خواب رفتن دست و پا: علت و راه‌های درمان نوروپاتی که باید بدانید!

خواب رفتن دست و پا معمولا برای همه اتفاق می‌افتد. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می‌دهد که مثلا روی دست‌تان بخوابید و یا مدت طولانی روی یک پا نشسته باشید. این حالت طبیعی است و با کمی گزگز و تغییر حالت از بین می‌رود. اما گاهی اوقات ممکن است این خواب رفتگی مدت زمان زیادی به طول بینجامد و یا تعداد آن بیشتر شود. در این حالت است که باید به پزشک مراجعه کنید تا علت را جویا شوید! نوروپاتی محیطی یا همان گزگز دست و پا بیماری شایعی است که این بار در نت‌نوشت شما را با علل پیدایش و همچنین راه کارهای درمانی آن آشنا می‌سازیم.

خواب رفتن دست و پا

نوروپاتی محیطی یا همان حس سوزن سوزن شدن یا گزگز که معمولا در دست و پا رخ می‌دهد، با ضعف عضلانی و از دست دادن تعادل همراه است. این بیماری شایع معمولا با آسیب اعصاب ناحیه‌ای که دچار گزگز شده است همراه می‌باشد و ممکن است با مشکلاتی از قبیل اختلالات در عملکرد جنسی، تعریق زیاد، مشکلات ادراری، هضم نادرست غذا و… همراه باشد.

این اتفاق ناخوشایند از سیستم عصبی منشا می‌گیرد ولی دلایلی دیگر همچون دیابت نیز می‌تواند دلیل پیدایش این بیماری باشد. گزگز دست و پا یا همان نوروپاتی می‌تواند در صورت پیشرفته شدن کل سیستم بدن را مختل کند. دیابت شایع ترین علت نوروپاتی به شمار می‌رود و علل دیگری همچون آسیب اعصاب، مصرف بیش از حد الکل، کمبود ویتامین B12، کم کاری تیروئید، آرتریت، عفونت‌هایی همچون زونا، اچ آی وی نیز می‌توانند دلایل پیدایش این بیماری باشند.

نوروپاتی نیازمند مراقبت است. شخصی که به این حالت دچار می‌شود می‌تواند با ورزش مرتب، قطع مصرف سیگار و الکل، استفاده از پماد کپسایسین یا اسطوخودوس رقیق شده و حتی با ماساژ و طب سوزنی از علائم و دردهای ناشی از آن بکاهد.

بسته به علت اصلی پیدایش نوروپاتی محیطی نوع درمان آن متفاوت می‌باشد. به عنوان مثال شخصی که مبتلا به دیابت می‌باشد ممکن است به نوروپاتی دیابتی مبتلا شود که می‌تواند با کنترل قند خون و کاهش آن، از پیشرفت نوروپاتی محیطی نیز جلوگیری به عمل آورد.

پزشک از فرد بیمار زمان شروع و چگونگی پیشرفت را برای تشخیص صحیح بیماری احتمالی سوال خواهد کرد و اگر علت احتمالی تشخیص داده شود می‌توان آن را کنترل و یا حتی درمان نمود. گزگز و خواب رفتن دست و پا می‌تواند مربوط به وضعیتی به نام نوروپاتی باشد که پزشکان در صورت مشاهده این نشانه‌ها جهت پی بردن به نوروپاتی یک آزمایش خون و همچنین تصویربرداری‌های پیشرفته مانند MRI و یا سی تی اسکن انجام می‌دهند.

آزمایش الکترومیوگرام (EMG) نیز از فعالیت الکتریکی ماهیچه‌ها نتایج دقیقی برای پزشک تهیه کرده که بتوانند دلایل پیدایش و همچنین راه‌های درمان این بیماری را دریابند. نورون به معنای عصب و پاتی به معنای آسیب می‌باشد، نوروپاتی یک بیماری مربوط به آسیب دیدگی و اختلال اعصاب در هر قسمت از بدن می‌باشد. این اختلالات حالات مختلفی می‌تواند داشته باشد. درد، خشکی حرکت مفصل، بی حسی، سوزش و خارش همه از علائم پیدایش بیماری نوروپاتی می‌باشند.

