چگونه بر خجالتی lrm; zwnj; بودن غلبه کنیم؟

سلامت نیوز-*ریحانه باغبانی شمیرانی: خجالتی بودن به خودی خود یک ویژگی شخصیتی نیست که بی‌دلیل در ما وجود داشته باشد. خجالتی بودن در ما وجود نداشته بلکه ایجاد شده است و اغلب، فقدان اعتماد به نفس علت چیزی است که ما آن را خجالتی بودن می‎‌‎نامیم. اما در زیر خجالتی ‎‌‎بودن ممکن است چیزی شگفت‎‌‎انگیزتر زیان‎‌‎آورتر و تکان‎‌‎دهنده‎‌‎تر وجود داشته باشد. ‏

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، مسأله سوءظنی است که ما نسبت به خود داریم و به ما این احساس را می‎‌‎دهد که دیگران همیشه دلایل خوبی برای دوست‎‌‎نداشتن ما، بداندیشی در مورد ما، زیر سؤال ‎‌‎بردن انگیزه‎‌‎های ما و تمسخر ما دارند. بنابراین از همه چیز و همه کس در دنیا می‎‌‎ترسیم، با صدایی آرام صحبت می‎‌‎کنیم، جرأت نشان دادن چهره خود در گرده‎‌‎همایی‎‌‎ها را نداریم و از مناسبت‎‌‎های اجتماعی می‎‌‎ترسیم، زیرا می‎‌‎ترسیم هدفی عالی برای تمسخر و تحقیر دیگران باشیم. رفتار خجالتی ما یک موضع پیشگیرانه‎‌‎‏ است در مقابل ضرباتی که احساس می‎‌‎کنیم دیگران می‎‌‎خواهند بر ما وارد کنند؛ در واقع خجالتی هستیم تا از آسیب خوردن از جانب دیگران پیشگیری کنیم. خجالتی بودن ما ریشه در احساس بی‎‌‎لیاقتی و ناشایست بودن ما دارد و اینکه باور داریم که کافی نیستیم‎.

ترس از قضاوت شدن

به عنوان افراد خجالتی زمانی که در یک شهر غریب هستیم که کسی را نمی‎‌‎شناسیم، ممکن است از این احتمال که مجبور شویم وارد یک رستوران شلوغ شده و برای خودمان غذا سفارش دهیم دچار وحشت می‎‌‎شویم. این احساس را داریم که هیچ‎‌‎کس به خصوصی نمی‌خواهد ما را بشناسد، از دایره‎‌‎ی جذاب محبوب و مطلوب خارج هستیم و مطمئن هستیم که وضعیت عجیب و غریب ما مورد توجه دیگران قرار می‎‌‎گیرد و هدف تمسخر و شرارت آن‎‌‎ها قرار می‎‌‎گیریم.

ما ندانسته از ترس مورد قضاوت قرار گرفتن توسط دیگران، اظهار نظرهای زننده‎‌‎ای را که لیاقت خودمان می‎‌‎دانیم به غریبه‎‌‎ها نسبت می‎‌‎دهیم. مثلاً تصور می‎‌‎کنیم که گروه‎‌‎هایی از دوستان و اطرافیان‎‌‎مان از تنها بودن ما لذت می‎‌‎برند، و نتایج وحشتناکی در مورد طبیعت وجودی ما به دست خواهند آورد بنابراین ممکن است در مورد ما فکر کنند که ما چه‎‌‎قدر برای به دست‎‌‎آوردن دوست ناامید بوده‎‌‎‏ و چه‎‌‎قدر رقت‎‌‎انگیز هستیم. ‏

