بیماری برص و نگاهی جامع به عوامل ابتلا و روش های درمانی آن

منبع خبر / سلامت / 15-07-1398

بیماری برص (ویتیلیگو یا پیسی) یک نوع بیماری پوستی است که در اثر از بین رفتن رنگدانه های پوستی یا همان ملانین اتفاق می افتد. رنگ مو و پوست توسط میزان ملانین تعیین می‌شود و وقتی این ماده وجود نداشته یا تولیدش متوقف شود، بیماری برص بروز پیدا می‌کند. وسعت و میزان ابتلا به این […] نوشته بیماری برص و نگاهی جامع به عوامل ابتلا و روش های درمانی آن اولین...

امین ظهورتبار ۱۵ مهر ۱۳۹۸ ۰۵:۱۰ 18

بیماری برص و نگاهی جامع به عوامل ابتلا و روش های درمانی آن بیماری برص (ویتیلیگو یا پیسی) یک نوع بیماری پوستی است که در اثر از بین رفتن رنگدانه های پوستی یا همان ملانین اتفاق می افتد. رنگ مو و پوست توسط میزان ملانین تعیین می‌شود و وقتی این ماده وجود نداشته یا تولیدش متوقف شود، بیماری برص بروز پیدا می‌کند. وسعت و میزان ابتلا به این بیماری معمولاً متفاوت است و از فرد به فرد تغییر می‌کند. این بیماری می‌تواند در هر نقطه از بدن مثل صورت، نواحی نزدیک به مفاصل و... بروز پیدا کند. معمولاً با توجه به رنگ پوست شدت و نمود این بیماری در افرادی که پوستی تیره دارند، بیشتر است. جالب اینکه این بیماری خطرناک و قابل سرایت نیست و عوارض مهم و قابل ذکری به جز حساسیت در مورد زیبایی پوست و مو به دنبال ندارد. بیشتر جنبه زیبایی و بروز استرس در فرد مبتلا می‌تواند مهم باشد. همچنین تحقیقاتی که انجام شده نشان می‌دهد که این بیماری به نوعی یک بیماری خود ایمنی است یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌هایی که مسئول تشکیل رنگدانه در پوست هستند را تحت تهاجم خود قرار داده و نابود می‌سازد. یکی از نکات مهم این است که درمان این بیماری اگرچه ممکن است باعث بازیابی رنگ پوست شود ولی نمی‌تواند از عود و بروز مجدد بیماری و یا ادامه و گسترش آن جلوگیری کند. در ادامه به بررسی کامل و جامع این بیماری خواهیم پرداخت.

علائم ابتلا به بیماری برص

بارزترین نشانه ابتلای به این بیماری از بین رفتن رنگ دانه پوست است. معمولاً، تغییر رنگ در ابتدا در مناطقی صورت می‌گیرد که به طور روزانه با نور خورشید مواجهه می‌یابند از جمله دست، پا، بازوها، صورت و لب‌ها و مناطقی از بدن که بیشتر پوست چین خورده دارند مانند زیر بغل.این بیماری می‌تواند کلی یا جزئی باشد معمولاً در نواحی این بیماری بیشتر به چشم می‌آید که پوست رنگ پریده و فقط رنگندانه در تضاد با بقیه پوست و عضو مورد نظر باشد. نکته جالب اینکه وضع تمایز افراد مبتلا به این بیماری با دیگر افراد در فصل‌های تابستان و در هنگامی که پوست در زیر نور آفتاب برنزه می‌شود معلوم خواهد شد. چون قسمت‌های نرمال پوست برنزه شده ولی قسمت‌های که درگیر بیماری برص هستند بدون رنگ تیره و سپید باقی خواهند ماند. به صورت کلی علائم و نشانه‌های ابتلا شامل موارد زیر هستند: از بین رفتن رنگدانه پوست سفید شدن زودرس یا رنگارنگ شدن موی موجود بر روی پوست سر، مژه‌ها، ابرو یا ریش از بین رفتن رنگ در بافت‌هایی که قسمت داخلی دهان و بینی شما را تشکیل می‌دهد (غشاهای مخاطی) از بین رفتن یا تغییر رنگ لایه داخلی چشم (شبکیه) ابتلا به این بیماری محدود به سن خاصی نیست و حتی در بچگی نیز احتمال بروز دارد ولی معمولاً بیشترین بروز آن از سنین ۲۰ سالگی به بعد است.این بیماری که در حدود ۳۰ درصد موارد جنبه‌ای ارثی دارد، یک تا دو درصد جمعیت را درگیر خود می‌کند. در حدود نصف موارد مبتلای به این بیماری، شروع علائم این بیماری قبل از سن ۲۰ سالگی است. این بیماری ممکن است پیش رونده باشد و مناطق بیشتری را درگیر کن و یا اینکه بعد از ابتلای قسمتی، مدتی متوقف شود. بسته به نوع بیماری ممکن است شدت بیماری متفاوت باشد: رایج‌ترین نوع معمولاً نوع عمومی بیماری برص است که به صورت متقارن قسمت‌های زیادی از بدن را درگیر می‌کند. در نوع دیگر که ویتیلیگوی سگمنتال نام دارد، معمولاً یک طرف یا بخشی از بدن رخ می‌دهد. این نوع از بیماری معمولاً در سنین جوانی رخ داده و بعد از مدتی پیشرفت آن متوقف می‌شود. در اصطلاح به این نوع از بیماری، نوع موضعی یا کانونی اطلاق می‌شود.

