شنا برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

ورزش در آب و خصوصأ شنا به عنوان یک ورزش هوازی خاص تاًثیر مثبتی بر روی اضطراب و خلق و خو، کاهش سطح آسپروسین (هورمونی که کبد را وادار به رهاسازی گلوکز در خون می‌نماید. سطح آسپروسین در زنان مبتلا به PCOS بسیار بالاست)، پروفایل لیپیدی، بهبود حساسیت به انسولین، تغییر سطح هایپرآندروژنیسم، کاهش پرمویی و تنظیم دوره‌های پریودی در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک دارد.

مزایای ورزش شنا بر سندروم تخمدان پلی‌کیستیک

انجام تمرینات فیزیکی منجر به افزایش گردش خون و اکسیژن‌رسانی به بافت عضله می‌شود.

در همین راستا، در مقاله ورزش و حرکات مناسب برای افراد مبتلا به PCOS – قسمت اول، تمرینات HIIT که بر رابطه معکوس بین شدت و مدت تمرین متمرکز است، مؤثر ارزیابی شدند. با توجه به خواص هیدرودینامیکی منحصربفرد آب، انجام HIIT در محیط آبی (AHIIT) از اطمینان بیشتری برخوردار است و منجر به تاًثیرات قابل توجه بر بدن نسبت به HIIT در خشکی می‌شود.

مزایای فیزیولوژیکی ورزش در آب

بسیاری از مزایای فیزیولوژیکی ورزش در آب، مربوط به خواص فیزیکی آب است. خاصیت شناوری آب، باعث کاهش فشار و استرس وارد بر بدن و خصوصاً مفاصل می‌شود. علاوه بر این، ماهیت هیدرودینامیکی آب به عنوان نوعی مقاومت در برابر حرکات عمل می‌کند و منجر به توسعه قدرت عضلانی می‌گردد.

رابطه ورزش در آب با کاهش افسردگی و اضطراب

علاوه بر این، ورزش در آب میتواند در مقایسه با سایر ورزش‌ها تأثیر قابل توجهی بر کاهش افسردگی و اضطراب داشته باشد. از آنجایی که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ (افراد مبتلا به PCOS در خطر ابتلا به این نوع دیابت هستند) معمولاً به اندازه کافی فعال نیستند، فعال شدن مغز و بهبود خلق و خو به کمک ورزش‌های آبی، محرک‌های بالقوه مهمی برای آغاز ورزش و فعالیت محسوب می‌شوند. از آنجا که در افراد مبتلا به PCOS، بدن به دلیل بر هم خوردن تعادل هورمونی تحت استرس و اضطراب زیادی قرار دارد و سطح هورمون کورتیزول بالا است، اولویت باید کنترل و کاستن این میزان استرس در بدن باشد.

طبق تحقیقات، ورزش‌های آبی از جمله شنا در کاهش اضطراب بسیار موثر هستند.

بررسی تأثیرات شنا بر روی سندروم تخمدان پلی‌کیستیک

به منظور بررسی بیشتر تأثیرات شنا بر روی سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، جمعی از پژوهشگران به بررسی تأثیر شنا بر سندروم متابولیک (این سندروم در زنان مبتلا به PCOS شایعتر است و از علائم آن میتوان به چاقی شکمی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و مقاومت به انسولین اشاره کرد) پرداختند.

در این راستا، ۴ گروه آزمایشی در نظر گرفته شد:

گروه اول:

موش‌های صحرایی این گروه فقط رژیم نرمال داشتند و هیچ نوع ورزش خاصی به آنها داده نشد.

گروه دوم:

موش‌های صحرایی این گروه نه از رژیم غذایی نرمال و نه از فعالیت ورزشی خاص برخوردار نبودند.

گروه سوم:

موش‌های صحرایی این گروه، به مدت ۸ هفته و با برنامه ۵ روز در هفته به صورت مداوم بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تحت فعالیت شنا قرار گرفتند.