پارستزی چیست؟

اگر پس از بیدار شدن در دستان خود احساس بی‌حسی می‌کنید به سبب آن است که روی آن خوابیده‌اید. این امر مشکل عجیبی نیست و ممکن است برای همگان اتفاق افتد. البته گاهی هم هنگامی که برای مدتی طولانی می‌نشینید ممکن است در دست و یا پای خود احساس بی حسی، کرختی و یا سوزن سوزن داشته باشید.

این احساس بی حسی و خواب رفتن دست و پا در پزشکی با نام «پارستزیا» یا همان خواب رفتگی دست و پا شناخته می‌شود و در اغلب موارد پس از مدتی خود به خود بهبود می‌یابد.اعصاب حسی محیطی تمامی حس‌ها و احساسات را از سرتاسر بدن به طناب نخاعی منتقل می‌کنند و از آن‌جا حس‌ها و احساسات به مغز منتقل می‌شوند. هر گونه فرآیندی در این مسیر می‌تواند منجر به پارستزیا در فرد شود.

در واقع وقتی پارستزی اتفاق می‌افتد، فرد احساس سوزن سوزن شدن، خارش و یا مورمور شدن می‌کند. شایع‌ترین نوع پارستزیا، پارستزیای کوتاه مدت نام دارد که در صورت بروز، خیلی سریع از میان می‌رود. اما نوعِ دیگر پارستزیا، یعنی پارستزیای بلند مدت و متناوب، سریع از میان نمی‌رود و چندین و چند بار هم تکرار می‌شود.

این نوع، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری عصبی [نورولوژیک] باشد. عموماً عفونت و یا التهاب عصبی می‌تواند موجب این حالت شود و به ندرت سکته و یا تومور علت این پدیده است. در کل پارستزیا ممکن است به سبب یک اختلال اساسی عصبی ناشی از سکته مغزی، تومور مغزی و یا آسیب به سر بروز کند.

علل پارستزی کوتاه مدت و بلند مدت (حاد و مزمن)

گرچه پارستزیای کوتاه مدت عموماً به سبب گردش خون ضعیف بروز می‌کند، اما برخی عوامل و علل دیگر نیز می‌توانند موجب پارستزیای کوتاه مدت شوند. مانند:

شایع‌ترین علت، فشار طولانی مدت بر روی عصب است. این امر در حین خواب و یا به سبب نشستن به مدت طولانی ممکن است ایجاد شود.شلاق خوردن نیز، به سبب آن که می‌تواند آسیب به بافت نرم را سبب شود، ممکن است علت پارستزیا باشد.هایپرونتیلاسیون (بیماری تنفس سریع) نیز در زمره‌ی علل پارستزیا قرار دارد. ۳۵ درصد کسانی که به پارستزیا دچارند به سبب همین هایپرونتیلاسیون است.گاه کسانی که به بیماری پانیک دچارند، پارستزیا را در دهان، دست‌ها و پاهای خود احساس می‌کنند.از دست دادن آب بدن نیز از جمله مواردی است که می‌تواند موجب پارستزیای کوتاه مدت شود.

به جز آسیب عصبی، پارستزیای مزمن می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

سیاتیکسندروم تونل کارپالسندروم تونل تارسالاسپوندیلوز گردناختلالات گردش خوناختلالات متابولیکسکته مغزیدیابت

علت خواب رفتن دست و پا (نوروپاتی محیطی)

وجود عصب تحت فشار در گردن یا کمر

اگر از ناحیه گردن به دست‌ها و یا از سمت کمر به پایین پاها احساس سوزش و گزگز و یا درد دارید این وضعیت می‌تواند نشانه وجود عصب تحت فشار باشد. فعالیت‌های ناصحیح روزمره، آسیب و یا شرایط پیچیده تری مانند آرتریت منجر به این وضعیت خواهد شد. فیزیوتراپی و یا استفاده از داروهایی مانند گاباپنتین (gabapentin) می‌توانند برای رفع مشکل کمک کننده باشند.

