روایتی از همکاری محمدرضا علیقلی و سهراب کاشف در ارکستر ملی

مهسا بهادری: به سمت سالن رودکی تالار وحدت می‌رویم؛ صدای سازها پیدا کردن سالن را راحت می‌کند. وارد سالن می‌شویم و اولین چیزی که به چشم می‌آید جدیت اعضای گروهی است که به سختی روی سن سالن رودکی جای گرفته‌اند. تمرین گروه کر آوازی دانشگاه تهران و بنیاد رودکی و نوازندگان ارکستر ملی که قرار است در تالار وحدت «پوئم سمفونی آب تشنه» اثر محمدرضا علیقلی را اجرا کنند. اجرایی که در ادامه همکاری سهراب کاشف و محمدرضا علیقلی در اجرای «شب خاطره‌ها» است که ششم و هفتم شهریور برگزار شد.

گروه نوازنده‌ها در حال تمرین هستند و گروه آواز کُر در حال گرم کردن صدایشان، سهراب کاشف که رهبر گروه موسیقی و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رهبری ارکستر از کنسرواتوار شهر وین است و پس از بازنشستگی استاد فریدون شهبازیان به عنوان رهبر مهمان هدایت ارکستر ملی ایران را بر عهده گرفته است؛ از راه می‌رسد و آرام روی صحنه می‌رود.

تمرین آغاز می‌شود و نوای بسم الله ارحمن الرحیم در سالن می‌پیچید در حالی که نوازندگان در حال نواختن هستند، صدای نوای (امشبی را شه دین در حرمش مهمان است) از گروه کُر بلند می‌شود و رازمیک اوحانیان که رهبری گروه کر پنجاه نفره را بر عهده دارد با لذتی وصف نشدنی به صدای شاگردانش گوش می‌دهد. صدایی که روایتگر عاشورا است و آواز خوانان چه ملتمسانه از صبح می خواهند که طلوع نکند.

محمدرضا علیقلی، آهنگساز این اثر وارد سالن می‌شود؛ بخشی از ملودی‌هایی که در این اثر شنیده می‌شود حاصل آهنگسازی و تنظیم محمدرضا علیقلی روی نوحه‌های فولکلوریک و موسیقی آئین نواحی جنوبی ایران و لالایی‌های موضوعی است که ارکستر آنها را تحت برنامه‌ریزی فشرده‌ای برای اجرا آماده می‌کند. علیقلی که وارد می‌شود خاطره بخشی از سریال‌های نوستالژیک زنده می‌شود. خاطراتی از «گل پامچال»، «مدرسه موش‌ها» و «شوق پرواز» که با موسیقی او در ذهن‌ها ماندگار شدند.

قدم‌زنان و آهسته پله‌ها را پایین می‌آید و روی یک صندلی در ردیف اول به تماشای ماحصل کارش می‌نشیند. نوای سقای دشت کربلا برادر سالن را پر کرده و رهبر گروه تمام توجهش به اعضای گروهش است؛ وقتی تمرین این بخش به پایان می‌رسد تازه متوجه حضور استاد می‌شود، با احترام به سمت او می‌آید و ضمن خوش‌آمدگویی از اعضای گروه می‌خواهد تا به استاد بزرگ خیر مقدم بگویند و نوازندگان هم با کوباندن آرشه‌های خود به پاپیت‌ها ادای احترامی به استاد خود می‌کنند. حالا رهبر گروه که از دیدن صاحب اثر به وجد آمده با هیجان بیشتری گروه را رهبری می‌کند و نوازنده‌ها و خواننده‌ها با دقت بیشتری کار خود را انجام می‌دهند.

«یک‌سری از حروف را طوری بگویید که انگار در حال گاز زدن سیب سبز سفت ترش هستید حروف را باید اینگونه بگویید، اما این طرز ادا کردن بیشتر شبیه خوردن کوکای گرم است.سعی کنید صداهای اضافه را حذف کنید» این بخشی از صحبت‌های سهراب کاشف برای اصلاح تلفظ خوانندگان گروه کر است.

حالا زمان آن است که تمرین را از سر بگیرند. کاشف دست خود را بالا می‌آورد آن را به سمت سازهای کوبه ای می گیرد و می‌گوید اول شما بزنید و بعد که از ریتم آنها احساس رضایت می‌کند، نگاهی به سازهای زهی می‌اندازد و می‌گوید بعد شما بزنید.

علیقلی آرام بلند می‌شود و قدم‌زنان جایی می‌رود که صدای سازها را با دقت بیشتری بشنود. کمی دقت می‌کند و با یک غرور همراه با تحسین و لبخند روی لب به تماشای گروه می‌نشیند که این آخرین تمرینشان پیش از رفتن به روی صحنه تالار وحدت است.

زمان استراحت رسیده و اعضای گروه به خاطر حضور محمدرضا علیقلی بسیار خوشحال هستند تک تک از پله‌ها پایین می‌آیند و با برقی که در نگاهشان هست و اشتیاقی که در صدایشان موج می‌زند می‌گویند سلام استاد! و استاد چه متواضعانه پاسخ آنها را می‌دهد و با آنها صحبت می‌کند.

رهبر گروه از جایگاهش پائین می‌آید و با اشتیاق فراوان شروع به توضیح دادن جزئیات می‌کند.

تمرین به پایان رسیده و حالا گروه که به نظر می‌رسد خستگی برایشان معنی ندارد با لبخند رضایت استاد علیقلی سازها و برگه‌های نت را جمع می‌کنند تا برای اجرای اصلی روی صحنه آماده شوند. اتفاقی که حالا پس از بازگشت استاد علیقلی از سفری طولانی انجام می‌شود و احتمالا علاقمندان بسیاری را به تالار وحدت خواهد کشاند. آنهایی که برای شنیدن قطعات حماسی عاشورایی با سازهای کلاسیک و پر از ضرب و فراز و فرود و البته برای تجدید خاطره با آهنگسازی قدیمی و باسابقه برای دیدن و شنیدن این اجرا لحظه‌شماری می‌کنند.

عکاس: آرزو مهرآبادی

۲۵۸۲۴۵