قدرت تجاری بخش خصوصی عراق، از دولت این کشور بیشتر است/ ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در ارتباط بیشتر تجار ایرانی و عراقی/ علت عدم تورم در اقتصاد عراق با وجود مشکلات امنیتی+فیلم

گروه بازرگانی بازارنیوز: سید حمید حسینی، عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق در بخش دوم شانزدهمین نشست اقتصادی بازارنیوز، پیرامون نیاز اصلاح در روابط تجاری ایران و عراق گقت: اکنون مشکل ما این است که کالای ما ممکن است در لب مرز هزار تومان باشد که این دست مصرف کننده عراقی کمتر از ۳ هزار تومان نمی‌رسد. این ضعف سیستم تجاری ماست که ۱۸ کیلو کاشی را تولید و بسته بندی می‌کنیم و با قیمت 1.5 دلار می‌فروشیم، این در بازار عراق کمتر از ۷ دلار فروش نمی‌رود.

وی افزود: بخشی از این ماجرا به ما برمی گردد که نتوانستیم کالا‌ها را به قیمت مناسب به آنجا برسانیم. من اگر بتوانم این کالا را به جای ۷ دلار، ۴ دلار دست مصرف کننده عراقی برسانم، حتما بیشتر مصرف می‌کند. اینکه ما نتوانستیم سیستم توزیع را در عراق ایجاد کنیم و کالای ایرانی با کیفیت و قیمت مناسب به دست مصرف کننده عراقی برسد و اسیر دلال بازی که از لب مرز شروع می‌شود و چند واسطه عراقی می‌خرند تا به به دست مصرف کننده برسد، این قدر هزینه روی این کالا سوار می‌شود که عملا کالای ما که مزیت رقابتی دارد و می‌تواند با همه رقابت کند، وقتی دست مصرف کننده می‌رسد می‌بینیم کالا‌های هندی را با کیفیت بهتر شاید با همان قیمت بخرد یا کاشی امارات با همان قیمت بخرد.


*عراقی‌ها فکر می‌کنند کیفیت کالای ایرانی خوب نیست

حسینی درباره ذهنیتی که درباره کیفیت کالای ایرانی در بین عراقی‌ها وجود دارد، گفت: بعضا این گرایش‌ها هست که فکر می‌کنند کالا‌های دیگران از کالا‌های ایرانی بهتر است. خودمان این ذهنیت را ایجاد کردیم؛ لذا من با وزیر بازرگانی عراق بحث داشتم، گفتم این ضعف ماست. من اعتراف می‌کنم که ما بد عمل کردیم شما هم اعتراف کن که بد عمل می‌کنید و نمی‌توانید کالا را با قیمت مناسب به مشتری برسانید.

بعضا این گرایش‌ها هست که فکر می‌کنند کالا‌های دیگران از کالا‌های ایرانی بهتر است. خودمان این ذهنیت را ایجاد کردیم؛ لذا من با وزیر بازرگانی عراق بحث داشتم، گفتم این ضعف ماست. من اعتراف می‌کنم که ما بد عمل کردیم شما هم اعتراف کن که بد عمل می‌کنید و نمی‌توانید کالا را با قیمت مناسب به مشتری برسانید.

وی افزود: وظیفه تجارت دو کشور این است که به مردم خدمت کنند. این خدمت نیست که ما انجام می‌دهیم که کالا را ۳ برابر قیمت دست مصرف کننده عراقی می‌رسانیم؛ لذا ما به جد دنبال این بودیم که فروشگاه زنجیره‌ای راه بیانداریم البته بعضی از فروشگاه‌ها هم رفتند با اسم‌های دیگر کار می‌کنند، اما خیلی باید بیش از این باشد؛ یعنی این کار، راه تداوم حضورمان در عراق و افزایش صادرات است و باید در این بازار حضور داشته باشیم. بخواهیم در ایران بنشینیم و فکر کنیم که عراق هم مثل کرمانشاه است و کالا را همانطور می‌فروشیم، نتوانستنیم انجام دهیم.

