دندان کودک: هر انچه درباره زمان رویش و مراقبت از دندان‌های کودک باید بدانیم

جالب است بدانیم که دندان کودک از زمانی که تنها جنینی در رحم مادر است شروع به رشد می‌کند و در حدود سه سالگی، تعداد زیادی از دندان‌های او رشد کرده و لبخندی سفید را به او می‌بخشد. اما از اینجاست که مراقبت از دندان کودک باید با راهنمایی پدر و مادر با جدیت آغاز شود.

دندان شیری یا دندان‌های برگریز چیست؟

دندان‌های برگریز اصطلاحی است که برای دندان کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این دندان‌ها دندان شیری یا دندان اولیه و موقتی نیز می‌گویند.

دندان‌های برگریز در مرحله جنینی شروع به رشد خواهند کرد و به طور معمول در حدود ۶ ماه پس از تولد شروع به پیدایش و ظهور در دهان می‌کنند.

معمولاً ۲۰ دندان اولیه در دهان رشد می‌کنند که از این تعداد دندان ۱۰ عدد در فک بالا و ۱۰ عدد نیز در فک پایین قرار دارد. معمولاً تعداد زیادی از این دندان‌ها پس از دو سالگی از ریشه سر بیرون می‌آورند.

هنگامی که دندان‌های دائمی به آرامی شروع به رشد کند، سبب می‌شود که دندان کودک که ریشه محکمی نیز ندارد ریزش کنند.

زمان دقیق رشد و افتادن هر دندان کودک

اولین دندان کودک در حدود شش ماهگی او شروع به شکستن سد لثه کرده و سر بیرون می‌آورند. به طور معمول و در بیشتر موارد دو دندان جلویی در فک پایین اولین دندان کودک است که جوانه می‌زند. پس از آن دو دندان دیگر در فک بالا رشد خواهند کرد و مدتی پس از این رشد و سر برآوردن این چهار دندان دندان‌های دیگر به ترتیب رشد می‌کنند.

رشد دندان کودک معمولاً به صورت جفت جفت انجام می‌شود، این گونه که یک دندان در فک پایین و متقابلا یک دندان در فک بالا به وجود می‌آید. تقریبا آخرین دندان‌هایی که در می‌آیند دندان‌های مولر می‌باشد.

مولر به دندان‌های آسیای بزرگ دهان گفته می‌شود و ما در مجموع ۱۲ دندان مولر خواهیم داشت که شامل سه دندان اخری در فک بالا و همچنین فک پایین را شامل می‌شود و این ۱۲ دندان وظیفه جویدن را به عهده دارند.

این روند ادامه دارد تا زمانی که تمام ۲۰ دندان کودک‌مان بدین صورت که ۱۰ دندان در فک بالا و ۱۰ دندان در فک پایین کامل شود. زمانی که دندان کودک تقریبا به ۲۰ دندان رسید کودک باید حدود سه سال داشته باشد.

دندان‌های فوقانی کودک

دندان پیشین مرکزی بین ۸ تا ۱۲ رشد خواهد کرد و در زمانی که کودک ۶ تا ۷ سال دارد می‌افتد.

دندان پیشین جانبی که کنار دندان پیشین مرکزی قرار دارد در ۹ تا ۱۳ ماهگی رشد کرده و در ۷ تا ۸ سالگی خواهد افتاد.

دندان نیش نیز که در کنار دندان پیشین جانبی رشد می‌کند در حدود ۱۶ تا ۲۲ ماهگی سر بیرون می‌آورد و در ۱۰ تا ۱۲ سال می‌افتد.

مولر اول در دهان کودک در ۱۳ تا ۱۹ ماهگی رشد خواهد کرد و زمان افتادن این دندان کودک بین ۹ تا ۱۱ سالگی می‌باشد.

و در نهایت آخرین دندان شیری کودک یعنی همان مولر دوم در ۲۵ تا ۳۳ ماهگی جوانه زده و در سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی می‌افتد.

دندان‌های فک پایین کودک

دندان پیشین مرکزی در فک پایین در زمان ۶ تا ۱۰ ماهگی رویش می‌کند و در حدود ۶ تا ۷ سالگی، این دندان می‌افتد.

دندان پیشین جانبی کودک در ۱۰ تا ۱۶ ماهگی به وجود می‌آید و وقتی می‌افتد کودک حدود ۷ تا ۸ سال سن دارد.

دندان نیش در فک پایین در ۱۷ تا ۲۳ ماهگی کودک رشد می‌کند و در سنی بین ۹ تا ۱۲ سالگی می‌افتد.

مولر اول هم در زمان ۱۴ تا ۱۸ ماهگی کودک رشد خواهد داشت و در ۹ تا ۱۱ سالگی نیز می‌افتد.

و در نهایت مولر دوم کودک در زمانی که کودک ۲۳ تا ۳۱ ماه دارد جوانه زده و در سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی او خواهد افتاد.