کمبود ویتامین علت خواب رفتن دست و پا

خواب رفتن هر دو دست (نه فقط یکی از دست‌ها) می‌تواند نشانه کمبود ویتامین B12 باشد. کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به بی حالی و خستگی و سستی در فرد نیز بشود که البته با یک آزمایش مشخص خواهد شد. در این صورت احتمالا شما کم خونی را نیز تجربه خواهید کرد. اگر مشکل شما این مورد باشد با دریافت مکمل‌ها و آمپول‌های ویتامین B12 درمان خواهید شد!

سندرم تونل کارپ علت گزگز و خواب رفتن دست

حرکات تکراری در انگشتان و مچ دست مانند تایپ کردن، ارتعاشات مکرر در ناحیه دست مانند استفاده از آبمیوه گیری و یا دریل ارتعاشات شده و سوزش در ناحیه دست و در طولانی مدت سندرم تونل کارپ یا نشانگان مجرای مچ دستی را به وجود خواهد آورد.

معمولا جهت تشخیص این بیماری از سونوگرافی استفاده می‌کنند. در صورت ابتلا قبل از هر کاری تغییراتی در عادات روزانه به خصوص تایپ و اموری که با دست انجام می‌شود را باید پیش بگیرید. پس از آن فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب حتی در برخی مواقع جراحی می‌تواند راه‌های درمان این بیماری باشند.

تنگی کانال نخاعی از علل خواب رفتن دست و پا

محدود کردن فضاهای کانال نخاعی در گردن و یا ستون فقرات می‌تواند سبب فشار بر روی نخاع شود و یا اینکه ریشه‌های عصبی را تحت فشار شدیدی قرار دهد. یعنی هر عامل فضاگیر و توده مانندی که باعث فشار به نخاع یا ریشه‌های عصبی گردد!

این حالت موجب به وجود آمدن اختلالات حسی و حرکتی در بیمار خواهد شد. تشخیص با استفاده از MRI و یا CT اسکن خواهد بود و درمان آن می‌تواند فیزیوتراپی، تزریق اپیدورال و یا حتی جراحی طبق نظر پزشک باشد.

دیابت

قند خون بالا می‌تواند به عنوان یک سم برای اعصاب بدن عمل کند. بنابراین بیماران دیابتی و مقاوم به انسولین سوزش و گزگز شدن و خواب رفتگی در دست‌ها و پاها را تجربه خواهند کرد. در حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد افراد مبتلا به دیابت از یک نوع نوروپاتی رنج می‌برند. آسیب‌های عصبی در افراد مبتلا به دیابت که دچار اضافه وزن می‌باشند و قند خون‌شان تحت کنترل نیست و یا این که فشار خون بالایی دارند به نوروپاتی محیطی تبدیل می‌شود.

کم کاری تیروئید

گزگز شدن و احساس سوزش دقیقا می‌تواند مانند خستگی، کاهش و یا افزایش ناگهانی وزن، حساسیت به سرما، خشکی پوست و ریزش مو از نشانه‌های کم کاری تیروئید باشد که به راحتی توسط یک آزمایش قابل تشخیص می‌باشد.

در صورتی که به کم کاری تیروئید مبتلا باشید درمان با استفاده از هورمون تیروئید مصنوعی انجام خواهد شد.

Multiple sclerosis علت خواب رفتن دست و پا

احساس ضعف شدید همراه با گز گز شدن، ضعف بینایی و سختی کنترل مثانه و یا روده می‌تواند از نشانه‌های بیماری MS باشد. این بیماری تنها توسط MRI قابل تشخیص است و داروهای متفاوتی برای این بیماری وجود دارد که طبق نظریه پزشک تجویز می‌شود.

درمان خواب رفتن دست و پا (نوروپاتی محیطی)

الکل و سیگار را کنار بگذارید

مصرف بیش از حد الکل نیز می‌تواند به نوروپاتی محیطی منجر شود. ارتباط نزدیکی بین نوشیدن الکل و آسیب‌های عصبی وجود دارد که به علت مسمومیت اعصاب می‌تواند سیستم عصبی را بیمار کند. در حدود ۵۰ % افرادی که الکل زیاد مصرف می‌کنند دچار آسیب‌های عصبی جدی می‌شوند که در مرور زمان این آسیب‌ها افزایش پیدا کرده و سیستم عصبی را به طور کامل مختل می‌کند.

