زمستان سخت دلار برای ما از راه رسید

به گزارش بنکر (Banker)، تقریبا 20 سال است که ایران دلار خود را به دلیل تحریم‌ها از منابعی مانند هرات و سلیمانیه تامین می‌کند و برای همین است که نرخ دلار هرات و سلیمانیه روی قیمت دلار بازار آزاد ایران تاثیر زیادی دارد. اما حالا یکسالی می‌شود که دلار بازار آزاد ایران دیگر با دلار هرات و سلیمانیه چسبندگی ندارد و این دو منبع تامین ارز جای خود را به امارات و نرخ درهم دادند.

بعد از روی کار آمدن طالبان در افغانستان، تامین ارز از هرات کاهش پیدا کرد و اختلافات و درگیری‌های ایران با کردستان عراق هم باعث شد ارز کمتری از سلیمانیه به بازار ایران برسد. همین موضوع باعث شد که نرخ دلار ایران وابستگی بیشتری به درهم امارات پیدا کند.

درهم اوج گرفت، دلار سقف زد

توافقی وجود دارد که براساس آن می‌توان قیمت دلار براساس قیمت درهم را محاسبه کرد. اگر هر درهم را در عدد 3.67 ضرب کنیم نرخ دلار بازار آزاد ایران مشخص می‌شود.

این روزها چسبندگی دلار ایران و نرخ دلار براساس درهم به شدت زیاد است و یکی از دلایل رشد قیمت دلار هم اوج گرفتن نرخ درهم است. چند روز گذشته درهم سقف 10 هزار تومان را شکست و همین موضوع دلار 37 هزار تومانی را برای ایران به ارمغان آورد.

اگر به روند قیمت دلار و درهم در یکسال گذشته نگاه کنید متوجه می‌شوید که همبستگی شدیدی میان نرخ درهم و قیمت دلار بازار آزاد ایران وجود دارد. آذر ماه سال 1400 نرخ درهم 8100 تومان بود و دلار هم در محدوده 30 هزار و 500 تومان معامله می‌شد. امروز درهم 10 هزار تومان و دلار 37 هزار تومان است. درهم و دلار نسبت به یک سال گذشته هر دو 23 درصد رشد کردند و این نشان‌دهنده چسبندگی قیمتی میان این دو ارز است.

در اسفند ماه سال 1400 قیمت درهم ریزش کرد و به 7 هزار تومان رسید. دلار هم نزول کرد و 26 هزار تومان شد. اما دوباره با شروع سال جدید نرخ درهم اوج گرفت و درهم و دلار از اسفند ماه سال 1400 تا به امروز حدود 42 درصد رشد کردند.

چرا زمستان سخت است؟

اصولا بازارها در ایران در نیمه دوم سال نوسان بیشتری را تجربه می‌کنند. اوج این نوسان دی ماه است و این موضوع را روند بازارهای مالی در سال‌های گذشته تایید می‌کند. اما امسال با سال‌های دیگر تفاوت زیادی دارد و حالا دیگر شرایط عادی نیست.

دلایل زیادی برای ادامه رشد دلار وجود دارد و فعالان بازار ارز عقیده دارند تنها یک اتفاق عجیب و بزرگ مانند امضای برجام می‌تواند افسار دلار را بکشد. اما برجام هم به امید تحمیل زمستان سخت به اروپا روی هوا ماند. حالا هم زمستان سخت است اما نه برای اروپایی‌ها، بلکه برای ما.

قطع گاز پتروشیمی‌ها: یکی از دلایلی که احتمال رشد قیمت دلار در ماه‌های آینده را بیشتر می‌کند قطع گاز پتروشیمی‌ها است. پتروشیمی ارزآورترین صنعت ایران است و حدود 25 درصد از ارز سامانه نیما که بزرگترین بازار ارز ایران است از صادرات این صنایع تامین می‌شود. قطع گاز این صنعت یعنی کاهش ارزآوری و به طور خلاصه یعنی افزایش قیمت.

• پایان سال میلادی: با پایان سال میلادی تجار و بازرگانان باید وجوه خود را تسویه کنند و همین موضوع تقاضا برای ارز را در بازار ایران افزایش می‌دهد.

• کسری شدید بودجه دولت: بسیاری از کارشناسان عقیده دارند کسری شدید بودجه دولت باعث می‌شود که قیمت بالای ارز برای دولت هم جذاب باشد چون اینگونه می‌تواند با ارزی که در اختیار دارد کسری بودجه را پوشش دهد.

• واردات خودرو: این روزها بحث واردات خودرو داغ است اما سئوال اساسی این است که ارز برای واردات خودرو از کجا تامین می‌شود؟ از هر جا تامین شود فقط یک معنا دارد. فشار بیشتر به بازار و افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت ارز در بازار ایران.

• ادامه ناآرامی‌ها: چند ماهی می‌شود که صف صرافی‌های دولتی تمام نمی‌شود که هیچ، هر روز طول صف طویل‌تر می‌شود. فعالان بازار عقیده دارند مردم اصلا به قیمت توجهی نمی‌کنند و فقط به دنبال تبدیل ریال خود به دلار یا طلا هستند.

حاشیه‌های دولت

این روزها دولت برای کنترل نرخ ارز به سیاست قدیمی ارزپاشی در بازار روی آورده است. صرافی‌های دولتی روزانه مقدار زیادی ارز با قیمت 35 هزار و 300 تومان به مردم می‌دهند و همین موضوع باعث ایجاد بازار دلالی در بازار ارز شده است. کارشناسان عقیده دارند اگرچه این اقدام دولت جلوی افزایش بیشتر نرخ ارز را گرفته اما فقط مانند مسکن عمل می‌کند و درمان درد دلار نیست.

اقدام دیگری که دولت انجام داد، جرم‌انگاری فعالیت در بازار ارز است. هرکس که در خیابان فردوسی به خرید و فروش ارز بپردازد مجرم است و با او برخورد می‌شود اما آیا این اقدام تاثیری بر سوداگری در بازار ارز دارد؟

اگر در بازار فردوسی و سبزه‌میدان قدم بزنید هنوز هم صدای دلالان را می‌شنوید. به گفته فعالان بازار فقط زمانی که پلیس امنیت به بازار می‌آید دلالان به پاساژها یا کوچه‌های فردوسی می‌روند و بعد از رفتن پلیس دوباره سرکار خود برمی‌گردند. این اقدام دولت فقط به جاشیه رفتن دلالان را به دنبال داشت.

این روزها فعالان بازار به شدت ارز می‌خرند و به زمستانی که در راه است چشم دوخته‌اند. اگرچه زمستان برای ایران سخت است اما دلالان به امید دیگری به حاشیه رفته‌اند.