تست ALT یا SGPT آزمایش خون؛ میزان نرمال و علت بالا بودن آن

تست ALT آزمایش خون یا تست آلانین آمینوترانسفراز، سطح ALT را در خون اندازه‌گیری می‌کند. ALT آنزیمی است که بوسیله سلول‌های کبدی ساخته می‌شود.

این آزمایش به منظور بررسی صدمه به کبد یا بیماری‌های کبدی انجام می‌شود. میزان این آنزیم بطور طبیعی در خون پایین است اما وقتی کبد صدمه دیده یا بیمار باشد، این آنزیم به درون جریان خون آزاد می‌شود.

در این مقاله به موضوع SGPT در آزمایش خون چیست خواهیم پرداخت پس با ما همراه شوید.

آزمایش ALT چیست؟

کبد بزرگترین غده بدن است و چندین وظیفه مهم در بدن دارد از جمله:

• ساختن پروتئین‌ها
• ذخیره ویتامین‌ها و آهن
• حذف سموم از خون
• تولید صفرا که به هضم کمک می‌کند

پروتئین‌هایی که آنزیم نام دارند به کبد کمک می‌کنند تا پروتئین‌های دیگر را تجزیه کند بطوری که بدن می‌تواند آنها را براحتی تجزیه کند. ALT یکی از این آنزیم‌ها است. این آنزیم نقش حیاتی در متابولیسم ایفاد می‌کند یعنی همان فرایندی که غذا را به انرژی تبدیل می‌کند.

آلانین آمینوترانسفراز یک آنزیم موجود در سلول‌های کبدی است. آنزیم‌های کبدی از جمله ALT، به تجزیه پروتئین‌ها کمک می‌کند تا جذب آنها را برای بدن اسانتر کند.

وقتی کبد صدمه دیده یا ملتهب است می‌تواند ALT را داخل جریان خون آزاد کند. این موجب بالا رفتن سطح ALT می‌شود. بالا بودن سطح ALT نشان دهنده مشکل کبدی است و به همین دلیل است که پزشکان این تست را توصیه می‌کنند. تست ALT به عنوان تست SGPT یا گلوتامین پیروویک ترانسامیناز هم شناخته می‌شود.

چرا آزمایش ALT انجام می‌شود؟

تست ALT به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به عملکرد کبد را بررسی کنند. بسیاری از افراد این تست را به عنوان بخشی از پنل جامع متابولیک انجام می‌دهند.

پنل جامع متابولیک یک نوع آزمایش خون معمول است که سطح گلوکز خون، عملکرد کلیه و عملکرد کبد را مورد بررسی قرار می‌دهد. این تست عمدتا بخشی از بررسی معمولی است که به پزشک نمایی از سلامت کلی بیمار را می‌دهد.

در بقیه اوقات پزشک آزمایش خون ALT را به عنوان بخشی از تست‌های آزمایش خون به نام آزمایش کبدی در صورت مشکوک شدن به صدمه یا بیماری کبدی، تجویز می‌کند. پزشکان ممکن است آزمایش کلی در صورت وجود علائم بیماری یا صدمه کبدی در شخص، وجود دارد. علائم مشکلات کبدی عبارتند از:

• زرد شدن چشمها و پوست (زردی)
• درد در بالای یک چهارم بالایی راست شکم
• درد مربوط به شانه راست
• خونریزی یا کبودی سریع
• خارش شدید
• مدفوع کم رنگ
• ورم پا یا شکم
• تهوع
• استفراغ

این علائم می‌تواند بیماری کبد، زخم یا سایر مشکلاتی که را بر کبد اثر می‌گذارند، نشان دهد. مشکلات بهداشتی که می‌تواند موجب بالا رفتن سطح ALT شود عبارتند از:

• هپاتیت
• بیماری کبد چرب غیر الکلی
• سیروز کبدی
• بیماری سلیاک
• اختلالات تیروئید
• پری کلامپسی در زنان در دوره بارداری یا بلافاصله پس از زایمان
• عفونت‌های خاص از جمله مونونوکلئوز و سپسیس
• بیماری ویلسون
• پلی میوزی
• سرطان کبد

داروهای خاصی نیز می‌توانند موجب بالا رفتن سطح ALT د رخون شوند. اغلب سطح آن قبل از اینکه صدمه به کبد بوجود آید، بالا می‌رود که این تست برای افراد در معرض خطر صدمه کبد، مفید است. وقتی پزشک صدمه به کبد را در اوایل تشخیص دهد ممکن است بهتر بتواند آن را درمان کند و از زخم بیشتر پیشگیری کند.