ارتباط بیماری برص با دیگر بیماریها

افراد مبتلا به بیماری برص به طور معمول دارای ریسک بیشتری برای ابتلای به برخی اختلالات مثل کم کاری تیروئید (غیر فعال بودن تیروئید)، پرکاری تیروئید (بیش فعال بودن تیروئید)، دیابت نوع ۱، بیماری آدیسون (بیماری که باعث کاهش عملکرد غده فوق کلیوی) و همچنین نوعی خطرناک از کم خونی با نام کم خونی پر نیشز (کمبود ویتامین B12) هستند. همچنین افراد مبتلا به این بیماریها نیز در مقابل، ریسک بیشتری برای ابتلا به بیماری پیسی را دارند. این اختلالات درگیر کننده بدن همه مشکلاتی هستند که علت ایجاد آنها این است که سلول‌های مهاجم سیستم ایمنی بدن را درگیر می‌کند.

علت ایجاد بیماری برص

بر خلاف بسیاری از بیماری‌های مسری یا غیر مسری که علت مشخص و ثابت شده‌ای دارند، بیماری پیسی عملاً فاقد علت صد در صد مشخص و ثابت شده‌ای است که در تمام بیماران وجود داشته باشند. به جز این چند علت که ممکن است باعث بروز این در طیفی از مبتلایان به این بیماری شوند را بر می شمرند: ابتلا به اختلالاتی در سیستم ایمنی بدن که نمود بارز بارز آن این است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تشکیل دهنده رنگدانه پوست حمله کرده و باعث از بین رفت آن می‌شود. سوابقی از ابتلای خانوادگی (وراثت). وجود یک عامل برای بروز این عارضه مثل آفتاب سوختگی، استرس یا قرار گرفتن در معرض تماس با مواد شیمیایی صنعتی.

عوارض ناشی از ابتلای به بیماری برص

افراد مبتلا به این بیماری با توجه به ماهیت این بیماری ممکن است شانس بیشتری برای ابتلای به مخاطرات زیر داشته باشند: پریشانی اجتماعی یا روانی آفتاب سوختگی و سرطان پوست مشکلات چشمی مانند التهاب عنبیه (iritis) از دست دادن شنوایی

تشخیص بیماری برص

با توجه به اینکه این بیماری باعث تغییرات پوستی واضحی می‌شود که به راحتی با چشم قابل مشاهده است تشخیص آن ساده است ولی در بعضی موارد و برای تأیید تشخیص بیوپسی نیز روشی کارا و مطمئن است. در این روش قطعه کوچکی از پوس برداشته شده و در آزمایشگاه، تحت بررسی و آزمایش قرار می‌گرد. معمولاً این روش به صورت نادری استفاده می‌شود و چندان لازم و ضروری نیست و معاینه اولیه موید ابتلای به این بیماری است. همچنین پرسش در زمینه سابقه قبلی ابتلای خانوادگی و یا سابقه ابتلا به بیماری‌های نظیر پسوریازیس یا درماتیت برای تشخیص افتراقی ضروری است. برای تشخیص بهتر پزشک معالج می‌تواند از اشعه ماورا بنفش برای تشخیص نقاطی از بدن که مبتلای به این بیماری است، استفاده کند.