پس به طور خلاصه باید گفت که در شش ماهگی کودک، دندان کم کم شروع به رشد می‌کند. اولین دندان ‌های ظاهر شده معمولاً دندان پیشین مرکزی و جلویی است که در فک پایین می‌گیرد. دندان دوم که می‌آید معمولاً درست در کنار اولی در فک پایین است که همان دندان جانبی می‌باشد.

چهار دندان بعدی که باید پیدایشان خواهد شد، معمولاً چهار دندان فوقانی هستند. این دندان‌ها معمولاً حدود دو ماه پس از وارد آمدن دندان دو گروه از دندان‌هایی که در بالا ذکر شد و روی فک پایین قرار دارد شروع به فوران می‌کنند.

مولر دوم معمولاً آخرین دندان شیری است که کودک شما در حدود ۲ تا ۳ سالگی به دست خواهد آورد.

این موارد گفته شده در مورد دندان کودک در بیشتر موارد طبق اطلاعات بالا می‌باشد ولی در کودکان مختلف ممکن است کمی با این اعداد ذکر شده تفاوت داشته باشد.

دندان‌های فک فوقانی به طور معمول ۱ تا ۲ ماه بعد از رشد همان دندان روی فک پایین به وجود می‌آید. جالب است بدانیم که اغلب بین تمام دندان‌های کودک فاصله‌ای وجود دارد. زیرا از آنجایی که دندان دائمی در آینده ایجاد می‌شود از دندان شیری کودک بزرگتر است پس این مورد باعث می‌شود تا برای رشد دندان‌های دائمی فضای کافی وجود داشته باشد. بنابراین دندان شیری در بیشتر موارد فضای مناسب برای رشد دندان دائمی با ابعاد بزرگتر را فراهم می‌کند.

یک قانون کلی درباره دندان شیری وجود دارد آن هم این است که که برای هر ۶ ماه زندگی تقریباً ۴ دندان به وجود خواهد آمد و در اکثر موارد دخترها زودتر از پسر بچه‌ها دندان در می‌آورند.

دندان‌های تحتانی معمولاً قبل از دندان‌های فوقانی از بین خواهند رفت.

دندان کودک در هر دو فک معمولاً به صورت جفت جفت نیز رشد دارند، یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ

معمولا دندان‌های اولیه کودک نسبت به دندان‌های دائمی که بعدها رشد می‌کنند از نظر اندازه کوچکتر از دندان دائمی است ولی رنگ آن در بسیاری از موارد نسبت به دندان دائمی سفیدتر هستند.

زمانی که کودک ۲ تا ۳ ساله شد ، تمام دندان‌های اولیه او باید پدیدار شده باشند.

اندکی پس از گذشت سن ۴ سالگی، فک و استخوان‌های صورت کودک شروع به رشد بیشتر می‌کنند و فضاهایی بین دندان‌های اولیه ایجاد خواهد شد. این یک روند رشد کاملاً طبیعی در کودک است که فضای لازم را برای ظهور دندان‌های دائمی برای وی فراهم می‌کند.

می‌توان گفت بین سنین ۶ تا ۱۲ سالگی مخلوطی از دندان‌های اولیه و دندان‌های دائمی در دهان کودک قرار می‌گیرد.

نشانه‌های درآمدن دندان کودک چیست؟

تقریباً در حدود ۳ ماهگی، بزاق در دهان نوزادان افزایش خواهد رفت و دست خود را مدام در دهان خود قرار می‌دهند. بسیاری از والدین این سوال را مطرح می‌کنند که آیا این به معنای دندان درآوردن کودک است یا خیر!

اما می‌دانیم که اولین دندان معمولاً در حدود ۶ ماهگی ظاهر می‌شود. به طور معمول، اولین دندان‌هایی که وارد می‌شوند تقریباً همیشه دندان‌های جلویی پایین هستند.

البته باید بدانیم افزایش بزاق از علائم درآمدن دندان محسوب می‌شود ولی نه وقتی که کودک زیر پنج تا شش ماه دارد.

یکی دیگر از مهم ترین علائم ظهور دندان جویدن وسایل مختلف به ویژه اسباب بازی توسط کودک است.

از علائم دیگر درآمدن دندان تب کردن و بالا رفتن دمای بدن کودک می‌باشد.

درجه حرارت بدن کودک ممکن است زمان رویش دندان کمی افزایش یابد. و کودک دچار تب شود با این حال ، براساس یک مطالعه سال ۲۰۱۶ در کودکان نشان داد که تب واقعی تقریبا درجه حرارت بیش از ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد را شامل می‌شود. و گاهی ممکن است نشانه درآوردن دندان نباشد و در واقع نشانه بیماری یا عفونت است که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

رشد دندان پیش از تولد

دندان کودک در زمانی که هنوز متولد نشده است به آرامی شروع به رشد می‌کند. با توجه به این موضوع تغذیه مناسب مادر در دوران بارداری در رشد دندان کودکش بسیار حائز اهمیت است. رژیم غذایی مادر دارای برخی بایدها و نبایدها می‌باشد که از جمله مهم‌ترین آن برای رشد بهینه دندان شامل موارد زیر است:

غذای مادر باید حاوی مقدار کافی از موادی مانند ویتامین دی، ویتامین سی، کلسیم، فسفر و نیز انواعی از ویتامین مخصوص دوران بارداری با تجویز پزشک مصرف شود.