افراد در معرض خطر صدمه کبدی یا بیماری کبد عبارتند از:

• افراد با سابقه خانوادگی بیماری کبدی
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد دارای اضافه وزن
• افرادی که نوشیدنی الکلی زیاد مصرف می‌کنند
• افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند

پزشکان معمولا آزمایش کبدی را برای کنترل بیماری کبدی تشخیص داده شده یا زخم، انجام می‌دهند. نتایج این آزمایش‌ها نشان دهنده میزان تاثیر درمان در حال انجام است.

آمادگی برای تست ALT

تست ALT نیاز به آمادگی خاصی ندارد. البته باید در مورد داروهای تجویزی یا بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید به پزشکتان بگویید. بعضی از داروها ممکن است بر میزان ALT موجود در خون اثر بگذارد. پزشکتان ممکن است به شما بگوید که یک دوره زمانی قبل از انجام این تست، از مصرف داروهای خاصی اجتناب کنید.

مراحل انجام آزمایش خون ALT

تست ALT شامل گرفتن یک نمونه کوچک از خون است که بصورت زیر بیان شده است:

1. کارشناس درمان از یک ماده ضد عفونی کننده برای تمیز کردن پوست در ناحیه‌ای که سوزن را فرو می‌کند، استفاده می‌کند.
2. آنها یک باند انعطاف پذیر را دور قسمت بالایی بازو می‌بندند که جریان خون را متوقف کرده و رگ‌ها در بازو قابل مشاهده‌تر است.
3. وقتی که رگ پیدا شد، سوزن داخل رگ وارد می‌شود. این ممکن است موجب مختصر یا احساس سوزش شود. خون به داخل لوله متصل به انتهای سوزن شود یا با سرنگ داخل لوله ریخته شود. در بعضی موارد، بیش از یک لوله ممکن است نیاز باشد.
4. بعد از اینکه خون جمع آوری شد، کارشناس آزمایشگاه باند و سوزن را بر می‌دارد. سپس یک تکه پنبه یا گاز را روی محل خونگیری شده فشار داده و آن را با یک بانداژ یا نوارچسب می‌پوشاند.
5. نمونه خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
6. آزمایشگاه نتایج تست را حاضر می‌کند. پس از مراجعه به پزشک، وی آزمایش را بررسی کرده و نتایج را با جزئیات بیشتر برای شما شرح می‌دهد.

خطرات همراه با تست ALT چه هستند؟

تست ALT یک آزمایش خون ساده با چند خطر کوچک است. گاهی اوقات ممکن است در ناحیه‌ای که سوزن در آن فرو رفته، کبودی بوجود آید. خطر کبودی را می‌توان با فشار دادن ناحیه سوزن زده، چند دقیقه پس از برداشتن سوزن، کاهش داد.

در موارد بسیار نادری، مشکلات زیر هم ممکن است حین و پس از انجام تست ALT رخ دهد:

• خونریزی زیاد در جایی که سوزن فرو رفته
• تجمع خون زیر پوست که هماتوم نام دارد
• سبکی سر یا سرگیجه در اثر دیدن خون
• عفونت در ناحیه خون گرفته شده

میزان نرمال و محدوده خطر آزمایش ALT

نتایج نرمال

مقدار نرمال ALT در خون از ۲۹ تا ۳۳ واحد در هر لیتر برای مردان و ۱۹ تا ۲۵ واحد در هر لیتر (U/L) برای زنان است اما این مقدار بسته به نوع آزمایشگاه ممکن است متفاوت باشد. مثلا با توجه به نظر مایوکلینیک، مقدار نرمال برای مردان ۷ تا ۵۵ و برای زنان محدوده بالایی نسبت به مردان، پایین‌تر است. سن می‌تواند بر نتایج اثر بگذارد.

