مأموریت‌های تحقیقاتی ماهواره ثریا

مبحث چهارم سند تحول دولت در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر افزایش تعداد ماهواره ارتباطی و سنجش عملیاتی متعلق به جمهوری اسلامی و تعداد خدمات فضا پایه تاکید شده و در آن آمده است نسبت به اکتفا به توسعه فناوری فضایی به توسعه متوازن زنجیره ارزش فضایی اقدام شود.

طراحی و ساخت پرتابگر‌های فضایی ملی از دیگر تکالیف این سند به شمار می‌رود.

در این راستا در دولت سیزدهم برنامه توسعه فناوری‌های فضایی در دستور کار قرار گرفت، به گونه‌ای که به گفته عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دو سال اخیر دولت سیزدهم با ۹ پرتاب فضایی بیش از ۸ سال گذشته پرتاب صورت گرفته است و با پرتاب موفقیت آمیز کپسول زیست فضایی که اخیرا اتفاق افتاد، حالا ایران جزء ۶ کشور دارای این فناوری قرار گرفت که این همان مسیر پیشرفت است.

برخی از این دستاورد‌ها به این شرح است:

* ماهواه‌های سنجشی و شناسایی نور ۲ و ۳ که توسط ماهواره‌بر «قاصد» به فضا پرتاب شد.

* ماهواره «نور ۳» با وزن ۳۲ کیلوگرم پبشرفته‌تر از «نور ۲» و دارای دقتی در حدود ۴.۸ تا ۶ متر است که با ماهواره‌بر ایرانی «قاصد» با موفقیت در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.

ماهواره «خیام» نیز سال گذشته توسط ماهواره‌بر سایوز در پایگاه فضایی بایکنور قزاقستان پرتاب شد. این ماهواره سنجش از دور است که هم اکنون کنترل و کاربری آن در اختیار ایران است

* ماهواره‌های «مبین ۱ و ۲» در نیروی هوافضای سپاه است.

* کپسول زیستی به عنوان جدیدترین کپسول زیستی ایران با پرتابگر بومی «سلمان» با موفقیت پرتاب شد.

با پرتاب موفق این کپسول ۵۰۰ کیلویی توسعه فناوری‌های مختلف طرح اعزام به فضا شامل پرتاب، بازیابی، سامانه‌های کنترل سرعت و سپر ضربه‌گیر، آیرودینامیک کپسول و چتر، سامانه‌های مربوط به شرایط زیستی و ... آزمایش شد.

پرتابگر این کپسول که «سلمان» نام دارد، هم اولین نسخه از این کلاس پرتاب‌گرهاست که قابلیت پرتاب کپسول‌های زیستی با وزن نیم تُن را داراست و ارتقای قابل توجهی در پیشران، ویژگی‌های آیرودینامیکی و کنترل آن متناسب با محموله‌های زیستی یافته است. این پرتابگر کاملاً بومی توسط سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع ساخته شده است.

این کپسول ۵۰۰ کیلوگرمی که به سفارش «سازمان فضایی ایران» و توسط «پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» ساخته شده، از نظر توسعه فناوری‌های مختلف طرح اعزام به فضا شامل پرتاب، بازیابی، سامانه‌های کنترل سرعت و سپر ضربه‌گیر، طرح آیرودینامیک کپسول و چتر، سامانه‌های مربوط به کنترل و پایش شرایط زیستی و … با موفقیت مورد آزمایش قرار گرفت.

* ماهواره ثریا

ماهواره «ثریا» بامداد ۳۰ دی ماه جاری با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» پرتاب شد. ماهواره تحقیقاتی «ثریا» جرم تقریبی ۵۰ کیلوگرم دارد و با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» طی ۱۱ دقیقه با سرعت ۷۴۷۸ متر بر ثانیه بر مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین نشست.

پرتاب زیرمداری ماهواره‌بر «قائم۱۰۰» نیروی هوافضای سپاه آبان ماه سال گذشته با موفقیت انجام شد.

مهمترین ماموریت در نظر گرفته شده برای این ماهواره تحقیقاتی، صحت‌سنجی عملکرد ماهواره‌بر است. ماهواره «ثریا» محصول تحقیقانی پژوهشگاه فضایی ایران از سری ماهواره‌های SRI است که طراحی، ساخت و آزمون آن در سال‌های گذشته انجام شده بود.

با توجه به ضرورت تست و عملکرد صحیح پرتابگر و ضرورت تست برخی تجهیزات و زیر سیستم‌های ساخته شده در پژوهشگاه فضایی، در بازه زمانی آبان ۱۴۰۱ تا آبان ۱۴۰۲، بازطراحی، راه‌اندازی و تست‌های آن مجددا تکرار شد تا به عنوان یک محموله تحقیقاتی برای صحت‌سنجی عملکرد پرتابگر قائم و برخی فناوری‌های ماهواره مورد استفاده قرار گیرد.

از دیگر مأموریت‌های این ماهواره آزمون عملکرد تعیین موقعیت ماهواره در مدار با تکیه برگیرنده جی پی اس فضایی بومی، آزمون عملکرد مکانیزم فضایی و رهایش آرایه‌های خورشیدی در مدار و محاسبه سرعت آن و تکرار کل فرایند با بهره‌گیری از تجهیزات فضایی بومی اعلام شده است.

آزمون عملکرد مجموعه تولید، تبدیل و توزیع توان در مدار با صفحات خورشیدی و برد‌های بومی، آزمون عملکرد ماهواره در مدار به هنگام جدایش با بهره‌گیری از حسگر‌های بومی و آزمون عملکرد تجهیزات مخابراتی در ارسال داده‌های وضعیت ماهواره و دریافت دستورات از زمین از دیگر ماموریت‌های «ثریا» است.

سازمان فضایی اعلام کرد که نخستین سیگنال ماهواره «ثریا» با موفقیت به زمین مخابره شده است.

زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز حال «ثریا» را چنین تشریح کرد: «سیگنال‌های ماهواره "ثریا" دریافت شد و حال ماهواره خوب است.

ایستگاه‌های زمینی سیگنال‌های ماهواره "ثریا" و داده‌های تله متری مربوط به سلامت زیر سامانه‌های تامین انرژی، تعیین موقعیت خودکار، ارتباطی و کنترلی و پردازشگر‌ها و ... را دریافت کردند که نشان‌دهنده حال خوب ماهواره است.»