مصرف برخی از داروهای خاص مانند تتراسایکلین در دوران بارداری بسیار مضر است و نباید مورد استفاده مادر قرار گیرد. زیرا برخی از این داروها می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان‌های در حال رشد نوزاد شوند.

مراحل اصلی رشد دندان و آناتومی دهان و دندان

مرحله اول تشکیل دندان در نوزاد متولد نشده، حدود هفته ششم بارداری آغاز خواهد شد. در این مرحله ابتدا ماده اصلی دندان که پالپ نام دارد شروع به تشکیل شدن می‌کند که شامل اعصاب و رگ‌های خونی در دندان است.

در مرحله بعدی حدود سه چهار ماه بعد یعنی هفته نهم بارداری بافت سختی که دندان را احاطه می‌کند به وجود می‌آید. ولی باید بدانیم که در این دو مرحله هیچ بخشی از دندان از لثه خارج نمی‌شود و در اصل در دوران جنینی به نوعی ریشه دندان شکل می‌گیرد.

البته جالب است بدانیم که در موارد بسیار نادر دیده شده است که حتی کودک با یک یا دو دندان متولد شده است.

مرحله بعدی زمانی است که دیگر کودک متولد شده است و در زمانی که او بین شش تا دوازده ماه دارد دندان‌های شیری اولیه از لثه خارج می‌شود و این رشد دندان شیری تا حدود دو تا سه سالگی ادامه می‌یابد. بیشتر کودکان تا ۳۰ ماهگی تمام دندان‌های اصلی خود را خواهند داشت.

فرزند شما احتمالاً در حدود سن ۱۳ سالگی تمام ۲۸ دندان بزرگسالی دائمی را خواهد داشت. و چهار دندان عقل او وقتی که ۱۷ تا ۲۱ سال دارد، در دهان رویش می‌کنند.

در آخرین مرحله کودک دندان شیری خود را از حدود شش سالگی تا دوازده سالگی را از دست خواهد داد و تا وارد مرحله جدیدی برای پیدایش دندان دائمی در دهان شوند.

قسمت‌های اصلی هر دندان از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود؟

هر دندان دارای چهار قسمت اصلی است که موارد زیر را شامل می‌شود:

مینای دندان که لایه بیرونی دندان که جالب است بدانید این بخش از دندان سخت ترین ماده در بدن فرد محسوب می‌شود.عاج دندان که لایه زیرین مینای دندان است و به عنوان قسمت اصلی دندان و بزرگترین بافت آن محسوب می‌شود.پالپ بافتی نرم در قسمت داخلی دندان که حاوی عصب دندان بوده و مسئول خون رسانی می‌باشد و توانایی تولید عاج را داراست.و در نهایت ریشه دندان که دندان را در فک محکم و ثابت نگه می‌دارد.

نشانه درد دندان در کودکانی که تمامی دندان‌های شیری خود را درآورده‌اند چیست؟

اگر متوجه شدید که کودک شما هنگام مسواک زدن دندان‌های خود احساس ناخوشایندی دارد و یا به طور ناگهانی از مسواک زدن خودداری می‌کند، ممکن است نشان دهنده این باشد که از درد دندان رنج می‌برد.

در این حالت اگر هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنیم روند درمانی بسیار ساده‌تر خواهد بود و در بیشتر موارد با اقدام به موقع نیاز به درمان ریشه‌ای و عمیق نخواهد بود.

چگونه از دندان کودک به خوبی مراقبت کنیم و درد دندان را کاهش دهیم؟

هنگامی که دندان‌های پسر یا دخترتان در حال رشد هستند فرزند خردسالتان را پریشان خواهد کرد پس باید روش‌هایی را برای کاهش یا از بین بردن درد دندان به کار گرفت زیرا تحمل لثه‌های متورم و دردناک برای کودک بسیار آزار دهنده‌ خواهد بود.

قبل از هر کاری باید با کودک ملایم و مهربان رفتار کرد تا کودک دچار ترس از درمان خانگی و یا مراجعه به دندانپزشک نشود و روند درمان به خوبی انجام گیرد.

شما باید روزانه دو بار دندان کودک خود را با خمیردندان مناسب برای کودکان که حاوی فلوراید نیز باشد مسواک بزنید. بنابراین هنگامی که کودک شما حتی یک دندان دارد، باید دو بار در روز آن را با مقدار بسیار کمی خمیر دندان حاوی فلوراید به خصوص بعد از آخرین نوشیدنی یا غذای روز مسواک بزنید.

به یاد داشته باشید که کودک خود را با یک بطری پلاستیکی و یا پستانک به رختخواب نفرستید زیرا این مورد باعث می‌شود در دندان او پوسیدگی ایجاد شود.