*دولت در عراق خیلی اهمیتی ندارد/ ۸۰ درصد تجارت با بخش خصوصی است

تقریبا هفتاد، هشتاد درصد تجارت ما با بخش خصوصی عراق است و دولت عراق هم هیچ دخالتی در تجارت بخش خصوصی ندارد؛ بنابراین دولت عراق چه بخواهد و چه نخواهد نمی‌تواند کاری کند

عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق، پیرامون موضع دولت جدید عراق در قبال ایران توضیح داد: موضع دولت عراق در قبال ایران یک دست نیست. در ایران بعضی مخالف و بعضی هم موافق الکاظمی هستند. دولت ایران هم جزو دولت‌هایی بود که موافق آمدن آقای کاظمی بود. تقریبا هفتاد، هشتاد درصد تجارت ما با بخش خصوصی عراق است و دولت عراق هم هیچ دخالتی در تجارت بخش خصوصی ندارد؛ بنابراین دولت عراق چه بخواهد و چه نخواهد نمی‌تواند کاری کند. این قدر فشار عشایر و قبایل هست که مجبور شود مرز را هم اگر ببندد، مجددا باز کند. همانطور که مجبور شد چند وقت پیش همه مرز‌ها را باز کرد.

حسینی ادامه داد: بخشی از صادرات ما برق و گاز است که با دولت عراق کار می‌کنیم. جایی که دولت عراق دارد ما را اذیت می‌کند در همین موضوع است. این قدر نیاز و مشکل دارد که اگر کشور دیگری هم بیاید و حتی آمریکا هم سرمایه گذاری کند، چاره‌ای ندارد که بیاد با ما قرارداد ببندد؛ یعنی الان با اینکه آمریکایی‌ها سه چهار ماه بیشتر به عراقی‌ها معافیت ندادند، وزیر جدید برق عراق آمد قرارداد دوساله با ایران بست و می‌گوید چاره‌ای ندارم و از جای دیگری نمی‌توانم تامین کنم.

وی اضافه کرد: برای گاز ما جانشینی ندارند، چون نیروگاه‌های عراق با گاز ایران کار می‌کند و امکان تامین از جای دیگر ندارد. ضمن اینکه دولت عراق اینطوری نیست که نخست وزیر همه کابینه را انتخاب کند. اولا تقسیم قدرت وجود دارد و نخست وزیر نیست که حرف اول و آخر را بزند و نخست وزیر مجبور است به هر حزبی که ۲۰ کرسی در پارلمان دارد یک وزیر بدهد. کاظمی مجبور است مثلا چهار وزیر بدهد به فتح بدهد، سه وزیر به مقتدی صدر بدهد، دو وزیر به مالکی بدهد و اینجور نیست نخست وزیر هر گرایشی داشته باشد، وزرا هم الزاما آن گرایش را داشته باشند؛ لذا ما با کمی هوشمندی می‌توانیم مسائلمان را در عراق حل کنیم.


*تحلیل از شکست ایران در عراق غلط است

حسینی تحلیل‌ها پیرامون شسکت ایران در عراق را غلط و حاصل شبکه‌های فارسی زبان خارجی دانست و اظهار داشت: همان روزی هم که «پل برمر» در عراق حاکم بود ما با عراقی‌ها تجارت می‌کردیم. آن وقتی که آمریکایی‌ها اشغال کردند و در عراق حضور فیزیکی داشتند ما با عراق کار می‌کردیم و نتوانستند کاری کنند؛ لذا ضمن اینکه داریم اتفاقات عراق را رصد می‌کنیم، هفتاد و هشتاد درصد تجارت ما ربطی به دولت عراق ندارد و عراق همیشه تجارتش آزاد بوده و ما باید رقابت کنیم تا روزی که بتوانیم کالا را به موقع و با کیفیت و با قیمت خوب به بازار عراق برسانیم، در این صورت هیچ دولتی در عراق نمی‌تواند تجارت ما را محدود یا با مشکل مواجه کند.

