عدم سرمایه‌گذاری پاشنه آشیل کاهش رتبه ایران

امیرعباس محمدی کوشکی، سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران و کارشناس نوآوری در جلسات سازمان ملل متحد در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، با اشاره به انتشار آخرین رتبه‌بندی‌های "آنکتاد" (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) سال ۲۰۲۳، گفت: در گزارش فناوری و نوآوری ۲۰۲۳ آنکتاد که توسط سازمان آنکتاد سازمان ملل متحد با همکاری کارشناسان دانشگاه‌ها و آژانس‌ها و سازمان‌های بین‌المللی جمع‌آوری شده است، فرصت‌هایی را که منجر به "نوآوری سبز"، کالاها و خدمات و همچنین کوچکتر شدن ردپای کربن در کشورهای در حال توسعه برای تحریک رشد اقتصادی و افزایش ظرفیت‌های فناوری می‌شود، برجسته‌تر کرده است.

وی با بیان اینکه این گزارش اندازه بازار ۱۷ فناوری سبز و مرزی مانند "هوش مصنوعی"، "اینترنت اشیاء" و "وسایل نقلیه الکتریکی" و پتانسیل آنها برای ایجاد شغل را تجزیه و تحلیل کرده است، اظهار کرد: بر اساس این گزارش، تکنولوژی‌ها، نوآوری‌های جدیدی هستند که به سرعت در جهان در حال رشد هستند و به عنوان شروع یک انقلاب جدید قلمداد می‌شوند.

سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با اشاره به جزئیات این گزارش، خاطر نشان کرد: فناوری‌های مرزی تحت پوشش این گزارش که شامل هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و هیدروژن سبز می‌شود، در حال حاضر بازار ۱.۵ تریلیون دلاری را نشان می‌دهد که می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۹.۵ تریلیون دلار افزایش یابد که این میزان تقریباً ۳ برابر اندازه فعلی اقتصاد هند می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه تاکنون، اقتصادهای توسعه‌یافته از بیشتر فرصت‌های مربوط به فناوری‌های مرزی استفاده می‌کنند و اقتصادهای در حال توسعه را بیشتر پشت سر گذاشته‌اند، ادامه داد: علاوه بر آن بر اساس گزارش ۲۰۲۳ آنکتاد، مجموع صادرات فناوری‌های سبز کشورهای توسعه‌یافته از حدود ۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۱۵۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است.

محمدی ادامه داد: در همین دوره، صادرات کشورهای در حال توسعه از ۵۷ میلیارد دلار به تنها ۷۵ میلیارد دلار افزایش یافته، ضمن آنکه طی سه سال، سهم کشورهای در حال توسعه از صادرات جهانی این نوع فناوری‌ها از بیش از ۴۸ درصد به زیر ۳۳ درصد کاهش یافته است.

به گفته وی، فناورهای مرزی و سبز می‌توانند بهره‌وری را افزایش داده و تاثیر بسیار زیادی بر روی معیشت کشورها داشته باشند.

محمدی با بیان اینکه فناوری‌های سبز و فرصت استفاده از آنها محدود به زمان هستند و باید در سیاست کشورها به عنوان یک هدف قرار گیرند، یادآور شد: این فناوری‌ها همچنین تاثیر بسیار زیادی بر صنعت و تولید دارند و در اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش بسیار مهمی را می‌توانند ایفا کنند، به عنوان مثال هوش مصنوعی همراه با رباتیک می‌تواند سیستم‌های تولید را متحول کند و چاپ سه‌بعدی امکان تولید سریع‌تر و ارزان‌تر در حجم کم را فراهم خواهد کرد.