فلوراید و دهانشویه‌های مناسب کودک بهتر است که در ۶ ماهگی جهت مراقبت و جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک مورد استفاده قرار گیرد.

فلوراید و انواع دهانشویه‌ها حاوی مواد معدنی هستند که با سخت شدن مینای دندان و محافظت از آن به جلوگیری از خرابی دندان کمک زیادی می‌کند. از پزشک متخصص اطفال خود در مورد استفاده از فلوراید و صیقلی کردن دندان توسط فلوراید سوال کرده و در صورت توصیه دندانپزشک آن را مورد استفاده قرار دهید.

به محض اینکه کودک شما ۳ ساله شد انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می‌کند برای مسواک زدن از خمیر دندان به اندازه یک نخود فرنگی و کمی بیشتر از قبل استفاده شود.

در حدود سن شش تا هفت سالگی مسواک زدن را به درستی به فرزندتان بیاموزید زیرا وقتی در این سن کودک توانایی خواندن و نوشتن پیدا می‌کند پس مسواک زدن را نیز به خوبی می‌آموزد.

ممکن است نوزادان در مناطقی که دندان در حال بیرون آمدن می‌باشد علائم ناراحتی و درد زیادی را احساس کند زیرا در این حالت بخشی از لثه که دندان در حال بیرون آمدن بوده و یا اطراف آن ممکن است متورم و ملتهب شده باشد.

والدین می‌توانند با ماساژ دادن لثه‌های کودک خود با انگشتان تمیز و شسته شده و یا با یک دستمال تمیز، به کاهش درد دندان کودک خود کمک کنند. بنابراین با ماساژ لثه دردناک کودک می‌توانیم به کاهش یا از بین رفتن درد دندان کمک کنیم.

در موارد درد شدید برای کودک می‌توان مقدار کمی یخ را به کودک داد تا بجود زیرا یخ باعث سری دندان و کاهش درد خواهد شد.

اگر کودک قادر به جویدن یخ نبود میتوان چای کیسه‌ای بابونه که استفاده شده است و هنوز مرطوب می‌باشد را در یخچال قرار داده و پس از اینکه کمی سرد شد روی دندان دردناک قرار دهیم.

به طور کلی سرما با سر کردن دندان، درد را التیام می‌دهد بنابراین میتوان از برخی موارد یخ خوراکی مانند انگوری که مدتی در فریزر مانده است استفاده کرد و درد دندان کودک با جویدن آن تسکین می‌یابد.

همچنین می‌توانیم یک بسته یخ یا پک یخ را روی صورت و درست در قسمتی که دندان درد داریم قرار دهیم و این گونه درد را کاهش دهیم.

اگر کودک قادر است می‌توان با تهیه یک آب نمک برای او دندان و دهانش را کامل شستوشو دهد.

نمک را با یک فنجان آب ولرم مخلوط کنید. آب نمک به ازبین رفتن باکتری کمک کرده و التهاب لثه را کاهش خواهد داد. شستوشوی دهان با آب نمک را حداقل یک بار در روز انجام دهید.

روغن میخک نیز به عنوان ضد درد موضعی و ضد باکتری عمل می‌کند تا درد دندان را تسکین دهد. مقدار کمی از پنبه را به این روغن آغشته کنید و سپس آن را به آرامی روی ناحیه آسیب دیده و پوسیده شده قرار دهید. روغن میخک می‌تواند به تسکین درد دندان کمک کند و ناحیه اطراف دندان را بی حس کند.

همچنین می‌توانید مقداری روغن نارگیل را به همراه کمی روغن میخک در دهان خود بچرخانید.

روغن نارگیل به خودی خود می‌تواند پلاک دندان را کاهش دهد و با بیماری لثه مبارزه کرده و از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. بنابراین حتی اگر دندان درد ندارید هم می‌توانید این مخلوط را برای از بین بردن باکتری دهان و دندان غرغره کنید.

مقدار کمی از پراکسید هیدروژن یا همان آب اکسیژنه را مانند دهانشویه در دهان ریخته و شستوشو دهید. این کار می‌تواند به تسکین دندان کودک شما کمک کند. با این حال باید بسیار مراقب باشید که کودک شما هنگام انجام این شستوشو این ماده را قورت ندهد زیرا این امر می‌تواند باعث آسیب به معده شود.

گیاه نعناع معطر اغلب برای کاهش سردرد، سرماخوردگی و حالت تهوع استفاده می‌شود و نیز می‌تواند دندان درد را درمان کند. برای تسکین با نعنای تند روش‌های زیر را امتحان کنید.

برگ‌های نعناع تازه را در تماس مستقیم با دندان دردناک کودک خود قرار دهید.

یک کیسه چای نعناع در آب جوش گرم کنید سپس آن را روی دندان فرزندتان فشار دهید.

مقداری از روغن نعناع را با روغن میخک مخلوط کنید و آن را روی یک توپ پنبه‌ای بمالید و برای تسکین و کاهش درد روی دندانی که درد دارد قرار دهید.

