علت زردی نوزادان چیست؟

در ابتدا باید یادتان باشد که این مشکل غیر عادی نیست که تنها برای نوزاد شما اتفاق افتاده باشد، بلکه بیماری زردی در تازه متولدان بیماری بسیار شایعی است. از اینرو بسیاری از والدین این بیماری را در فرزند خود تجربه کرده اند و به همین علت زمانی که به دیدن نوزاد شما می آیند، توصیه های مختلفی را انجام می دهند.
برای مقابله با این پدیده ابتدا باید آن را بشناسید و تشخیص دهید که آیا نوزاد شما به بیماری زردی مبتلا شده است یا خیر؟ سپس برای درمان آن اقدام کنید و باید بدانید که عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند نوزاد شما را با خطرات بسیار جدی مواجه کند.

علائم زردی
در بسیاری از موارد علائم زردی نوازد در دومین یا سومین روز بعد از تولد ظاهر می شود و شامل زردی پوست، زردی چشمها و در بسیاری از موارد ضعف و بی حالی است.
علائم در ابتدا در صورت نوزادی ایجاد می شوند و سپس سینه و شکم درگیر شده و گاهی زردی به پاها نیز کشیده می شود. یکی از راههای ساده تعیین زردی در هر نوزادی آن است که با انگشت به آرامی بر روی سطح پوست پیشانی یا بینی نوزاد فشار دهیم. اگر بعد از فشار پوست همچنان زرد به نظر برسد ، احتمالاً نوزاد مبتلا به زردی خواهد بود. بهتر است این تست در روز انجام شود. به علاوه در صورت زرد شدن سفیدی چشم، زردی محتمل است.
یکی دیگر از این علائم تیره بودن رنگ ادرار نوزاد است، به طور کلی رنگ ادرار نوزادی که تازه متولد شده و تنها از سن وی ۲ یا ۳ روز می گذرد باید بی رنگ باشد ، از اینرو اگر تغییر رنگ در ادرار وی مشاهده کردید باید بدانید که غیر طبیعی است.
معمولاً در نوزادان کامل، زردی نوزادی یک هفته تا 10 روز طول می کشد. اگر نوزاد نابالغ باشد یا اینکه شیر مادر خود را بخورد، ممکن است زردی بیشتر طول بکشد.

آسیب های زردی در صورت عدم تشخیص
نکته مهم آن است که والدین اگر به علائم نوزاد در بدو تولد به ویژه ۷۲ ساعت اول تولد دقت نکنند ممکن است زردی نوزاد افزایش پیدا کند و موجب آسیب‌های مغزی شود.

علائم این آسیب‌ها در آینده برای کودک خطرناک است. علائم هشدار دهنده در این مورد کاهش فعالیت نوزاد، خواب‌آلودگی، بی‌قراری، بی‌اشتهایی، گریه‌های جیغ مانند و تشنج و عقب افتادگی ذهنی و کاهش شنوایی است بنابراین توصیه می‌شود والدین زردی نوزاد را جدی بگیرند و حتما در ۷۲ ساعت اول بعد از تولد برای بررسی وجود زردی مراجعه داشته باشند.

درمان
بسته به شدت زردی و سن نوزاد ممکن است نیاز به بستری‌باشد. زردی خفیف معمولاً طی یک یا دو هفته خودبخود بهبود می یابد،‌ اما اگر شیرخوار شما زردی متوسط تا شدید داشت باید به مدت بیشتری در بیمارستان باشد یا اینکه از نو بستری شود.
درمانها یی که سبب کاهش بیلی روبین می شوند شامل موارد ذیل است:

درمان با نور (فوتو تراپی )
در این حالت شیرخوار را در زیر یک منبع نوری فرابنفش قرارداده یا در داخل پوششهای نور مصنوعی می پیچانند. نور می تواند بیلی روبین را به فرمی تبدیل کند که از طریق کلیه قابل دفع باشد. نوزادان مبتلا می توانند تا چندین روز تحت این روش درمانی قرار گیرند.

استفاده از تعویض خون
در موارد بسیار نادر، زمانی که زردی شدید به سایر درمان ها پاسخ ندهد. شیرخوار ممکن است نیاز به تعویض خون پیدا کند.در این روش مقادیر کمی از خون بطور مکرر از بدن خارج می شود.
و سپس به همان میزان خون وارد بدن شیرخوار می شود. این عمل باید حتماً در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شود.

استفاده از آنتی بادیهای داخل وریدی
اگر زردی شدید ثانویه به ناسازگاری خونی بین مادر و جنین ایجاد شده باشد. تزریق داخل وریدی آنتی بادیها می تواند زردی را کم کرده و احتمال نیاز به دریافت خون را کاهش دهد.