رتبه ایران در شاخص‌های آنکتاد

سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با تاکید بر اینکه در جدیدترین گزارش ارائه شده، وضعیت ۱۷ فناوری و نوآوری ۵ حوزه در ۱۶۶ کشور از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ بررسی شده است، ادامه داد: این ۱۷ فناوری که به عنوان فناوری‌های سبز هستند و کمک بسیار زیادی به حفظ محیط زیست و کره زمین و جلوگیری از افزایش دی اکسید کربن می‌کنند، به شرح زیر است

ردیف	عنوان فناوری
۱	هوش مصنوعی
۲	اینترنت اشیاء
۳	تجزیه و تحلیل داده‌ها
۴	بلاک‌چین
۵	فایو جی
۶	پرینت سه‌بعدی
۷	بیوگاز و زیست‌توده
۸	هیدروژن سبز
۹	رباتیک
۱۰	پهپادها
۱۱	ویرایش ژن یا اصلاح ژن
۱۲	نانو تکنولوژی
۱۳	فتوولتائیک خورشیدی
۱۴	نیروی خورشیدی یا نیروگاه‌های خورشیدی
۱۵	سوخت‌های زیستی
۱۶	انرژی باد
۱۷	وسایل نقلیه الکتریکی

به گفته وی این ۱۷ فناوری در ۵ حوزه مهم باعث رشد، پیشرفت، تولید و استفاده در صنعت و توسعه اقتصاد و معیشت یک کشور می‌شود که به شرح زیر است:

ردیف	حوزه تاثیرگذاری فناوری‌های سبز
۱	ICT
۲	مهارت
۳	تحقیق و توسعه
۴	صنعت
۵	سرمایه‌گذاری

محمدی با بیان اینکه در این گزارش ۱۶۶ کشور در تمامی این ۱۷ تکنولوژی و در هر یک از این ۵ حوزه رتبه‌بندی شده‌اند، یادآور شد: در گزارش فناوری و نوآوری سال ۲۰۲۳ رتبه جهانی جمهوری اسلامی ایران در میان ۱۶۶ کشور در هر حوزه به این شرح زیر است:

ردیف	حوزه	رتبه ایران	میزان ارتقا رتبه
۱	ICT	رتبه ۷۸	نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۴ پله‌ای
۲	مهارت	رتبه ۷۴	نسبت به سال ۲۰۲۱ رتبه ثابت
۳	تحقیق و توسعه (R D)	رتبه ۳۵	رشد مثبت ۲ پله‌ای
۴	صنعت	رتبه ۱۱۸	رشد ۱۲ پله‌ای
۵	سرمایه‌گذاری مالی	رتبه ۶۲	نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد منفی ۹ پله‌ای

وی ادامه داد: در مجموع جمهوری اسلامی ایران در گزارش جهانی فناوری و نوآوری ۲۰۲۳ سازمان ملل متحد رتبه ۷۵ جهانی را کسب کرده است که نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد منفی ۴ پله‌ای در میان ۱۶۶ کشور داشته است و مهمترین عامل این کاهش در رتبه جهانی عدم سرمایه‌گذاری در سال گذشته بر روی این تکنولوژی‌ها و عدم استفاده از این فناوری‌ها در صنعت خودرویی بوده است.

این کارشناس نوآوری در جلسات سازمان ملل متحد، اظهار کرد: در گزارش سال گذشته که توسط تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران ترجمه و تحقیق شده است، رتبه جهانی ایران در میان ۱۶۶ کشور ۷۱ جهان بوده است.

محمدی تاکید کرد: صنعت خودرویی یکی از مهمترین صنایع جهانی است و متاسفانه شرکت‌های خودروسازی ایران از تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی، هیدروژن سبز، سوخت‌های زیستی، وسایل‌ نقلیه الکتریکی و غیره بهره‌برداری نکردند، علی رغم آنکه مخترعین، متخصصین ایرانی و شرکت‌های دانش‌بنیان، دانش فنی این تکنولوژی‌ها و محصولات نوآورانه‌ای را به تولید رسانده‌اند و به همین دلیل رتبه جهانی ایران بسیار پایین است.