برای کاهش درد دندان می‌توان از سیر به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی استفاده کرد. می‌توانید یک قطعه سیر را ریز خرد کنید پس از آن بگذارید ۱۰ دقیقه بماند و مستقیماً آن را روی ناحیه دردناک بزنید. بعد از یک یا دو دقیقه دهان خود را با آب نمک ولرم بشویید.

آویشن مانند پراکسید هیدروژن می‌تواند پوسیدگی دندان را از بین ببرد و مهم‌ تر از همه این ماده گیاهی یک ضد درد طبیعی است.

برگ‌های آویشن را در آب ریخته و بگذاریید به جوش بیاید سپس برگ‌های این گیاه را بیرون آورده و پس از خنک شدن این دمنوش بگذارید کودکتان آب را غرغره کند و یا آن را در دهان بچرخاند.

اگر کودک شما به شدت از درد دندان رنج می‌برد می‌توانیم با تجویز و زیر نظر پزشک یک دوز مناسب از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنیم و یا اگر کودک بیش از ۶ ماه داشت می‌توانیم از ایبوپروفن زیر نظر پزشک و با دوز توصیه شده استفاده گردد. با توجه به سن و وزن فرزندمان میزان قابل استفاده از انواع داروها توسط پزشک قابل تشخیص است. همچنین می‌توان شربت ضد التهاب متناسب با سن کودک برای تسکین درد استفاده کرد.

ولی متاسفانه داروهای مسکن فقط راه حلی برای کاهش درد دندان کودک به طور موقت هستند و بهتر است که به دندانپزشکی مراجعه شود با معاینه دقیق دندان کودک و در صورت وجود مشکلی در دندان، درمان اساسی برای جلوگیری از بروز خرابی و پوسیدگی بیشتر صورت گیرد.

چه عواملی باعث پوسیدگی و خرابی دندان کودک می‌شود؟

درد شدید دندان وقتی رخ می‌دهد که فرسایش یا پوسیدگی بتواند به محفظه پالپ دندان نفوذ کند. پالپ حاوی اعصاب و رگ‌های خونی کوچکی است که بسیار حساس می‌باشند. یکی از مهمترین دلایل بروز دندان درد مربوط به رژیم غذایی است.

به خصوص درد دندان در کودکانی که شیرینی جات زیادی مصرف می‌کنند بسیار شایع‌تر می‌باشد از جمله این موارد مضر برای دندان به ویژه برای کودک شامل مصرف زیاد نوشابه یا خوردن غذاهایی که قند زیادی دارند مانند آب نبات و شکلات.

بنابراین حفره دندان در نتیجه پوسیدگی آن اتفاق می‌افتد و با خوردن آب نبات، نان، غلات و غیره دندان کودک در برابر پوسیدگی آسیب پذیرتر می‌شود. به همین دلیل ویزیت‌های منظم پزشکی برای دندان مهم است.

از جویدن آب نبات و دیگر مواد خوراکی سفت خودداری شود زیرا سبب ایجاد ترک و شکستگی در دندان کودک خواهد شد و به دنبال آن مشکلات دیگری را به همراه دارد.

اگر دندان به خوبی پر نشده باشد باید به سرعت درمان مجدد صورت گیرد. زیرا این مسئله باعث ایجاد درد در دندان است و اگر سریعا درمان صورت نگیرد ممکن است پس از مدتی بر اثر آسیب به دندان نیاز به عصب کشی و درمان کانال ریشه باشد.

اگر کودک شما دندان ترک خورده یا شکسته شده دارد، ممکن است گذاشتن یک تاج و یا پر کردن آن لازم باشد به خصوص اگر دندان دائمی باشد. اگر هم متخصص دندان تشخیص دهد که دندان در حال ظهور بر روی دندان‌های دیگر فشار وارد می‌آورد، ممکن است در برخی موارد احتیاج به کشیدن آن دندان باشد.

ایجاد آبسه در دندان شیری کودک باعث ایجاد درد شدید شده و حتی ممکن است منجر به تب در فرزندتان شود.

در صورت ابتلا به عفونت سینوسی می‌توانید در دندان‌های عقب فوقانی خود دندان درد احساس کنید. پس گاهی ممکن است پزشک مشکلی در دندان تشخص ندهد بنابراین لازم است به متخصص دیگری مراجعه کنیم تا وضعیت سینوس را از لحاظ عفونت بررسی کنیم.

علت درد دندان کودک یا هر فرد دیگری ممکن است شامل موارد زیر باشد: ساییده شدن دندان‌ها به یکدیگر و عدم وجود فضای کافی در دندان، ایجاد مینای ترک خورده به سبب رژیم غذایی نادرست، از بین رفتن پر شدگی دندان و فرسایش سطح آن و یا ایجاد پوسیدگی در بین دندان‌ها بر اثر گیر کردن مواد غذایی و ایجاد پلاک که به سبب عدم رسیدگی درست در دندان به وجود می‌آید.

