: واقعاً نیاز به آموزش داریم. اعتقاد دارم اگر خانمها در ورزشگاهها حضور داشته باشند قطعاً با آموزشهای لازم و اطلاعرسانی مناسب شاهد بهبود شرایط در جو ورزشگاهها خواهیم بود.
وی به برگزاری مسابقات والیبال در شهرهای ارومیه و اردبیل با حضور بانوان در ورزشگاهها اشاره کرد و گفت: هیچ اتفاق و خشونتی در ورزشگاههای این دو شهر رخ نداد و مسابقات والیبال نیز موجب شد در دو شهر ارومیه و اردبیل نشاط اجتماعی افزایش پیدا کند. البته اعتقاد ندارم بلافاصله و بدون برنامهریزی باید حضور خانمها در ورزشگاهها رخ دهد، بلکه باید با آموزشهای لازم و با اختصاص محل مناسب برای بانوان این اقدام انجام شود تا طی سالهای آینده شاهد حضور پرشور خانمها در ورزشگاهها باشیم.
وی در پایان تصریح کرد: برای اینکه موفقیتهایمان در ورزش را با اطمینان بیشتری رقم بزنیم ابزارهایی نیاز داریم؛ این ابزارها فقط امکانات، بازیکن با استعداد و مربی بزرگ نیست، بلکه همافزایی در ابعاد مختلف ورزش لازم است و یکی از عوامل موفقیت حضور مربی مهارتهای ذهنی برای ورزشکاران است که اگر این مهم محقق شود، قطعاً مسیر موفقیت را میتوانیم تضمین کنیم.