دوره بیماری

این بیماری معمولاً یک بیماری مادام العمر است. ولی حدوداً ۱۰-۲۰ درصد از افراد مبتلای به این بیماری، به طور خود به خودی بهبود می‌یابند ولی اکثریت درگیر این بیماری، در صورت عدم درمان با ثبات و حتی گسترده‌تر شدن مناطق تحت پوشش بیماری روبرو خواهند شد. همچنین پیش بینی سیر بیماری واقعاً دشوار و تقریباً غیر ممکن است. ممکن است مناطق درگیر بدون درمان بهبود یافته و در مقابل خیلی اعضای درگیر بدن حتی با وجود درمان با گسترش این بیماری روبرو شوند.

درمان بیماری برص

لازم به ذکر است که برای بیماری برص درمان قطعی وجود ندارد. درمان‌های رایج ممکن است سیر و شدت بیماری را متوقف کرده و یا تأثیر خاصی نداشته باشد. گام اول در متوقف کردن این بیماری جلوگیری از مواجهه یافتن مناطق تحت پوشش بیماری با نور آفتاب است. به جز گسترش بیماری، مناطق درگیر این بیماری که فاقد رنگندانه هستند، ریسک بیشتری برای ابتلای به سرطان پوست دارند. از این رو یک محافظ در برابر آفتاب (SPF) که دارای حداقل درجه ۳۰ باشد، مناسب هست. همچنین می‌توان از لباس‌هایی برای پوشاندن بدن در مقابل نور خورشید استفاده کرد.