وی افزود: این تحلیل من است و اتفاقا همین اتفاق هم افتاده است. در دو، سه سال گذشته علی رغم گرایش‌های متفاوتی که آمد ما کار کردیم من یادم می‌آید زمان حیدر العبادی یک وزیر بازرگانی داشتند که هرچی می‌گفتیم، برعکس عمل می‌کرد و اصلا معروف بود به گرایش به داعش و در آخر می‌گفتیم دیگر چیز به او نگوییم، ولی عملا کاری نمی‌توانست کند. اذیت می‌کنند، اما عراق اینجوری نیست که بگوییم یک قانون دارد و همه به آن عمل می‌کنند.

زمان حیدر العبادی یک وزیر بازرگانی داشتند که هرچی می‌گفتیم، برعکس عمل می‌کرد و اصلا معروف بود به گرایش به داعش و در آخر می‌گفتیم دیگر چیز به او نگوییم، ولی عملا کاری نمی‌توانست کند.

حسنی تصریح کرد: اقلیم کردستان را داریم که خیلی تبعیت نمی‌کند و قوانین و سیاست تجاری خودش را دارد و می‌گوید من به جای اینکه ممنوع کنم، تعرفه را افزایش می‌دهم. بالاخره مرز‌هایی هست که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. این قدر ارتباطات هست که بعضا با وجود سخت گیری‌هایی که می‌کنند، باز می‌بینیم که عراقی‌ها راه حل‌هایی پیدا می‌کنند و کالا‌هایی که مثلا عراق ۶ ماه است ورودش را ممنوع کرده، در بازار‌های این کشور به راحتی وجود دارد. این قدر تنوع مسیر‌ها هست یا مجوز‌هایی که می‌گیرند یک سری سازمان‌ها معاف هستند و یک سری سازمان‌ها گمرکی نمی‌دهند و اختیارات دارند و مجوز می‌گیرند و شبکه‌ای از بده بستان‌هایی که در عراق است، یک مقدار کار را راحت‌تر می‌کند.


* کمک‌هایی که عراق برای دور زدن تحریم‌ها به ما می‌کند

حسینی در پاسخ به این سوال که عراق چقدر می‌تواند در دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک کند، گفت: عراق تنها کاری که می‌کند، خرید کالا از ماست. اراده‌ای از این جهت که بخواهند به خاطر ما خودشان را به هزینه و مشکل و دردسر بیندازند نداشتند. شبکه بانکی عراق هیچ موقع حاضر نشده با ما همکاری کند. چیزی که ما خیلی دنبالش بودیم این است که بحث ترانزیت را در عراق راه اندازی کنیم. یعنی کالایی از عراق وارد کشور شود یا کالایی از ایران از طریق عراق ترانزیت شود و به کشور‌های دیگر برود.

وی افزود: بعد از پیگیری‌های فراوان عراق عضو «کارنتیر» شده است، چون عراق قانونی برای ترانزیت نداشت، می‌گفت کالا بخواهد وارد این کشور شود، باید اول گمرکی بپردازد و بعد که صادر می‌کنید، یقه ات را می‌گیرد، حتی کالا‌های ورود موقتی که پیمانکاران ما بردند در عراق، الان می‌خواهند خارج کنند با مشکل روبرو شدند.

حسینی ادامه داد: از لحاظ قانون، عراق از کشور‌هایی بوده که از زمان صدام عضو هیچ پیمان منطقه‌ای و کنوانسیون‌های دنیا نشده است. بالاخره سال گذشته مجلس و دولت عراق مصوب کرد که عراق عضو کارنتیر بشود و اگر عراق عضو کارنتیتر می‌شد، ترانزیت از طریق عراق آزاد می‌شد.

از لحاظ قانون، عراق از کشور‌هایی بوده که از زمان صدام عضو هیچ پیمان منطقه‌ای و کنوانسیون‌های دنیا نشده است. بالاخره سال گذشته مجلس و دولت عراق مصوب کرد که عراق عضو کارنتیر بشود و اگر عراق عضو کارنتیتر می‌شد، ترانزیت از طریق عراق آزاد می‌شد.علی‌رغم اینکه نیروهایشان را فرستادند ایران و آموزش ببیند و گفتند، چون ما قبلا عضو کارنتیر نبودیم و نمی‌دانیم چه اسنادی چی می‌خواهد و چطوری بارنامه صادر کنیم، ولی عملا راه باز نشده است.