همچنین گاهی پوسیدگی سبب ایجاد حفره در دندان خواهد شد که بسیار نیز دردناک است. که همه این حالت‌ها در صورت عدم مراجعه به پزشک و انجام درمان اساسی به تدریج دردناک‌تر خواهد شد.

مواردی که برای تسکین درد دندان کودک نباید استفاده شود

در مواقع دندان درد باید مراقب باشیم که کودکمان از مواد خوراکی بیش از حد گرم یا بیش از اندازه سرد استفاده نکند. مانند آب یخ، چای داغ و سایر مواد غذایی که دمای متعادل ندارد.

لمس کردن دندان با زبان و یا انگشتان باعث تشدید درد دندان خواهد شد بنابراین تا حد امکان اجازه ندهید که فرزندتان دندان دردناک را مدام لمس کند.

جویدن نیز عاملی است که باعث شدید شدن درد دندان کودک می‌شود بنابراین بهتر است مدتی از غذاهای نرم استفاده کنید.

غذاهای قندی می‌توانند سبب افزایش درد در دندان شوند بنابراین مصرف این نوع مواد خوراکی را کاهش دهید.

هرگز از آسپرین یا هر مسکن دیگری برای کاهش درد بدون توصیه پزشک استفاده نکنید زیرا اسید موجود در آسپیرین می‌تواند مشکل ساز شود، علاوه بر این دادن آسپرین به کودکان خردسال می‌تواند به یک بیماری کشنده معروف به سندرم ریه منجر شود.

از قرص‌های دندانپزشکی حاوی بلادونا که سمی گیاهی می‌باشد و از مصرف ژل‌های بنزوکائین خودداری کنید. این موارد به بازرا عرضه شده‌اند تا درد فرزند شما را بی حس کنند اما هشدارهایی برای این دو ماده وجود دارد که بهتر است از مصرف آن‌ها پرهیز کنند.

علاوه بر این، گردنبندهایی برای کاهش درد دندان کودک وجود دارد که استفاده از آن هرگز توصیه نمی‌شود. گردنبندهایی که در اطراف گردن کودک قرار می‌گیرند می‌توانند خطر خفه شدن را برای او ایجاد کنند. همچنین هیچ پژوهش یا تحقیقی برای اثبات اثر بخشی این نوع از وسایل وجود ندارد.

چرا مراقبت از دندان کودک اهمیت دارد؟

شاید با خود بگوییم از آنجایی که دندان کودک فقط مدت زمان کوتاهی عمر دارد بنابراین احتیاجی به مراقبت زیاد از آن نباشد در حالی که این تصور کاملا غلط است و با اینکه دندان‌های کودک فقط در مدت زمان کوتاهی در دهان هستند، اما آنها نقش اساسی و مهمی در سلامت دندان دائمی دارند.

دندان شیری فضای لازم را برای جایگزینی با دندان‌های دائمی خود به خوبی رزرو و آماده خواهد کرد.

با مراقبت از این دندان سبب شویم تا ظاهر خوب و مناسبی را به صورت ببخشد.

دندان کودک باعث کمک به توسعه و بهبود در گفتار او خواهد شد.

با رسیدگی دقیق و مداوم از دندان شیری کودک می‌توانید به اینکه کودکتان تغذیه خوب و مناسبی را دارا شود، کمک کنید زیرا اگر کودک شما دندان پوسیده داشته باشد و یا یکی از دندان‌هایش بر اثر عدم رسیدگی زود تر از موعد ازبین برود، جویدن را برایش بسیار مشکل خواهد کرد و باعث می‌شوند فرزندانتان غذاها را پس بزنند و از خوردن آن خودداری کنند که این مسئله مشکلات دیگری را در پی خواهد داشت.

از مهم ترین دلایل لزوم مراقبت از دندان کودک، کمک به داشتن مجموعه‌ای سالم از دندان‌های دائمی در بزرگسالی است. زیرا ایجاد پوسیدگی و عفونت در دندان‌های کودک بر اثر عدم توجه کافی به سلامت دندان او باعث آسیب به دندان‌های دائمی در حال رشد در آینده خواهد شد و این پوسیدگی و در نهایت ایجاد عفونت بر اثر پوسیدگی دندان پس از مدتی به دندان دائمی نیز سرایت خواهد کرد.

بناراین برای اینکه در زمان بزرگسالی مشکلات باقی مانده از دندان شیری کودک به دندان دائمی منتقل نشود و عفونت حاصل از عدم رسیدگی به دندان شیری، دندان دائمی را نیز خراب نکند به مشکلات بهداشت دهان و دندان در کودکان بیشتر و بهتر توجه کنید و گاهی در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.

چه موقع دندان‌های دائمی در دهان جایگزین می‌شود؟

و بالاخره دندان شیری و برگریز کودک شما با ۳۲ دندان دائمی یا همان دندان بالغ در یک سنی جایگزین خواهد شد.