نتایج غیرنرمال تست ALT

اکثر اوقات نتایج پایین‌تر از حد نرمال نشان دهنده سلامت کبد است. البته تحقیقات نشان دهنده این است که نتایج پایین‌تر از نرمال به افزایش شانس مرگ در درازمدت، ارتباط دارد. اگر در مورد پایین بودن عدد آن در آزمایش نگران هستید، با پزشکتان صحبت کنید. مقدار بالاتر از حد نرمال ALT می‌تواند نشان دهنده صدمه به کبد باشد.

افزایش سطح ALT به میزان جزئی ممکن است به علل زیر باشد:

• سو مصرف الکل
• سیروز (صدمه طولانی مدت و زخم کبد)
• مونونوکلئوز
• داروهایی همچون استاتین‌ها، آسپرین و بعضی از داروهای خواب

بالا رفتن ALT در حد متوسط می‌تواند بخاطر مشکلات زیر باشد:

• بیماری کبدی مزمن
• سومصرف الکل
• سیروز کبدی
• انسداد مجاری صفراوی
• حمله قلبی یا نارسایی قلبی (وقتی قلب نتواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند)
• صدمه به کلیه
• صدمه به عضله
• سکته قلبی
• مصرف زیاد ویتامین A

ALT خیلی بالا ناشی از علل زیر است:

• هپاتیت ویروسی حاد
• سو مصرف داروهایی همچون استامینوفن (تیلنول)
• سرطان کبد
• سپسیس

چه تست‌های دیگری انجام می‌شود؟

ALT معمولا به عنوان بخشی از گروه تست‌های عملکرد کبدی به نام پنل کبد، انجام می‌شوند. این پنل شامل آسپارات آمینوترانسفراز (AST) هم هست. این تست به عنوان تست SGOT هم شناخته می‌شود. همانند تست ALT، میزان AST هم در صورت صدمه به کبد، در خون بالا می‌رود.

مقایسه میزان ALT با AST به پزشک شما اطلاعات بیشتری در مورد سلامت کبدتان می‌دهد. نسبت ALT با AST می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا مشخص کند که شدت صدمه چقدر است و علت احتمالی آن چیست. برای پی بردن به نوع بیماری کبدی که دارید، پزشکتان ممکن است سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های موجود در کبد را نیز تست کند از جمله:

• آلبومین
• آلکالاین فسفاتاز
• بیلی روبین
• دهیدروژناز لاکتات (LDH)
• پروتئین کلی

با پزشکتان در مورد نتایج آزمایش‌های کبدی صحبت کنید. همچنین متوجه شوید که این نتایج به چه ترتیبی بر درمان شما اثرگذار هستند.

روشهای کاهش سطح ALT

صرفنظر از اینکه به چه علت سطح ALT افزایش یافته است، لازم است که با پزشک‌تان مشورت کنید و علت زمینه‌ای آن را پیدا کنید. اما در همین حین، چند چیز وجود دارد که شما می‌توانید به کمک آن سطح ALT را پایین بیاورید.

نوشیدن قهوه

یک تحقیق کوچک بیمارستانی در سال ۲۰۱۳، افراد مبتلا به هپاتیت مزمن C را مورد بررسی قرار داد. آنها دریافتند کسانی که روزی سه بار قهوه تصفیه شده می‌نوشند نسبت به آنهایی که این کار را نمی‌کنند، به احتمال بیشتری سطح ALT نرمالی خواهند داشت. یک بررسی در سال ۲۰۱۷ بعدها نشان داد که نوشیدن ۱ تا ۴ فنجان قهوه در روز می‌تواند به کاهش سطح ALT کمک کند و خطر بیماری کبد و سرطان را کاهش دهد.

مصرف فولات بیشتر یا اسید فولیک

مصرف غذاهای غنی از فولات و افزودن مکمل اسید فولیک به رژیم غذایی‌تان هر دو با پایین آمدن سطح ALT رابطه دارند. در حالی که اصطلاحات فولات و اسید فولیک عمدتا به جای هم استفاده می‌شوند اما آنها دقیقا یکی نیستند. آنها دو شکل متفاوت از ویتامین B9 هستند.

فولات به طور طبیعی B9 موجود در غذاهایی خاص است. فولیک اسید شکل مصنوعی B9 است که در مکمل‌ها استفاده شده و به غذاهای پردازش شده، اضافه می‌شود. بدن شما هم آنها را به شیوه‌های متفاوتی، پردازش می‌کند. فولات و اسید فولیک اگر چه کاملا یکسان نیستند اما هر دو فوایدی برای سلامتی کبد و کاهش ALT دارند.