زردی از شیر مادر
گاهی نیز زردی ناشی از شیر مادر است که در هفته اول تولد نوزاد ایجاد شده و به علت کم بودن شیر مادر و تغذیه ناکافی نوزاد به وجود می‏ آید. این نوع زردی ربطی به ترکیبات شیر مادر ندارد، در این نوع زردی درمان بر اساس تغذیه مکرر و بیشتر شیر مادر است. البته در مواردی زردی مربوط به ترکیبات نامطلوب در شیر مادر است که پس از هفته اول ایجاد می‌شود و تشخیص این نوع زردی فقط با مشاوره با پزشک متخصص اطفال امکان‏ پذیر است.
در این موارد به طور معمول به مادر توصیه می شود با مشورت پزشک برای مدتی از شیرخشک به عنوان جایگزین شیر خود برای تغذیه کودک استفاده کند.

چرا نوزاد مبتلا به زردی می شود؟
زردی علل زیادی دارد ولی 4 علت اصلی برای بروز آن وجود دارد. یکی از علل مهم کم کاری آنزیمی در کبد است که می‌تواند همراه با پرخونی نوزاد باشد. این آنزیم گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز است که می‌تواند در کودک ایجاد زردی کند. یکی دیگر از علل ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد است، به عنوان مثال مادر گروه خونی O دارد اما نوزاد گروه خونی B یا A دارد. نوزادانی که گروه خونی‌شان منفی است ولی گروه خونی یا RH مثبت دارند هم دچار چنین مشکلی می‌شوند.

عفونت‌های نوزادی نیز یکی دیگر از علل ایجاد زردی در نوزاد است اما یکی از مهم‌ترین علل زردی نوزاد که باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد اختلال تیروئید است. زردی نوزادان در اغلب موارد قابل درمان است اما در موارد شدید در صورتی که درمان نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
زردی فیزیولوژیکی معمولا پدیده ای نرمال در نوزادان است. این شرایط معمولا بین روزهای ۲ و پنج بعد از تولد نوزاد دیده می شود. معمولا این شرایط به صورت رنگ مایل به زرد در پوست و چشم کودک دیده می شود.
گاهی کودک ممکن است خواب آلود بوده و/یا مشکل در شیر خوردن داشته باشد.
زردی به دلیل ناتوانی کبد نابالغ کودک در تجزیه ی گلبول های سفید ایجاد می شود، که منجر به افزایش مقدار بیلی روبین در خون کودک می گردد. این شرایط تقریبا نرمال است.
برای کمک به تسریع فرآیند، باید اطمینان حاصل کنید که کودک مایعات زیر و ترجیحا شیر مادر مصرف می کند. شیر مادر یک ملین است و به حرکت مکونیوم در روده ی کودک کمک می کند.
این مساله بروز زردی را کاهش داده یا زمان سر و کله زدن با زردی را کاهش می دهد.
ممکن است برای اندازه گیری ماده ای به نام بیلی روبین از کودک شما خون گرفته شود. ساخت بیلی روبین همان چیزی است که باعث ایجاد رنگ زرد در پوست کودکتان می گردد.
اگر مقادیر بیلی روبین که اغلب بیلی نامیده می شود از مقدار خاصی بیشتر شود، پزشک اطفال از شما خواهد خواست که از نوعی از نوردرمانی به نام بیلی لایت استفاده کنید.
بیلی لایت اغلب به شکل یک پتو است. از این پتو برای پوشاندن کودک استفاده می شود تا پوست او در معرض نوری قرار گیرد که به تجزیه ی بیلی روبین کمک می کند.
همچنین مدل های قدیمی وجود دارد که بیشتر شبیه به جعبه های نوری هستند. همچنین برای کمک به تسریع فرآیند تجزیه ی بیلی روبین می توانید کودک را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید.

اگر تصور می کنید کودکتان زردی دارد
ممکن است زردی فیزیولوژیکی تا پنج روزگی خود را نشان ندهد. این بدین معنی است که در این زمان احتمالا در بیمارستان یا مرکز زایمان نیستید.
اگر رنگ مایل به زرد در پوست کودکتان مشاهده کردید، کودک به نظر لتارژیک (بیحال و بیمار) یا بسیار خواب آلود به نظر رسیده یا شیر نمی خورد، بلافاصله با پزشک اطفال تماس بگیرید.
آزمایش سریع خون معمولا تایید می کند که کودک مبتلا به زردی است و در این حالت می توان درمان را آغاز کرد. اگر کودک شما مقادیر بیلی روبین کمی دارد، درمان معمولا فقط مدیریت با انتظار و صبر، یا زیر نظر داشتن کودک است.
اطمینان حاصل کنید که کودکتان به خوبی شیر می خورد، و او را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید. این کار با قرار کودک نزدیک یک پنجره به مدت کوتاه و در حالی است که فقط یک پوشک به پا دارد.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود برای تکرار آزمایش خون مراجعه کنید تا اطمینان حاصل شود مقدار بیلی روبین در حال کاهش است.
مشکلات مرتبط با بیلی روبین بالا بسیار نادر هستند. با این حال، این مشکلات بالقوه جدی می باشند. اطمینان حاصل کنید که هر گونه زردی را برای انجام اقدامات مراقبتی به پزشک اطفال خود اطلاع می دهید.

