شیر پروانه ای یا باترفلای ولو یکی از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی است که برای کنترل مسیر جریان یا قطع و وصل کردن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با توجه به کاربرد گسترده، ساخت انواع شیر پروانه ای در کشور ما هم توسعه پیدا کرده و امروزه تولیدکنندگان بزرگی در این زمینه فعالیت دارند. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع شیر پروانه ای بپردازیم و کاربرد هریک را بررسی کنیم.

انواع شیر پروانه ای نظر نوع عملگر

یکی از مهمترین معیارهایی که برای دسته بندی شیر پروانه ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، نوع عملگرد یا اکچویتور این شیرها است که انرژی لازم برای حرکت آنها را تامین می‌کند. از این منظر می‌توان انواع باترفلای ولو را در دسته‌های زیر قرار داد:

شیر پروانه ای گیربکسی

یکی از رایجترین انواع باترفلای ولو از نظر نوع عملگر، شیر پروانه ای گیربکس دار است که برای سیستم‌های کم فشار یا پرفشار مورد استفاده قرار می‌گیردو باترفلای ولو گیربکسی ساختار بسیار ساده‌ای دارد و سرعت باز و بسته شدن آن به دلیل گیربکس قابل تنظیم است. شما می‌توانید از این نوع شیر پروانه ای برای جلوگیری از افت فشار استفاده کرده و آن را بدون نیاز به تکیه گاه اضافی نصب کنید.

شیر پروانه ای با عملگر برقی

یکی دیگر از انواع باترفلای ولو از نظر نوع اکچویتور، شیرهایی است که دارای عملگر برقی هستند؛ این مدل از شیرها سرعت بالایی در باز و بسته شدن دارند و در صنایعی مانند تصفیه فاضلاب، آبیاری، نیروگاه‌ها و کشتی سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. باترفلای ولو با اکچویتور برقی باید حتما با سایز لوله تناسب داشته باشد؛ در غیر این صورت خیلی سریع فرسوده خواهد شد و از بین می‌رود.

شیر پروانه ای پنوماتیکی

شیر پروانه ای پنوماتیک معمولا با استفاده از نیروی باد یا هوا کار می‌کند و در مقایسه با شیر برقی سرعت کمتری دارد. این مدل از انواع باترفلای ولو معمولا دارای یک پی ال سی قابل کنترل است که سرعت را تنظیم خواهد کرد و می‌تواند امکان باز شدن 90، 120 و 180 درجه‌ای را برای شیر فراهم کند. علاوه بر این، قیمت شیر پروانه ای پنوماتیک بر اساس قدرت اکچویتور بادی تعیین می‌شود و در صنایعی به کار می‌رود که نیاز به یک شیر صنعتی با قدرت تنظیم سرعت و تنظیم زاویه باز و بسته شدن داشته باشند.

شیر پروانه ای هیدرولیک

برای باز و بسته شدن شیر پروانه ای هیدرولیک از انرژی سیالات استفاده می‌شود؛ به همین دلیل معمولا زمان بیشتری برای باز و بسته شدن نیاز خواهد داشت و تنظیم سرعت هم در آن با تاخیر اتفاق می‌افتد. باترفلای هیدرولیک قدرت کمتری هم در مقایسه با دیگر انواع اکچویتورها دارد و برای تنظیم فشار یا سیالات دارای فشار بالا استفاده نمی‌شود. از شیرهای پروانه ای هیدرولیک می‌توان برای کنترل مسیر سیالات تا دمای 70 درجه سانتی گراد استفاده کرده و آنها را در سایزهای 300 تا 3000 میلیمتر خریداری کرد.