انتظار می‌رود که کودک شما در حدود سن ۶ سالگی دندانهای برگریز خود را از دست بدهد و دندان جدید و دائمی دهان شروع به پیدایش کند. به طور معمول می‌توان گفت اولین دندان‌های شیری که می‌افتد همان اولین دندان‌هایی هستند که رشد خواهند کرد یعنی در اکثر افراد اولین دندانی که می‌افتد و پس از مدتی به عنوان اولین دندان بالغ ظاهر می‌شود، دندان پیشین مرکزی می‌باشد.

فرزند شما در حدود سن ۱۲ سالگی معمولاً آخرین دندانی که برای جایگزین شدن با دندان بالغ خود از دسن می‌دهد دندان مولر دوم می‌باشد.

دندان برگریز با دندان بزرگسالی یا همان دندان بالغ چه تفاوت‌هایی دارند؟

تفاوت بین دندان‌‎های اولیه و دندان‌های دائمی شامل موارد زیر است:

مینای دندان که بیرونی‌ترین و سخت ترین لایه دندان است و از لایه‌های زیرین خود محافظت می‌کند و مانع از پوسیدگی دندان می‌شود، در دندان‌های اولیه و شیری نازک تر بوده و آسیب پذیری آن بیشتر است.

رنگ دندان‌های برگریز اغلب سفیدتر به نظر می‌رسند. این مسئله مربوط به مینای باریک تر دندان شیری است.

اندازه دندان‌های اولیه در کودک اغلب کوچکتر از دندان‌های بزرگسالی و دائمی هستند.

از نظر شکل دندان‌های دائمی جلو اغلب با برآمدگی‌هایی همراه هستند که به مرور زمان این برآمدگی از بین می‌رود که این حالت در دندان کودک به وجود نخواهد آمد.

ریشه دندان کودک کوتاه‌تر و نازک تر می‌باشد و علت این امر این است که این دندان دائم در دهان نخواهد بود و فقط برای مدت کوتاهی از زندگی فرد در دهان ایجاد شده است. به همین دلیل ریشه نازکی دارد تا در زمان موعد به راحتی از لثه جدا شود.

از نظر زمان رویش، دندان برگریز که به عنوان دندان‌های کودک، دندان اولیه یا دندان شیری نیز شناخته می‌شوند اولین دندان‌ها هستند. آن‌ها در مرحله جنینی شروع به رشد می‌کنند. دندان‌های برگریز در حدود ۶ سالگی شروع به ریزش کرده و ۳۲ دندان دائمی در بزرگسالی جایگزین می‌شوند.

دندان‌های کودک بالغ چیست و دلیل ماندگاری دندان شیری تا زمان بزرگسالی چه می‌باشد؟

در برخی مواقع دندان کودک به بیرون رانده نمی‌شود و تا زمان بزرگسالی در دهان باقی خواهد ماند. در ادامه بخوانید تا بدانید که چرا این اتفاق می‌افتد و در این مواقع چه کاری باید انجام دهید..

دندان‌های کودک بالغ که به عنوان دندان‌های بچه نگهدار نیز شناخته می‌شوند، در افراد بسیار رایج است.

در افرادی که دندان‌های کودک بالغ دارند در اکثر مواقع مولر دوم حفظ شده و باقی می‌ماند.

مطالعات نشان داده است که اگر مولر دوم تا حدود ۲۰ سالگی حفظ شود احتمال بروز عوارض دندانی در آینده بسیار کم است و در موارد کمی این مسئله برای شخص مشکل ساز می‌شود.

چرا دندان کودک می‌تواند در دهان باقی بماند؟

شایع ترین دلیل برای ماندن دندان‌های کودک در زمان بزرگسالی او، عدم وجود دندان‌های دائمی برای جایگزینی با دندان شیری است. زیرا با توجه به اینکه تاج یک دندان دائمی با فشاری که به دندان شیری وارد می‌آورد دندان شیری افتاده و عمل جایگزینی دندان شیری با دائمی این گونه اتفاق می‌افتد، پس وقتی دندان شیری از لثه جدا نمی‌شود که به طور مادر زادی دندان دائمی برای رویش وجود نداشته باشد.

اما حتی اگر دندان دائمی وجود داشته باشد نیز گاهی ممکن است رشد نکند. عواملی که سبب ساز این مشکل خواهند شد شامل موارد زیر است:

آنکیلوز: نوعی اختلال نادر است که دندان‌ها را به استخوان متصل کرده و از هرگونه حرکتی برای رشد دندان دائمی و افتادن دندان شیری جلوگیری خواهد کرد.

ژنتیک: گاهی سابقه خانوادگی باعث می‌شود که اصلا دندان دائمی برای رشد و جایگزینی وجود نداشته باشد.

سایر شرایط مرتبط با رشد دندان ، مانند دیسپلازی خارج رحمی و اختلالات غدد درون ریز و تروما یا عفونت دهان است.