اگر ابتلای به این بیماری باعث درگیری‌های ذهنی روحی و همچنین بروز مشکلاتی در بع اجتماعی فرد شود می‌توان از روش‌هایی استفاده کرد که باعث از میان رفتن تفاوت بین نقاط نرمال بدن با مناطق تحت پوشش بیماری شود. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با حداقل درجه ۳۰. داروهای استروئیدی گزینه دیگری برای مناطق تحت پوشش این بیماری هستند. این داروها می‌توانند به صورت روزانه و یا چند بار در طی یک ماه استفاده شوند. البته مصرف دراز مدت این داروها به خاطر عوارض و تأثیر مخرب بر روی پوست توصیه نمی‌شود. داروهای تاکرولیموس (پروتوپیک) و پیمکرولیموس (ایدل) از دیگر گزینه‌های درمان هستند و البته به خاطر ارتباط محتمل آنها با سرطان پوست و لنفوم با احتیاط مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان با اشعه ماورا بنفش نیز از درمان‌های خوب برای توقف این بیماری است. سیر درمان توسط اشعه به صورت سه بار در هفته و به مدت شش ماه است. در این روش فرد عینک زده و برای چند دقیقه در جعبه‌ای قرار گرفته و تحت تابش اشعه ماورا بنفش قرار می‌گیرد. البته این روش نیز به خودی خود دارای عوارضی مثل خارش، درد، آفتاب سوختگی و همچنین افزایش ریسک ابتلای به سرطان پوست است. در مورد موارد یاد شده لازم است که فرد بیمار با یک متخصص پوست مشورت کند. Psoralen plus ultraviolet ( که معمولاً PUVA نامیده می‌شود) نسبت به نور درمانی ماوراء بنفش B روشی است. پسورالن ها داروهایی هستند که هنگام واکنش با نور ماوراء بنفش A باعث تیرگی پوست می‌شوند. آنها را می‌توان به عنوان کرم یا به عنوان قرص استفاده یا مصرف کرد. بعد از استفاده از داروی psoralen، شما باید در معرض نور ماوراء بنفش قراربگیرید. درمان PUVA روشی مناسب برای درمان زنان باردار، زنانی که از کودک شیرخوار خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند یا کودکان با سن کمتر از ۱۰ سال نیست. به جز فواید این روش، احتمال ابتلا به سرطان‌های پوستی نیز از مخاطرات این روش است. یکی از روش‌هایی که البته برای بیماریهایی نظیر پسوریازیس نیز ممکن است استفاده شود، استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی به صورت خوراکی یا تزریقی است. این داروها ممکن است با کاهش حساسیت سیستم ایمنی بدن نهایتاً باعث کاهش عالئم بیماری برص در فرد مبتلا شوند. با توجه که عوارضی مصرف دراز مدت استروئیدها می‌توانند به دنبال داشته باشند، معمولاً این درمان گزینه اول و معمولاً خیلی کاربردی برای این بیماری نیست. یکی دیگر از روش‌های درمانی که برای کسانی که به فرم شدید و پیشرفته این بیماری مبتلا هستند دپیگمانتاسیون یا تلاش برای کمرنگ کردن قسمت‌های نرمال پوست بدن برای یکدست کردن با مناطق درگیر این بیماری است. این روش به خصوص از بعد روانی و روحی می‌تواند تأثیر خوبی به بیمار دهد ولی مخاطراتی نیز ممکن به همراه داشته باشد از جمله اینکه همانطور که قبلاً ذکر شد پوست فاقد رنگدانه نسبت به نور آفتاب حساس‌تر است و شانس ابتلا به بیماری‌های پوست و حتی سرطان پوست در این قشر افراد معمولاً بالاتر است. خشکی، قرمزی و خارش پوست هم از دیگر عوارض این روش درمانی هستند از این رو استفاده از کرم ضد آفتاب و همچنین دوری از نور آفتاب تا زمانی که پزشک معالج توصیه می‌کند از رخدادهای بالا که ذکر شد پیشگیری کند. پیوند پوست و استفاده از پوست مناطقی که درگیر بیماری نیست، برای مناطق درگیر می‌تواند از دیگر راهکارها برای غلبه بر این بیماری باشد. البته به مثابه روش قبلی، این روش نیز خیلی روش فراگیری نیست و به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چه زمانی فرد باید به یک پزشک متخصص مراجعه کند؟

علائم این بیماری واضح و آشکار است و فرد با مشاهده کوچکترین علامتی می‌تواند به پزشک معالجه کند تا با مشورت و همفکری از راههای مختلف که در بالا ذکر شد برای درمان این بیماری استفاده شود. از آنجایی که قسمت‌های فاقد رنگدانه پوست می‌تواند در معرض آسیب توسط اشعه نور خورشید و مخاطرات بعد از آن قرار گیرد، اجتناب از تماس آفتاب با بدن با پوشیدن لباس مخصوص و یا استفاده از کرم‌های محافظ می‌تواند راهکار خوبی برای شروع درمان باشد.

درمان‌های جایگزین

استفاده از درمان‌های جایگزین و تغذیه‌ای و گیاهی می‌تواند راهکار دیگری برای غلبه بر این بیماری باشد. جینکو بیلوبا، ویتامین ب ۱۲، ویتامین ث، اسید فولیک (فولات)، اسید آلفا لیپوئیک به تنهایی یا به همراه دیگر روش‌های درمانی می‌تواند دارای تأثیر در درمان بیماری برص باشد. البته لازم به ذکر است که فرد مبتلا باید از مصرف خودسرانه موارد ذکر شده در بالا خودداری کند، چو به جز اینکه که میزان مورد نیاز و دوز درمانی را باید پزشک معالج تعیین کند استفاده از موارد بالا ممکن است تداخلاتی با دیگر روش‌های درمانی ایجاد کند و برای اجتناب از این حالت مشورت با پزشک معالج و ادامه درمان با توصیه ایشان بهترین راهکار است. منبع این مقاله: drugs.com این مقاله به‌طور اختصاصی توسط امین ظهورتبار از گروه نویسندگان مجله قرمز ترجمه‌ و تألیف شده است.