فشار خون به قلب، چشم، کلیه آسیب می‌زند

افزایش شیوع فشار خون بالا نسبت به ۵ سال گذشته، هم در مردان و هم در زنان دیده می‌شود. البته در کل شیوع فشار خون بالا در خانم‌ها کمی بالاتر است یعنی در خانم‌ها ۳۳ و در آقایان ۳۱ درصد است. مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در این باره می‌گوید: «فشار خون بالا یکی از بیماری‌هایی است که با بالا رفتن سن، افزایش پیدا می‌کند و شیوع آن در افراد بالای ۶۰ سال، به بالای ۵۰ درصد می‌رسد. البته این افزایش در همه سنین و در هر دو جنس دیده شده است. اما خانم‌ها بیشتر از آقایان امکان ابتلا به این بیماری را دارند. این بیماری خاموش است و ایرانی‌ها به دلیل ویژگی‌های سبک زندگی‌شان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند.»

کدام استان‌ها وضعیت نامطلوبی از نظر فشار خون دارند؟

«دکتر استوار» در رابطه با وضعیت شیوع فشار خون بالا در استان‌های مختلف می‌گوید: «شرایط فشار خون بالا در استان‎های شمالی، شمال غرب و مرکزی بدتر از سایر نواحی کشور است و بالاترین شیوع را با درصد بالای ۴۰ در گیلان داریم، زیرا این استان هم جمعیت سالمند زیادی دارد و هم میزان چاقی در این استان بالاست.» پس از گیلان، در یزد، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، مازندران و اردبیل نیز بالاترین شیوع فشار خون بالا را داریم. در استان‌های جنوبی و جنوب شرقی کشور، چون هرمزگان، سیستان و بلوچستان خوزستان و کهگلویه و بویراحمد شیوع فشار خون نسبت به سایر نواحی کمی پایین است.

مصرف نمک ایرانی‌ها دو برابر میزان استاندارد است

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم با بیان اینکه یکی از عوامل مهم خطر ابتلا به فشار خون بالا، مصرف نمک است، ادامه می‌دهد: «بالای ۹۰ درصد مردم ما بیش از مصرف توصیه شده نمک مصرف می‌کنند. زیرا میزان توصیه شده ۵ گرم در روز است و میانگین مصرف نمک در مردم ما ۹ گرم در روز است. چاقی و کم تحرکی، مصرف سیگار و الکل عوامل خطر دیگر برای ابتلا به فشار خون بالا هستند. هر چند به جز عوامل خطر اکتسابی، بخشی از عوامل خطر ژنتیکی هستند و حتی برخی بیماری ها، چون بیماری‌های کلیوی، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های غدد و متابولیسم منجر به فشار خون بالا می‌شوند.»

دکتر استوار از قرار گرفتن ایرانی‌ها در شرایط فوق تهدید این بیماری می‌گوید: «روند افزایش شیوع فشار خون در کشور‌های منطقه مدیترانه شرقی و شمال آفریقا که ما هم در این طبقه بندی، قرار می‌گیریم، دیده می‌شود. حتی روند افزایشی در کشور ما مقداری از میانگین جهانی هم بالاتر است، بنابراین ما در شرایط فوق تهدید هستیم.»

۴۰ درصد نمی‌دانند که فشار خون بالا دارند

مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت از میزان مرگ و میر بر اثر این بیماری می‌گوید: «در مطالعه‌ای که در سال ۱۳۹۶ انجام شد، ما سالانه بیش از ۱۰۰ هزار مرگ منتسب به فشار خون بالا در کشور داشته‌ایم و الان در وضعیت هشدار هستیم و اتفاقا طی این مدت شیوع کووید دیده شد که فشار خون بالا و کنترل نشده، باعث ابتلا به فرم‌های شدید کووید می‌شود. در سال ۱۳۹۸ بسیج ملی فشار خون بالا را در کشور اجرا کردیم و همین برنامه‌ها باعث شده که حدود ۱۰ درصد، آگاهی مردم نسبت به بیماری فشار خون بالا بیشتر شود البته هنوز ۴۰ درصد مردم ما نمی‌دانند که فشار خون بالا دارند.»

خوشبختانه پوشش درمان فشار خون ما طی ۵ سال گذشته به نسبت قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده است یعنی قبل کمتر از ۴۰ درصد فشار خونی‌های ما خدمات درمانی دریافت می‌کردند الان بالای ۵۰ درصد این گروه، تحت درمان هستند. دکتر استوار در این باره می‌گوید: «از طرف دیگر درمان مؤثر ما نیز حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است؛ درمان مؤثر یعنی اینکه فردی که فشار خون بالا دارد، تحت درمان قرار گیرد و فشار خونش هم کنترل شود.»

توصیه‌های مهم برای پیشگیری و کنترل فشار خون

مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت توصیه‌هایی برای پیشگیری از این بیماری دارد: «فعالیت همکاران ما در طرح شهید سلیمانی طی این دو سال در کنترل فشار خون بسیار موثر بوده، زیرا همکاران ما در پیگیری‎ها و مراقبت‎های خود، در کنار سایر بیماری ها، فشار خون را نیز پوشش دادند. مهمترین توصیه ما برای کنترل فشار خون اصلاح سبک زندگی است، بنابراین در درجه اول مردم ما مصرف نمک را کاهش دهند. اطلاعاتی که در خصوص انواع نمک‌ها داده می‌شود و تبلیغ می‌کنند که با مصرف فلان نمک هیچ مشکلی پیدا نمی‌کنید، غلط است و شواهد علمی آن را تأیید نمی‌کند.

افزایش فعالیت بدنی از دیگر توصیه‌های این متخصص در این زمینه است: «کاهش وزن و کنترل چاقی در پیشگیری و کنترل فشار خون بالا بسیار مهم است و حدود نیمی از افراد در کشور ما فعالیت بدنی کافی ندارند. در ضمن افراد از مصرف سیگار و الکل نیز جدا پرهیز کنند. همانطور که گفتیم متأسفانه حدود ۴۰ درصد ایرانی‌ها نمی‌دانند فشار خون بالا دارند، بنابراین افراد هر بار که به پزشک مراجعه می‌کنند باید تقاضا کنند که فشار خون آن‌ها اندازه گیری شود، چون اگر فشار خون بالا به موقع تشخیص داده نشود و به طور مؤثر کنترل و درمان نشود، در طولانی مدت، آسیب‌های جدی به ارگان‌های مختلف بدن، چون قلب، چشم و کلیه وارد می‌شود.»