یک تحقیق بالینی تصادفی در سال ۲۰۱۱، نشان داد که مصرف ۰/۸ میلی گرم از فولیک اسید در روز همراه با دارو برای کاهش سطح ALT خون، مفید است. این موضوع بخصوص برای شرکت کنندگانی با میزان ALT بالای ۴۰ واحد در هر لیتر، صادق بود. برای ملاک، سطح ALT معمول از ۲۹ تا ۳۳ واحد برای مردان و ۱۹ تا ۲۵ واحد برای زنان در نظر گرفته شد.

یک تحقیق حیوانی در سال ۲۰۱۲ نیز بصورتی مشابه نشان داد که مصرف فولات بیشتر منجر به کاهش سطح ALT و کاهش خطر صدمه به کبد شد. نتایج نشان داد که مقدار ALT با افزایش میزان فولات، کاهش یافت.

برای کمک به کاهش سطح ALT، افزودن غذاهای غنی از فولات به رژیم غذایی را در نظر داشته باشید از جمله:

• سبزی‌های برگی از جمله کیل و اسفناج
• مارچوبه
• حبوبات
• جوانه بروکسل
• چغندر
• موز
• پاپایا

شما می‌توانید مکمل اسید فولیک را مصرف کنید. اکثر مکمل‌های اسید فولیک حاوی دوزهای ۴۰۰ یا ۸۰۰ میکروگرم هستند. هدف شما ۸۰۰ میکروگرم در روز باشد که برابر با ۰/۸ میلی‌گرم است. این دوز در بسیاری از تحقیقاتی که به رابطه بین فولیک اسید و مقدار ALT را در نظر گرفته بودند.

تغییر رژیم غذایی

رژیم غذایی با چربی پایین و کربوهیدرات در حد متوسط می‌تواند هم به درمان و پیشگیری از بیماری کبد چرب غیر الکلی که یکی از علل شایع بالا رفتن ALT است، کمک کند.

یک تحقیق کوچک در سال ۲۰۱۳ نشان داد که اختصاص دادن تنها یک وعده به سبزیجات زیاد و چربی کم می‌تواند به کاهش سطح ALT در طی یک دوره یک ماهه کمک کند. تحقیق قبلی مشابه با این نشان داد که خوردن یک رژیم غذایی با کالری و کربوهیدرات پایین بر کاهش سطح ALT در بزرگسالان با افزایش وزن همراه با مقاومت انسولینی موثر است.

برای بهبود سلامت کبد و کمک به کاهش ALT، لزوما نیازی به تغییرات شدید در رژیم غذایی نیست. با خوردن حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات تازه در روز شروع کنید. همچنین می‌توانید سعی کنید که این ترفندها را در برنامه ریزی هفتگی‌تان بگنجانید:

• اجتناب از میوه‌ها و سبزیجات سرو شده با سس‌های پرکالری یا با شکر و نمک زیاد
• حداقل ۲ بار در هفته ماهی بخورید که به صورت ایده‌آل بهتر است ماهی‌های سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ همانند سالمون یا قزل آلا، مصرف کنید.
• شیر بدون چربی یا کم چرب و فراورده‌های لبنی
• جایگزینی چربی‌های تک رشته‌ای و چند رشته‌ای اشباع نشده با چربی اشباع شده
• انتخاب غلات کامل سرشار از فیبر
• انتخاب پروتئین حیوانی کم چرب از جمله مرغ یا ماهی بدون چربی
• جایگزینی غذاهای کبابی یا در فر به جای غذاهای سرخ شده

کلام پایانی

تست ALT آزمایش خون به تشخیص صدمه کبدی کمک می‌کند. در صورت پوشش ندادن علت صدمه کبد، تست‌های بیشتری باید انجام شود.

محدوده طبیعی برای نتایج بین آزمایشگاه‌ها متافوت است و پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که نتایج در مورد هر فردی به چه معناست. وقتی که وی متوجه علت صدمه به کبد بر اساس علائم و نتایج تست شود، در مورد گزینه‌های درمانی مناسب تصمیم می‌گیرد.

ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز

منابع:

medicalnewstoday

healthline

webmd