وی تصریح کرد: علی رغم اینکه نیروهایشان را فرستادند ایران و آموزش ببیند و گفتند، چون ما قبلا عضو کارنتیر نبودیم و نمی‌دانیم چه اسنادی چی می‌خواهد و چطوری بارنامه صادر کنیم، ولی عملا راه باز نشده است. حداقل اگر مسیر ترانزیت باز می‌شد می‌توانستیم به بازار سوریه، اردن، کویت و حتی بازار ترکیه از مسیر عراق دسترسی پیدا کنیم و می‌شد کالا‌ها را به ام القصر ببریم و از مسیر آن استفاده کنیم.


*ظرفیت ترانزیتی عراق برای ایران

عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق، پیرامون ظرفیت ترانزیتی عراق برای صادرات کالای ایرانی به سایر کشور‌ها اظهار داشت: یک میلیون و ۲۰۰ هزار کانتینر از عراق به ام القصر می‌رود و خالی برمی گردد. چون عراق نفت صادر می‌کند نفت را که نمی‌شود در کانتینر گذاشت. عراق عملا تولید صنعتی صادراتی ندارد و همه کانتینر‌ها خالی است. ما اگر می‌توانستیم از ظرفیت ام القصر استفاده کنیم و از آنجا کالا صادر می‌کردیم، بسیاری از هزینه‌های حمل عراقی‌ها هم کم می‌شد؛ چون عراقی‌ها وقتی که کانتینر می‌خواهد به مقصد عراق برگردد، می‌گویند از یه طرف کانتینر خالی برگردد. اگر اجازه می‌داد ما از یک طرف از ظرفیت کانتینر‌ها استفاده کنیم، هم هزینه ورودی به عراق کم می‌شد و هم کامیون‌های عراقی خالی داخل کشورشان نمی‌رفتند. الان هر روز ۲ یا ۳ هزار کامیون خالی از قسمت‌های مختلف عراق بیاید ایران بارگیری کند و برود.

وی افزود: آقای کاظمی در سفری که آمد وعده داد که من بازار عراق پر از کالا‌های ایرانی می‌کنم برای حمایت ایران در برابر تحریم که خیلی هم برای کاظمی انعکاس داشت، ولی نشان می‌دهند که همین قدر که ما داریم با ایران تجارت انجام می‌دهیم و ایران هیچ وارداتی از عراق ندارد.

حسینی تاکید کرد: اگر عراقی‌ها با ترکیه تجارت می‌کند، ترکیه از او نفت می‌خرد. اگر با چین تجارت می‌کند روابط دو جانبه است؛ اما تنها کشوری که عراقی‌ها رابطه تقریبا یک طرفه دارند با ایران است. ما ۹ میلیارد دلار کالا صادر می‌کنیم و فقط ۵۰ میلیون دلار ضایعات و ... وارد می‌کنیم.


*تورم عراق، معادل تورم جهانی است، چون تولید داخل ندارد

حسینی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود مشکلاتی مانند جنگ با داعش، عراق بر خلاف ایران، تورم بالایی ندارد، گفت: متوسط تورم جهانی چیزی حدود ۲ درصد است. عراق، چون همه نیازهایش را از طریق واردات تامین می‌کند و تولید ندارد، در واقع چیزی هم به نام تورم ندارد؛ میزان تورم افغانستان هم همین است. شما اگر در داخل کشورت تولید داشته باشید مثل ایران، تورم دارید. چون ما خودمان تولید داریم که توام با ناکارآمدی و عدم بهره وری است و سرمایه زیادی که در بخش‌های مختلف داریم و پروژه‌های نیمه تمام داریم که هزینه کردیم و نمی‌توانیم بهره برداری کنیم یا کسری بودجه دولت که باعث افزایش نقدینگی می‌شود، باعث شده که تورم داشته باشیم. چون اقتصاد عراق اقتصاد وارداتی است، قاعدتا میزان تورم آن براساس میزان تورم جهانی است؛ لذا این مزیتی برای عراقی‌ها نیست.