علت، ریسک فاکتورها، و درمان هیپربیلیروبینمی
بیلی روبین رنگدانه ی مایل به زردی است که با تجزیه ی گلبول های قرمز در کبد تشکیل می شود. مقادیر زیاد بیلی روبین منجر به زردی می شوند، که با رنگ مایل به زرد پوست و چشم ها مشخص می گردد.
زردی خفیف شرایطی شایع در نوزادان است زیرا همه ی نوزادان دوره ای از تجزیه ی سریع گلبول های قرمز بعد از تولد را تجربه می کنند.
تحت شرایط نرمال، زردی خفیف معمولا خود به خود ناپدید شده، و هیچ تاثیر بلند مدتی بر جای نمی گذارد.
با این حال، در برخی نوزادان زردی شدیدتر است، شرایطی که هیپربیلیروبینمی نامیده می شود. دلایل مختلفی ممکن است باعث بروز این شرایط شوند، مثل تولد نارس یا داشتن شرایط پزشکی خاص.
زردی شدید اگر درمان نشود ممکن است باعث ایجاد نوعی آسیب مغزی دائم به نام کرنیکتروس شود. خوشبختانه این شرایط نادر است.
تا زمانی که هیپربیلیروبینمی تشخیص و به طور صحیح درمان گردد، می توان از عوارض بالقوه مخرب آن جلوگیری کرد.

نشانه ها و عوارض زردی نوزادی
زمانی که نوزادی زردی داشته باشد، بعید است این نکته مشخص نشود. زمانی که رنگدانه در جریان خون گردش پیدا می کند، پوست و سفیدی چشم ها رنگ مایل به زرد پیدا می کنند.
رنگ گاه از صورت شروع شده و به پایین به سمت قفسه ی سینه، کمر، پاها، و کف پاها حرکت می کند.
بیشتر کودکان در دو تا چهار روز بعد از تولد دچار درجاتی از زردی می شوند. این شرایط که زردی فیزیولوژیکی نامیده می شود، معمولا در چند هفته برطرف می گردد. با این حال، اگر زردی شدید باشد، نوزاد دچار سایر نشانه ها می گردد.
در حقیقت، معمولا به والدین دستور داده می شود بعد از بردن نوزاد از بیمارستان به خانه چشمان خود را از نظر علائم زردی شدید باز نگاه دارند:
- استفراغ
- بی حالی
- خوب شیر نخوردن
- تب
- صدای گریه ی بلند و گوش خراش
- ادرار تیره یا مدفوع روشن

چالش های تغذیه با شیر مادر
زمانی که مقدار بیلی روبین آنقدر زیاد می شود که این نشانه ها را ایجاد کند، نوزاد در خطر ایجاد کرنیکتروس قرار دارد. در مورد نوزادان تِرم و سالم، کرنیکتروس به ندرت در مقادیر بیلی روبین کمتر از ۳۵ میلی گرم بر دسی لیتر رخ می دهد.
در مورد کودکان نارس، کرنیکتروس ممکن است در مقادیر کمتر نیز رخ دهد. این شرایط همچنان در مقادیر کمتر از ۲۰ میلی گرم بر دسی لیتر نادر است.

تشخیص زردی نوزادی
مقدار بیلی روبین در همه ی نوزادان گاه در طول چند روز اول زندگی افزایش می یابد. بسیاری از بیمارستان ها مقدار کل بیلی روبین را در همه ی کودکان در ۲۴ ساعت بعد از تولد، اغلب با استفاده از پروبی که قادر به اندازه گیری مقدار آن با لمس پوست است، کنترل می کنند.
در مورد کودکان فاقد ریسک فاکتور، در صورتی که مقدار آن به صورت زیر باشد، پزشک شروع به نگران شدن درباره ی زردی شدید می کند:
- ۲۴ ساعت: ۸ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۴۸ ساعت: ۱۳ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۷۲ ساعت: ۱۶ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۹۶ ساعت: ۱۷ میلی گرم بر دسی لیتر
اگر مقدار بیلی روبین کودک تازه متولد شده زیاد باشد، آزمایش خون انجام می گیرد.

درمان زردی نوزادی
زردی شدید با نوردرمانی درمان می گردد. کودک زیر نور آبی خاص (نور بیلی) در یک بستر محصور و گرم قرار گرفته و فقط پوشک و چشم بند خاص می پوشد. او به کرات پهلو به پهلو می شود تا نور به هر دو سمت بدنش برسد.
معمولا فقط یک یا دو روز نوردرمانی در بیمارستان برای رسیدن مقدار بیلی روبین به مقادیر نرمال کافی است.
در طول این زمان، تغذیه ی مکرر تا ۱۲ بار در روز تشویق می گردد. با هر بار حرکات روده ای، بیلی روبین بیشتری از بدن کودک خارج می شود. در موارد نادر، می توان مایعات وریدی به کودک داد.
در موارد زردی شدیدتر، انتقال خون تبادلی نیز نیاز خواهد بود. در این روش، خون کودک با خون تازه جایگزین می شود. دادن ایمونوگلوبین های وریدی به کودکی که زردی شدید دارد نیز در کاهش مقدار بیلی روبین موثر است.
باید توجه داشت که در دوران بارداری راهی برای جلوگیری از ابتلا به زردی نوزاد بعد از تولد وجود ندارد و مادران نباید خود را مقصر بیماری فرزند خود بدانند.