اروپا از تجارت ایران کنار کشید

وزارت اقتصاد آلمان روز گذشته اعلام کرد که «فرمت‌های اقتصادی» با ایران از جمله مذاکرات در مسائل انرژی را تعلیق کرده است. آلمان از ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۲ کالا‌هایی به ارزش ۱.۲ میلیارد یورو به ایران صادر کرده است. واردات این کشور از ایران هم حدود ۲۶۰ میلیون یورو بوده است. به این ترتیب آلمان بزرگترین شریک تجاری ایرانیان در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. از سوی دیگر آخرین داده‌های اداره آمار فدرال آلمان نشان می‌دهد از ژانویه تا پایان اکتبر ۲۰۲۲، شرکت‌های آلمانی کالا‌هایی به ارزش ۱.۲ میلیارد یورو به ایران صادر کرده‌اند و ارزش حجم کالا‌های وارداتی از ایران هم حدود ۲۶۰ میلیون یورو بوده است. صادرات آلمان در این بازه زمانی کمی کمتر از مدت مشابه سال قبل و واردات کمی بالاتر بود. براساس این آمار، آلمان به طور عمده ماشین آلات و کالا‌های کشاورزی صادر و عمدتا مواد غذایی و خوراک دام از ایران خریداری کرده است.

با توجه به روابط تجاری ایران و آلمان این پرسش مطرح می‌شود که اقدام صورت گرفته چه تاثیری بر مناسبات اقتصادی با اروپا خواهد گذاشت؟ در این خصوص علی ماجدی سفیر سابق ایران در آلمان در گفتگو با «اکوایران» می‌گوید: پیش از اعمال تحریم‌ها ایران با آلمان قرارداد‌های تجاری بسیاری بین دو کشور منعقد و دفاتر تجاری هم در آلمان افتتاح شد که با خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها این قرداد‌ها به حالت تعلیق در آمد و مناسبات ایران با اروپا به خصوص آلمان از حالت قرداد‌های ساختاری به طرح‌های پروژه‌ای رسید.

سفیر سابق ایران در آلمان پیش‌بینی می‌کند که این اقدام آلمان روی مناسبات قراردادی ایران با سایر کشور‌های اروپایی اثرگذار باشد.

ماجدی بر این نکته نیز تاکید می‌کند در صورتی که برجام هم به نتیجه برسد زمان طولانی می‌برد تا مناسبات تجاری ایران به روال سابق باز گردد.

اما چه عواملی بر مناسبات اقتصادی ایران و آلمان اثرگذار بوده است؟ به گفته سفیر سابق ایران در آلمان، این تصمیم آلمانی‌ها ناشی از سه فاکتور اساسی است. فاکتور اول به مقوله برجام باز می‌گردد؛ چرا که برقراری مناسبات تجاری بدون برجام عملا فعالیت‌های تجاری را مختل می‌کند. در خصوص برجام این نکته را باید در نظر گرفت که اروپایی‌ها بیش از همه برجام را می‌خواستند، اما ما آنقدر فرصت‌سوزی کردیم که برجام از دست رفت.

ماجدی در این خصوص به این نکته اشاره می‌کند که در سال نخست امضای برجام آلمان ۱۶ ایالت آلمان هیات‌های اقتصادی خود را به ایران اعزام کردند و برخی از ایالت‌ها مانند «بایرن» دفتر خاص خود را برای توسعه مناسبات اقتصادی با ایران گشودند. در آن زمان سفارت ایران به‌طور مستمر با شرکت‌هایی نظیر زیمنس، دایملر، فولکس واگن، BASF، لینده و ... تماس داشت، اما پس از آنکه این فرصت از دست رفت آلمان هم مناسبات خود با ایران را به حالت تعلیق درآورد.

او در خصوص فاکتور دوم گفت: آلمان یک قدرت تجاری در دنیا محسوب می‌شود و به آلمان موتور اقتصادی اروپا هم می‌توان گفت، اما وابستگی این کشور به انرژی روسیه مشکلات بسیاری برای آلمان به وجود آورده است. آن‌ها برای تامین انرژی، هم به روسیه نگاه می‌کردند هم به خاورمیانه؛ در خارومیانه امید آن‌ها به ایران بود که بعد از حمله روسیه به اوکراین، پایگاه آن‌ها در روسیه از دست رفت و همزمان ایران هم از روسیه حمایت کرد و این امر موجب شد تا ایران هم از فهرست کشور‌های اروپایی کنار گذاشته شود.

اما به گفته سفیر سابق ایران در آلمان فاکتور سوم در برگیرنده اعتراضات داخل ایران است. با‌توجه به فاکتور‌های اثرگذار بر مناسبات تجاری ایران با اروپا ماجدی پیش بینی می‌شود احتمال اینکه مناسبات ایران با آلمان به طور کامل قطع شود وجود دارد. اما در خصوص کاهش این مناسبات سفیر سابق ایران در آلمان بر این نکته اشاره می‌کند در ماه‌های اخیر شاهد کاهش مناسبات تجاری ایران و آلمان بوده ایم و این نکته را باید در نظر گرفت که بحث تجارت قوانین خاص خود را دارد و به عنوان یک دستورالعمل صادرات با موانع بسیاری روبرو خواهد شد.