وی افزود: عربستان هم همین است؛ ۲۰، ۳۰ سال است که ثبات قیمت دارد، اما این ثبات قیمت‌ها از نوع تولید داخل و اقتصاد ملی نیست، بلکه به معنی اقتصاد جهانی است که در‌های کشور را باز کرده و همه کالا‌ها وارد می‌شوند. خیلی از کالا‌های جهانی در دراز مدت ارزان می‌شود. در دنیا رقابت بر سر قیمت و کیفیت است و در همه دنیا، هرچه تحول ایجاد می‌شود معمولا قیمت‌ها در بازار جهانی کاهش پیدا می‌کند، لذا این باعث شده که عراقی‌ها تورم نداشته باشند؛ ولی این که این آیتم، نشانه از پیشرفت اقتصادی عراق است این طور نیست. عراقی‌ها از خدا می‌خواهند که تورم داشته باشند، ولی اقتصادشان مبنای تولیدی داشته باشد.


* شبکه‌های اجتماعی بستری باری افزایش ارتباط تجار ایرانی و عراقی

حسینی پیرامون ظرفیت شبکه‌های اجتماعی که بسیار مورد استقبال عراقی هاست برای امر تجارت بین ایران و این کشور، اظهار داشت: عراقی‌ها در شبکه‌های اجتماعی فعالیت زیادی دارند. ۲۰ میلیون عضو فیسبوک و ۱۰ میلیونشان در اینستاگرام فعالند و ۷۹ درصد ظرفیت شبکه مخابراتیشان را از یوتیوب استفاده می‌کنند. این‌ها به دنبال وبسایت نیستند. مثلا شما هرچه به عراقی‌ها ایمیل بزنید کسی جواب نمی‌دهد، چون کمتر اهل این مسائل اند و بیشتر کار‌های تجاریشان در فیسبوک انجام می‌شود که ما ایرانی‌ها خیلی در فیسبوک فعال نیستیم و شرکت‌های تجاری ما حضور جدی تبلیغاتی در این شبکه اجتماعی ندارند.

این‌ها به دنبال وبسایت نیستند. مثلا شما هرچه به عراقی‌ها ایمیل بزنید کسی جواب نمی‌دهد، چون کمتر اهل این مسائل اند و بیشتر کار‌های تجاریشان در فیسبوک انجام می‌شود که ما ایرانی‌ها خیلی در فیسبوک فعال نیستیم و شرکت‌های تجاری ما حضور جدی تبلیغاتی در این شبکه اجتماعی ندارند.

وی افزود: در جریان کرونا عراقی‌ها به فروشگاه‌های اینترنتی روی آوردند. لبنانی‌ها و ترک‌ها از این اقدامات در بازار عراق انجام دادند، ولی ما نرفتیم مدلی مانند فروشگاه‌های اینترنتی که داریم در آنجا راه اندازی کنیم. یا مثلا دو، سه سال پیش که بحث تاکسی‌های اینترنتی مطرح بود، عراقی‌ها خیلی علاقه‌مند بودند. خودشان پلتفرمی به اسم «کریم» داشتند، ولی علاقه‌مند بودند با ایرانی‌ها که نرم افزار و سخت افزار آن را دارند، شریک شوند و همکاری داشته باشند. ما دو تا از این‌هایی که الان در کشور حضور دارند را به عراق بردیم، ولی مجموعه شرایط سیاسی، امنیتی و بهداشتی در عراق باعث شد هیچکدام حاضر نشوند در این کشور حضور داشته باشند. ما می‌توانیم از این فرصت‌ها و قدرتی که در فناوری‌های جدید داریم، استفاده کنیم.


*برگزاری نمایشگاه لازمه افزایش روابط تجاری

حسینی برگزاری نمایشگاه را از اقدامات لازم برای برقراری روابط تجاری بین ایران و عراق دانست و اظهار داشت: ما یکسال است که در عراق نمایشگاه نداریم. یکی از مهمترین بحث‌ها برای ارائه ابزار مدرن و اقتصادیمان برگزاری نمایشگاه‌ها بود. تجار ایرانی کردستان عراق مرتب رفت و آمد داشتند. اخیرا دیدم یکی از شرکت‌ها نمایشگاه سه بعدی مجازی طراحی کرده است که شما مانند یک بازدید کننده وارد می‌شوید و از غرفه‌ها بازدید می‌کنید و امکان گفتگو دارید.

