نگاهی به رمان کوتاه «محاکمه خوک» نوشته اسکار کوپ-فان

کامبیز شاهگلی | شهرآرانیوز - اسکار کوپ-فان، نویسنده جوان فرانسوی، تاکنون دو رمان و چند رمانک منتشر کرده و برای رمان نخستش، «هتل زنیت»، برنده جایزه دفلور شده است. برخلاف دو اثر بلند کوپ-فان که فضایی رئالیستی دارند، «محاکمه خوک» اثری پیشرو و تجربی است که خلاقیت نویسنده در شرح روایت‌هایی نامعمول را نشان می‌دهد.

«محاکمه خوک» اثر عجیبی است. از داستان غیرعادی اش گرفته -که بنابر سخن نویسنده الهام گرفته از اتفاقاتی واقعی در عصر تاریکی اروپاست- تا شخصیت‌هایی خاص که به جز شخصیت مادر، گویی اجسامی توخالی هستند. مادر هم پس از مرگ فرزند به آرامی می‌میرد و جسمش باقی می‌ماند. داستان این رمانک درباره قتل نوزادی به دست یک خوک است که به دستگیری خوک و برپایی دادگاه محاکمه او می‌انجامد. فضای مالیخولیایی و غریب داستان، آثار کافکا را به یاد خواننده می‌آورد. خوکی که چه بسا استعاره از انسان‌هایی با وضعیت معیشتی و رشد نامناسب و تربیت یافته در محیطی مسموم باشد، در برابر دادگاه قرار می‌گیرد. انتقادات کوپ-فان به سیستم قضایی مشهود است چنان که او شخصیت‌هایی نظیر جلاد و کشیش را که از ارکان اجرای حکم هستند، واکاوی و تصویری البته قابل حدس و تا حدودی کلیشه‌ای از آن‌ها برای خواننده ترسیم می‌کند.

نویسنده همچنین توانسته است فرم تازه‌ای برای اثرش خلق کند که تلفیقی از داستان و نمایشنامه است. فصل دوم رمان که محاکمه حیوان را روایت می‌کند به شیوه نگارش نمایشنامه‌ها نوشته شده است و به نظر می‌رسد این تغییر روند روایت سبب شده داستان از حالتی یکنواخت دربیاید و جذابیت ویژه‌ای پیدا کند.

اما «محاکمه خوک» اثر بی نقصی نیست. به طور مثال برخی از شخصیت ها، مانند دستیار دکتر، زائد می‌نمایند و اگر تمرکز نویسنده روی پرداخت بهتری از شخصیت والدین مقتول گذاشته می‌شد با اثر کامل تری روبه رو بودیم. واکنش پدر به مرگ پسر بسیار تصنعی و باورناپذیر جلوه می‌کند. هرچند فروپاشی مادر از طریق رفتارش ملموس و قابل قبول است. در این بین، شخصیت دختر خانواده نیز از دیگر شخصیت‌های منفعل و غیرکاربردی داستان است که حذفش ضربه‌ای به روایت نمی‌زد و حضورش کارکرد خاصی در روایت ندارد. فصل پایانی کتاب نیز که پس از فصل شکنجه آمده، بیشتر حالتی شعاری دارد. «محاکمه خوک» بیش‌ترین ضربه را از زوائدی می‌خورد که صرف نظر کردن از آن می‌توانست به آفرینش داستانی درجه یک و بدیع بینجامد.

روی هم رفته این اثر رمانی کوتاه و روان و سرگرم کننده است که مطالعه آن تجربه‌ای جالب برای خواننده می‌تواند باشد. «محاکمه خوک» را نشر نو با برگردان فارسی ابوالفضل ا... دادی در سال جاری راهی کتابفروشی‌ها کرده است.