برخی از دلایل مربوط به رشد دندان می‌تواند منجر به بزرگ شدن دندان‌های کودک شود مانند:

هایپردونتیا شما دندان‌های اضافی دارید و فضای کافی برای رشد دندان دائمی موجود نباشد. و یا فک کوچک بوده و جایی برای رویش دندان جدید در دهان که ابعاد بزرگتری نیز نسبت به دندان شیری دارد در دهان وجود ندارد.

وجود دندان شیری تا زمانی که فرد در سن بزرگسالی می‌باشد و نیز عدم مراحعه به پزشک و بی توجهی به این حالت که پیش می‌آید شامل موارد زیر است:

تزریق انفارکتوس: در این حالت دندان‌های کودک به طور ثابت قرار می‌گیرند در حالی که دندان‌های کناری آن‌ها همچنان در رویش و سر برآوردن هستند.

ترومای اکلوزال: به حالتی گفته می‌شود که وقتی دهان خود را میبندید و دندان‌ها را روی هم قرار می‌دهید، دندان‌ها در یک راستا و رو به روی هم قرار نگرفته و نسبت به یکدیگر تراز نیستند. و در این مواقع چون دندان شیری باقی مانده نسبت به سایر دندان‌ها کوچکتر است تمیز کردن و رسیدگی به آن کمی دشوار تر خواهد شد زیرا دسترسی کامل به آن وجود ندارد پس در نهایت پوسیدگی را به وجود می‌اورد.

دیاستما: آخرین عارضه این حالت وقتی است که شکاف یا فاصله بین دندان‌هایتان به وجود می‌آید.

در صورت داشتن دندان کودک در زمان بزرگسالی و حدود ۲۰ سالگی، چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟

مواقعی وجود دارد که نگه داشتن دندان و عدم کشیدن آن ممکن است بهترین گزینه برای حفظ سلامتی دهان و دندان شما باشد. در مواردی این کار را انجام می‌دهیم که دندان و ریشه هنوز از نظر ساختاری، عملکردی و زیبایی شناسی سالم و قابل استفاده هستند.

اگر دندان سبب پوسیدگی نباشد و در حالتی که فضای کافی برای دندان دائمی وجود نداشته باشد نگه داشتن دندان شیری ارجحیت بیشتری دارد زیرا رشد دندان دائمی به سبب عدم وجود فضای کافی سبب آسیب به دندا‌های دیگر خواهد شد.

ارتودنتیکس و جراحی

در بعضی موارد حتی ممکن است ریشه و تاج در شرایط مناسبی باشند و از سلامت کامل برخوردار باشند ولی برای جلوگیری از انفارکتوسکوپی نیاز به حذف دندان باشد.

ساده ترین نوع درمان برای این افراد این است که دندانپزشک تشخیص دهد که یک پوشش و قالب در قسمت بالای تاج دندان کودک اضافه کند. این موضوع سبب می‌شود تا دندا‌ن‌ها تراز شده و رسیدگی به آن راحت تر شود.

چه مواقعی مراجعه به دندانپزشک لازم است؟

آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا توصیه کرده است که که اولین ملاقات کودک شما با دندانپزشک باید پیش از رسیدن به سن ۱ سالگی باشد.

همچنین با توجه به اینکه توالی رویش دندان و نیز زمان افتادن دندان کودک در هر فردی متفاوت خواهد بود. بنابراین اگر رشد و یا افتادن دندان فرزندتان از الگوی فوق پیروی نمی‌کند خیلی جای نگرانی نیست.

اما باید بدانیم که اگر یک سال پس از زمان مورد انتظار برای افتادن دندان، دندان‌ها از لثه جدا نشدند و نیز اگر زمان رویش دندان بسیار طولانی‌تر از زمان‌های فوق شد باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکل را بررسی کند. پزشک می‌تواند اطمینان حاصل کند که دندان‌ها به درستی در حال رشد هستند یا خیر.

مورد دیگری که نیاز به مراجعه به پزشک می‌باشد وقتی است که دندان شیری در دوران کودکی از لثه جدا نشود و تا هنگام بزرگسالی و وقتی که فرد حدود ۲۰ سال دارد در دهان باقی بماند. در این موارد اغلب پزشک دندان شیری را می‌کشد تا دندان دائمی بتواند رشد کند.

اگر مطمئن نیستید که دندان‌های کودک بالغ دارید، با دندانپزشک خود ملاقات کنید. آن‌ها می‌تواننددر تشخیص این مورد به شما کمک کنند و توصیه‌‌هایی متناسب با وضعیت دندان را ارائه دهند.

به طور کلی در حین مراجعه منظم به پزشک متخصص اطفال، از او بخواهید تا دندان و لثه‌های کودکتان را بررسی کند تا از سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید و در مورد نحوه رسیدگی درست و مناسب به دندان کودک شما را راهنمایی کند تا با استفاده از راهکارهای متخصص مانع از پوسیدگی دندان فرزندان‌تان شوید.

بیشتر بخوانید: عصب کشی دندان کودک: چرا؟ چه زمانی؟ چگونه؟

منبع + + + + + + + + + + + +