وی تاکید کرد: ما نباید انتظار داشته باشیم که عراقی‌ها سراغ ما بیایند، ما باید به دنبال آن‌ها برویم و مثلا فروشگاه زنجیره‌ای احداث کنیم. با این شرایط به جای این که هر تولید کننده تک تک وارد بازار عراق شود، فروشگاه زنجیره‌ای می‌تواند مثلا دو هزار برند را وارد بازار این کشور کند.

ما نباید انتظار داشته باشیم که عراقی‌ها سراغ ما بیایند، ما باید به دنبال آن‌ها برویم و مثلا فروشگاه زنجیره‌ای احداث کنیم. با این شرایط به جای این که هر تولید کننده تک تک وارد بازار عراق شود، فروشگاه زنجیره‌ای می‌تواند مثلا دو هزار برند را وارد بازار این کشور کند.

حسینی ادامه داد: شرایط در حال تغییر است و مسئله‌ای مثل کرونا می‌آید و ما آچمز می‌شویم. وقتی تاجر عراقی ایران نمی‌آید، هیچ ابزار دسترسی به آن نداریم. حداقل اگر همین شرکت‌های ما به زبان عربی مسلط بودند یا در فیسبوک و یوتیوب حضور داشتند، می‌توانستند با عراقی‌ها ارتباط بگیرند. در این زمینه‌ها کار داریم و باید بتوانیم از ظرفیت شرکت‌های استارت آپی و فناوریمان در این موضوع استفاده کنیم. ما مواردی داریم که حتی در داخل کشور خودمان هم ناشناخته اند چه برسد به این که عراقی‌ها از آن‌ها خبر داشته باشند؛ بنابراین حتما باید در این جریان از این موارد استفاده کنیم، چون ممکن است ما دیگر نتوانیم با عراق مانند گذشته و فیزیکی ارتباط داشته باشیم، لذا باید ابزاری را جایگزین کنیم.


*آخرین جزئیات از بازگشت پول‌های بلوکه شده ایران در عراق

عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق، پیرامون آخرین توافقات برای بازگرداندن پول‌های بلوکه شده ایران در عراق، اظهار داشت: ظاهرا در سفر آقای اردکانیان (وزیر نیرو) بخشی از پول را برگرداند و توافقاتی شده که با توجه به این که بحث محرمانه است، دوستان نمی‌خواهند در این مورد بحثی انجام شود، ولی دست اندرکاران می‌گویند که تحولاتی صورت گرفته که یا این پول به صورت کالا وارد می‌شود یا هر نحو دیگری؛ عراقی همکاری می‌کنند، ولی عراق هم در بدترین شرایط است، چون هم قیمت نفت کاهش یافته و هم به دلیل شیوع کرونا، وضعیت مناسبی ندارند.

حسینی افزود: امریکایی هم، چون معافیت از تحریم داده اند نباید خیلی حساسیت داشته باشند. حساسیت‌ها بر روی شبکه بانکی عراق است و مشکل ایجاد می‌کند. نظر من از این روند مثبت است و آقای الکاظمی هم ایران آمده و می‌داند که ما به این پول نیاز داریم و این ارز می‌تواند به شرایط ما کمک کند.

وی در پایان اضافه کرد: باید شرکت‌های موجود و شرکت‌های جدید را تشویق کنیم که بیایند از این ظرفیتی که وجود دارد، استفاده کنند. ما باید این ۲۵۰ میلیون دلاری که ماهانه از صادراتمان کاهش پیدا کرده را جبران کنیم که لازمه آن، بستر سازی، اطلاع رسانی و پیگیری است که دولت هم در این موضوع کار می‌کند و باید به هر نحوی هست تلاش کند رفت و آمد تجار را به بازار عراق تسهیل کند.

گزارش تصویری/ شانزدهمین نشست اقتصادی بازارنیوز