وضعیت حفاظتی جنگل های باستانی ایران نامطلوب است

سلامت نیوز: جنگل ‌های هیرکانی یکی از ارزشمندترین جنگل‌ های جهان به‌ شمار می ‌آیند. جنگل هایی که بازمانده دوران سوم زمین ‌شناسی و عصر یخبندان بوده و غنی از گونه های بومی و باستانی هستند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از سیناپرس، در حال حاضر جنگل های هیرکانی با 80 گونه درختی، 50 گونه درختچه ای و 150 گیاه بومی ، زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است. جنگل هایی که امروزه با یک میلیون و 900 هکتار مساحت، از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می شود و از ارزش تجاری و صنعتی بسیار زیادی برخوردار است.

جنگل هایی که امروزه علاوه بر تهدیدات طبیعی مانند تغییر اقلیم، خشکسالی و آتش سوزی، توسط مافیای قاچاق چوب در حال تخریب و نابودی هستند. معضلی که بیش از سایر عوامل، تیشه به ریشه این جنگل های باستانی زده اند.

هرچند از سال 96 و با اجرای طرح تنفس جنگل‌ ها، بهره ‌برداری از عرصه ‌های جنگلی شمال ممنوع شده است اما بازهم شاهد قاچاق چوب توسط دلالان و مافیای این عرصه هستیم.

دکتر اصغر فلاح، استاد تمام گروه جنگلداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در این خصوص گفت: گستره جنگل های هیرکانی از آستارا آغاز شده و به منتها علیه استان گلستان و خراسان شمالی ختم می شود. طبق آخرین آمارها، حدود 1/08 میلیون هکتار از سطح این جنگل ها، تجاری هستند. جنگل هایی که از نظر قدمت به دوران سوم زمین شناسی بر می گردند یعنی جزو کهن ترین جنگل های جهان محسوب می شوند.

وی افزود: یخبندان دوران چهارم زمین شناسی به دامنه های شمالی رشته کوه های البرز نرسیده است به همین دلیل اکنون ما دارای این جنگل ها هستیم.

وی بیان کرد: برخی از گونه های ایران طی یخبندان دوران سوم از بین رفته یا تغییر ماهیت داده اند اما این جنگل ها از همان دوران سوم زمین شناسی باقی مانده اند و جنگل های تجاری به حساب می آیند. اغلب جنگل های مناطق ایران تجاری نیستند بلکه نقش حفاظتی و حمایتی دارند؛ حفاظت از آب و خاک و حمایت از گونه های نادر و در معرض انقراض جزو کارکردهای اصلی این جنگل هاست.

وی اظهارداشت: از نظر متخصصان علوم جنگل، جنگل به عنوان یک اکوسیستم زنده یا پایا در نظر گرفته می شود یعنی هرساله همانند موجود زنده و اکوسیستم زنده رویش دارد.

به گفته وی، ما می توانیم با رعایت اصول و روش های علمی به اندازه رویش سالانه جنگل، از آن برداشت کنیم بدون اینکه آسیبی به زمین و توده های درختی وارد شود. در کنار برداشت جنگل باید اصلاح و احیای توده های جنگلی را نیز دنبال کنیم.

وی ضمن مقایسه رویش جنگل با باغ مرکبات، به سیناپرس گفت: باغ مرکبات نیز هر ساله رویش دارد. رویش آن میوه ای است که از آن برداشت می کنیم اما جنگل رویش چوبی دارد. سالانه مقداری چوب به جنگل های شمال اضافه می شود بنابراین ما می توانیم بدون آسیب رساندن به جنگل، سالانه مقداری از این چوب را برداشت کنیم؛ به عبارت دیگر تعداد معدودی از این درختان را می توانیم به اندازه میزان رویش شان در هکتار قطع یا برداشت کنیم. حیات جنگل بدین طریق ادامه پیدا می کند و ما نیز می توانیم تولیدات جنگل را به صورت مستمر داشته باشیم.

فلاح ادامه داد: در حال حاضر برخی از متخصصان اکولوژیست با این پدیده مخالف هستند. آنها اعتقاد دارند، دخالت در توده های طبیعی جنگل به عرصه جنگل ها و توده ای درختی صدمه و آسیب می رساند. شکی نیست که دخالت به یک اکوسیستم، همراه با یک سری خسارات است اما جنگل یک موهبت الهی محسوب می شود تا احتیاجات جامعه بشری را برطرف کند بنابراین من به عنوان یک متخصص جنگل معتقدم، اگر اکولوژی و اقتصاد را به عنوان دو کفه یک ترازو در نظر بگیریم، باید تلاش کنیم تا این ترازو و کفه همواره در حالت تعادل و توازن قرار داشته باشند یعنی ما نه می توانیم بهره برداری از جنگل را متوقف کنیم و نه می توانیم اجازه بهره برداری بی حد و اندازه بالاتر از توان تولیدی اکوسیستم های جنگلی را داشته باشیم.

استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری یاد آور شد: طی چند سال اخیر با وجود تمام مخالفت های صریح متخصصان جنگل و کارشناسان این حوزه، طرحی به عنوان تنفس یا استراحت جنگل های شمال در مجلس شورای اسلامی ایران به تصویب رسیده است. این طرح نه تنها مشکلات موجود در عرصه های جنگلی شمال را رفع نکرده بلکه بر آن نیز دامن زده است. پدیده قاچاق چوب از جمله مسایلی است که طی چند سال اخیر پس از اجرای طرح تنفس جنگل با آن مواجه ایم و روز به روز نیز بر میزان این معضل افزوده می شود.

وی گفت: همچنین اکنون با مساله گرانی چوب مواجه ایم و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان متولی مدیریت عرصه های جنگلی، نیروهای حفاظتی لازم را برای محفاظت از این عرصه ها در اختیار ندارد. اعتبارات لازم نیز به این سازمان اختصاص پیدا نمی کند. در نتیجه پدیده قاچاق چوب بی رویه جنگل های شمال اکنون در کشور بیداد می کند. در حال حاضر قاچاق چوب آنقدر برای قاچاقچیان به صرفه شده است که با پراید اقدام به انجام این کار می کنند. آنها درخت را قطعه قطعه کرده و به طرق مختلف از عرصه خارج می کنند.

وی اظهارداشت: چوبی که با قاچاق از عرصه جنگل ها خارج می شود بسیار بیشتر از مواقعی بوده که عملا برداشت مجاز انجام می شد. در آن دوران نیز قاچاق چوب وجود داشت اما نه به این اندازه یعنی اکنون احتیاج جامعه به چوب از کانال قاچاق برآورده می شود در حالی که باید این چوب ها از کانال درست و با روش علمی برداشت شوند.

وی خاطرنشان کرد: سود حاصل از فروش این چوب ها نیز باید در جنگل ها هزینه شود. این جنگل های ارزشمند همانطور که از نسل های قبل به ما رسیده است باید به نسل های بعدی برسند بنابراین برای اصلاح و پرورش این توده های جنگلی باید هزینه صرف کنیم.