با این تفاسیر حتی پیشخدمت رستوران هم ممکن است از اینکه اتفاقاً داریم غذاهای کم قیمتی سفارش می‎‌‎دهیم در دلش به ما بخندد. در شرایط مشابه لابد متصدی فروش یک مغازه لباس فروشی با خود بگوید که این فرد اصلاً شیک‌پوش نیست و یا حتی توان مالی خرید چنین لباس‎‌‎هایی را ندارد. از همین رو شرکت در یک مهمانی نیز می‎‌‎تواند برای‎‌‎مان عذاب‎‌‎آور باشد، زیرا همانطور که سعی می‎‌‎کنیم وارد جمع شده و در بحث و گفت و گو‎‌‎ها به آن‎‌‎ها بپیوندیم ناگهان وحشت وجودمان را فرا می‎‌‎گیرد. زیرا می‎‌‎ترسیم از اینکه اگر کلامی بگوییم شاید آن‎‌‎ها گمان کنند که ما چه‎‌‎قدر خنده‎‌‎دار هستیم، طبیعت‎‌‎مان چه‎‌‎قدر بی‎‌‎ارزش، و هسته‎‌‎ وجودی ما به چه‎‌‎‏ میزان عجیب و غریب و به درد نخور است. ‏

به طور کلی کسانی که خجالتی هستند خودشان را به دیگر انسان‎‌‎ها هم‎‌‎راستا و نزدیک نمی‎‌‎بینند، آن‎‌‎ها از سایه‎‌‎ی خودشان فرار می‎‌‎کنند و با ترس از غرق‎‌‎شدگی زندگی می‎‌‎کنند. به این ترتیب ما به عنوان افراد خجالتی پیش از آنکه دیگران ما را قضاوت کنند خود را زیر بار قضاوت‌هایمان له می‎‌‎کنیم، بنابراین جای تعجبی نیست که با چنین پیش‎‌‎زمینه‎‌‎ای در مورد خودمان در نهایت «خجالتی» باشیم.

قدمی برای برطرف‎‌‎کردن خجالت

راه‌حل این نیست که دیگران از بیرون متمدنانه ما را ترغیب کنند که اعتماد به نفس داشته باشیم، زیرا مسأله دیگران و نظراتشان نیست که با کمک آن‎‌‎ها چیزی حل شود. ما باید تلاش کنیم تا نظراتی که خودمان نسبت به خود داریم و به دیگران نسبت می‎‌‎دهیم را ارزیابی کنیم. در واقع باید به ریشه‎‌‌‎ی اصلی مسأله که خودمان هستیم برگردیم، سپس خواهیم دید که دیگران ما را مسخره نمی‎‌‎کنند. دیگر مجبور نیستیم حرف‎‌‎های‎‌‎مان را در جمع محتاطانه زمزمه کنیم و یا اینکه وقتی وارد رستوران، مغازه و مکالمه‎‌‎ی جدیدی می‎‌‎شویم احساس شرم نسبت به خودمان داشته باشیم. پس اگر متوجه انحراف ادراک خود در مورد خودمان شویم، می‎‌‎توانیم احتیاط درون‎‌‎گرای خود را که به شکل خجالتی بودن نمایان می‎‌‎شود کنار بگذاریم. باید رفتار مهربانانه‎‌‎تری نسبت به خودمان داشته باشیم، به جای همه‎‌‎ اطرافیان‎‌‎مان شروع به درک و باور خودمان کنیم و احترام و ارزشی که توقع داریم دیگران در حق ما به جا آورند را برای خودمان قائل شویم. ما به همان اندازه که منبع الهام خودمان باشیم، به خودمان اعتماد کنیم و باور کنیم خوب و کافی هستیم، به همان اندازه احساس بهتری نسبت به خودمان خواهیم داشت. زمانی که ما پذیرای خودمان باشیم، خواهیم دید که دیگران نیز پذیرای ما خواهند بود. تصور ما از اینکه دیگران ما را به اندازه‎‌‎ کافی خوب نمی‎‌‎دانند از این باور ریشه‎‌‎ای می‎‌‎آید که ما خودمان را به اندازه‎‌‌‎ کافی خوب نمی‎‌‎دانیم و این دنیای درون ماست که دنیای بیرون ما را می‎‌‎سازد.

* کارشناس ارشد مشاوره خانواده