برای رفع خواب رفتن دست و پا دیابت را کنترل کنید

اگر زیاد احساس تشنگی و یا گرسنگی دارید و بیش از حد معمول ادرار می‌کنید از پزشک بخواهید تا قند خون شما را کنترل کند. تغییر سبک زندگی و برخی داروها می‌تواند وضعیت را کنترل کند.

در صورتی که دیابت دارید به صورت دائم میزان گلوکز خون را کنترل کنید. داروهای مربوط به قند خون‌تان را دقیق و منظم مصرف کنید. رژیم غذایی سالمی برای کنترل قند خون داشته باشید تا بتوانید با تغییراتی در شیوه زندگی دیابت را کنترل کنید.

برنامه ورزشی منظم برای درمان خواب رفتن دست و پا

داشتن یک برنامه ورزشی روزانه نه تنها برای این مشکل مفید است بلکه بدن شما را در برابر بیماری‌های بسیاری مصون نگه می‌دارد. یک برنامه ۱۰ هفته‌ای به صورت دائم و منظم برای افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی بسیار مفید است.

تمرینات هوازی توانسته است افرادی را که در این برنامه ورزشی شرکت کرده اند تا حد قابل توجهی درمان کند. بنابراین سعی کنید حداقل دو ساعت تمرین هوازی داشته باشید دوچرخه سواری و هر گونه ورزشی که به تقویت عضلات بپردازد نیز بسیار مفید است.

افزایش مصرف آلفا لیپوئیک اسید برای رفع خواب رفتن دست و پا

استرس اکسیداتیو نقش بسیار مهمی در بیماری نوروپاتی محیطی به خصوص با ریشه دیابت دارد.

آنتی اکسیدان‌ها جهت جلوگیری از آسیب‌های عصبی زیاد می‌شوند. اسید آلفا لیپوئیک (ALA)، به کمک آنتی اکسیدان‌های تولید شده می‌رود و علائم نوروپاتی را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان داده است مکمل (ALA) به صورت روزانه ۶۰۰ میلی گرم تا حد زیادی در کاهش علائم نوروپاتی موثر بوده است. بر خلاف دیگر آنتی اکسیدان‌ها که در بافت چربی حل می‌شوند این آنتی اکسیدان قوی می‌تواند در هر دو بافت نفوذ کند و هم به صورت عضلانی و هم وریدی مصرف گردد.

برای کاهش درد خواب رفتن دست و پا از پماد کپسایکین استفاده کنید

کپسایسین یک نوع پماد بر پایه فلفل قرمز چینی است. این پماد قوی می‌تواند به صورت موضعی برای بیماری نوروپاتی مصرف شود. پماد کپسایسین با ارسال سیگنال‌های درد به مغز مقابله کرده و علائم دردناک را کاهش می‌دهد. این پماد را به اندازه یک نخود، طی ۳ الی ۴ مرتبه در روز مصرف کنید تا درد ناشی از نوروپاتی کاهش پیدا کند.

همچنین این پماد با دارا بودن ویتامین B12 می‌تواند احساس درد، سوزش، بی حسی و گزگز را در هر ناحیه از بدن از بین ببرد. این ویتامین در غذاهایی مانند گوشت گاو، تخم مرغ، شیر، ماهی، کلم و . . . نیز یافت می‌شود.

راه کارهای دیگری مانند ماساژ آرام بخش، طب سوزنی، آروماتراپی نیز می‌توانند در بهبودی این بیماری و خواب رفتن دست و پا موثر باشند. افرادی که به نوروپاتی به خصوص نوروپاتی ناشی از دیابت مبتلا هستند قبل از اقدام هر گونه درمانی می‌بایست قند خون را کاهش دهند و دیابت را تحت کنترل گیرند سپس با راه‌های درمانی دیگر این بیماری را کاهش دهند.

بیشتر بخوانید: نوروپاتی دیابتی: علل، علائم و راه‌های درمان اختلالات عصبی ناشی از دیابت

منبع + +