انواع شیر پروانه ای از نظر ساختار بدنه

معمولا در دسته بندی شیرهای پروانه ای، ساختار بدنه اهمیت زیادی دارد؛ زیرا می‌تواند نحوه اتصال انواع باترفلای ولو را مشخص کند و تعیین نماید که با چه نوع سیستم لوله کشی هماهنگ است. بر این اساس شیر پروانه ای در سه دسته زیر قرار می‌گیرد:

باترفلای ولو ویفری

شیر پروانه ای ویفری یکی از مدل‌های اقتصادی باترفلای ولو است که برای اتصال باید در میان دو فلنج قرار بگیرد؛ در نتیجه می‌تواند در برابر جریان‌های برگشتی یا فشارهای دو طرفه به خوبی مقاومت کند. شیر پروانه ای ویفری نصب بسیار آسانی دارد و وزن آن هم کم است. از شیر پروانه ای ویفری برای انتقال سیال در لوله‌های خیلی بزرگ یا کنترل مسیر سیال استفاده می‌شود. همچنین می‌توان در خطوط انتقال انرژی برای جلوگیری از ایجاد نشتی یا خوردگی هم از باترفلای ولو ویفری استفاده کرد.

شیر پروانه ای لاگ

شیر پروانه ای لاگ دارای یک ساختار رزوه شده در قسمت بیرونی خود است و پایه‌هایی بر روی بدنه آن قرار گرفته‌اند که امکان نصب شیر را بر روی لوله فرتهم می‌کنند. این مدل شیرها معمولا در انتهای خطوط قرار می‌گیرند و برای استفاده در فشارهای بالا بسیار ایده آل هستند.

شیر پروانه ای فلنج دار

در شیر پروانه ای فلنج دار از یک ساقه مرکزی بر روی شفت استفاده شده که به عنوان محور دیسک عمل می‌کند. باترفلای ولو فلنج دار دارای یک محور دیسک چرخان است که معمولا از جنس فولاد، استیل، چدن نشکن و آلومینیوم برنز ساخته می‌شود؛ به همین دلیل با سیالات مختلف هماهنگ می‌شود و در صنایعی مانند شیرین سازی آب یا تصفیه کردن آن کاربرد دارد.

انواع شیر پروانه ای از نظر نوع بسته شدن دیسک

یکی دیگر از معیارهای دسته بندی انواع شیر پروانه ای از نظر نوع بسته شدن دیسک و کنترل مسیر جریان است. از این نظر، شیرهای پروانه ای در دو دسته مرکزی و غیر هم مرکز قرار می‎گیرند. باترفلای ولو مرکزی بیشتر برای کنترل مسیر سیالات کم فشار استفاده می‌شود و قدیمی است. اما باترفلای ولو غیر هم مرکز دارای دو مدل زیرمجموعه است که از قرار زیر هستند:

باترفلای ولو دابل آفست که دارای یک انحراف اضافه در استم و پشت خط مرکزی است که اصطکاک را تا حد زیادی کاهش می‌دهد؛ از باترفلای ولو دابل آفست می‌توان برای فشارهای بالا استفاده کرد.
شیر پروانه ای تریپل آفست که مقاومت بالاتری در برابر سایش دارد و در مواردی به کار می‌رود که دما زیاد است یا سختی آب در سطح بالایی قرار دارد.

انواع باترفلای ولو از نظر جنس سیت

از دیگر معیارهای مهم برای دسته بندی انواع باترفلای ولو می‌توان به جنس سیت اشاره کرد که تاثیر زیادی در نوع سیال سازگار و شیوه قطع و وصل کردن جریان دارد. از این نظر، سیت‌ها در دو دسته قرار می‌گیرند که عبارتند از:

باترفلای ولو با سیت فلزی که معمولا از فولاد یا گرافین ساخته می‌شود و در برابر افزایش دما یا خوردگی مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهد.
شیر پروانه ای با سیت انعطاف پذیر که از پلاستیک در ساخت آن استفاده شده و آب بندی بهتری دارد؛ اما نمی‌توان برای دماهای بالا از آن استفاده کرد.

سخن پایانی

در این مقاله به طور کامل به معرفی انواع شیر پروانه ای از جنبه‌های مختلف پرداختیم و گفتیم که هریک از آنها چه کاربردی دارند؟ شما باید برای سفارش ساخت یا خرید شیر پروانه ای به یک تولیدکننده و فروشنده معتبر و باتجربه مراجعه کنید که ضمن استفاده از متریال باکیفیت، بتواند نوع درست شیر پروانه ای را بر اساس نیاز شما تشخیص دهد.