گروه چهارم:

موش‌های صحرایی این گروه، به مدت ۸ هفته و با برنامه ۵ روز در هفته به صورت کوتاه مدت حدود ۵ دقیقه تحت ورزش شنا قرار گرفتند.

بررسی‌های صورت گرفته در پایان هفته هشتم تأیید کرد که شنا چه به صورت مداوم و چه به صورت کوتاه مدت باعث کاهش سطح آسپروسین در گروه‌های سوم و چهارم شد اما بین این دو گروه تفاوت معنادار مشاهده نشد (یعنی عملکرد شنا چه به صورت مداوم و چه کوتاه مدت تأثیر یکسان داشت).

این دو گروه در مقایسه با گروه‌های اول و دوم:

• تأثیر بهتری بر کاهش وزن بدن،
• بهبود پروفایل لیپیدی،
• و سندروم متابولیک از خود نشان دادند.

رابطه هایپرآندروژنیسم و بروز علائم تخمدان پلی‌کیستیک

از مقاله انواع PCOS میدانیم که ولع مصرف شیرینی‌جات و به دنبال آن تولید بیش از حد انسولین با هایپر آندروژنیسم (میزان تستوسترون آزاد) رابطه مستقیم دارد. زنان مبتلا به PCOS در مقایسه با زنان سالم، سطح LH (هورمون لوتئینی؛ هم در زنان و هم در مردان وجود دارد. در زنان موجب تخمک‌گذاری و ایجاد جسم زرد می‌شود) بالاتر و FSH (هورمون محرکه فولیکولی؛ در تولید و تکامل اسپرم و تخمک نقش دارد، در زنان موجب رشد فولیکول تخمدان می‌شود) کمتری دارند.

در واقع، سطوح بالای LH/FSH باعث ایجاد هایپرآندروژنیسم و بروز علائم PCOS می‌شود.

بر این اساس، گروهی از پژوهشگران به بررسی تأثیر ۱۲ هفته ورزش در آب (شنا) به مدت ۲۰ دقیقه بر افراد مبتلا به PCOS پرداختند. این افراد بعد از ۱۲ هفته و با انجام بررسی‌های لازم، با افزایش معنادار میزان هورمون FSH و SHBG (هورمونی که وظیفه‌اش تحریک ترشح هورمون FSH و LH از غده هیپوفیز است) و کاهش تستوسترون آزاد مواجه شدند.

به لحاظ فیزیولوژیکی، ورزش در آب چه تأثیری بر این بهبودی داشت؟

• بعد از ۱۲ هفنه ورزش HIIT در آب به مدت ۲۰ دقیقه:
  – افزایش SHBG باعث کاهش سطح انسولین شد،
  – و این کاهش بهبود میزان تستوسترون آزاد و بهبود دوره‌های پریودی و پرمویی را در بر داشت.
• هر زمان میزان ترشح SHBG کاهش یابد:
  – افزایش مقاومت به انسولین و هایپرانسولینمی رخ می‌دهد.
• زنان مبتلا به PCOS دارای مقاومت به انسولین ذاتی بوده و این انسولین مازاد در بدن، ترشح هورمون SHBG از کبد را مهار می‌سازد و در نهایت مهار ترشح این هورمون مهم، باعث افزایش تستوسترون آزاد می‌شود و این میزان تستوسترون، اختلال در دوران پریودی، افزایش کیست تخمدان، عدم تخمک‌گذاری و ناباروری را بدنبال دارد.
• در واقع، تنها ۲۰ دقیقه ورزش در آب منجر به:
  – افزایش VO2 max (حداکثر مقدار اکسیژنی که بدن میتواند در طول فعالیت از آن استفاده کند)،
  – کاهش وزن،
  – کاهش میزان انسولین مازاد،
  – بهبود حساسیت به انسولین و سطوح هورمونی شد.
• این تغییرات با هم باعث بهبود وضعیت غدد درونریز، شدت پرمویی و تنظیم دوره‌های پریودی بود.