مؤلفه مهم هوش هیجانی، آگاهی اجتماعی است.

هوش هیجانی به توانایی ما در درک و مدیریت احساسات خود و دیگران اشاره دارد. به گفته دانیل گولمن، نویسنده کتاب هوش هیجانی، آگاهی اجتماعی عنصر کلیدی هوش هیجانی است. مهارت‌های اجتماعی و عاطفی می‌توانند بر کیفیت زندگی، روابط و کار ما تأثیر زیادی بگذارند.
ما موجوداتی اجتماعی هستیم و ما قرار است با دیگران در اجتماع باشیم. توانایی برقراری ارتباط و همکاری با دیگران بر تمام زمینه های زندگی شخصی و حرفه ای ما تأثیر می گذارد. آگاهی اجتماعی به معنای توانایی شناخت دیدگاه دیگران، احساس و درک نیازهای عاطفی دیگران و نشان دادن همدلی است.
آگاهی اجتماعی در دوران کودکی شکل می‌گیرد، زیرا ما یاد می‌گیریم از طریق تعامل با اطرافیانمان از نشانه‌ها، هنجارها و انتظارات اجتماعی استفاده کنیم. آگاهی اجتماعی ما با شروع تعامل در جوامع مختلف و حرکت در موقعیت ها و محیط های پیچیده تر شکل می گیرد و عمیق تر می شود.
شناخت احساسات، نیازها و دیدگاه های دیگران همیشه به طور طبیعی اتفاق نمی افتد. یادگیری شناخت و درک احساسات خود می تواند برای درک احساسات دیگران مفید باشد.

مدیریت مؤثر روابط، یا دانستن چگونگی تعامل با مردم به شیوه ای درست، اغلب بر آگاهی اجتماعی قوی متکی است. به عنوان مثال، در حالی که تعارضات به طور اجتناب ناپذیری در روابط به وجود می آیند، حل آنها زمانی آسان تر می شود که هر دو طرف احساسات و دیدگاه های مربوط به یکدیگر را تشخیص دهند. واقعیت این است که فقدان آگاهی اجتماعی می‌تواند منجر به سوء تفاهم، ایجاد تعارض و مشکل در روابط شود، در حالی که آگاهی اجتماعی بالا به احتمال زیاد به روابط سالم‌تر، معنادارتر و رضایت‌بخش‌تر کمک می‌کند.

در زیر به برخی از مزایای آگاهی اجتماعی قوی اشاره می‌کنیم:

• از ارتباط موثر پشتیبانی می کند.
  همدلی، شفقت و درک را ترویج می کند.
  اعتماد و ارتباط را ایجاد می کند.
  روابط را تقویت می کند.
  از حل و فصل سازنده تعارض پشتیبانی می کند.
  رهبری موثر را تسهیل می کند.
  پویایی تیم را بهبود می بخشد.

چگونه می توانیم آگاهی اجتماعی خود را ایجاد کنیم؟
اکنون که از برخی مزایای آگاهی اجتماعی آگاه شدیم، بیایید بررسی کنیم که برای بهبود در این زمینه چه کاری می توانیم انجام دهیم.
بازتاب خود
تأمل در تجربیات عاطفی خودمان می تواند برای درک عواطف دیگران اساسی باشد. وقتی بیشتر با احساسات خود هماهنگ می شویم، بهتر می توانیم احساسات اطرافیانمان را پیش بینی کنیم و با آنها همدلی کنیم. زمانی را برای تأمل در افکار، احساسات و رفتارهای خود اختصاص دهید و حتی در نظر بگیرید که خلق و خوی شما و اعمال شما چگونه بر اطرافیانتان تأثیر می گذارد. کنترل هیجان به ما این امکان را می دهد که به احساسات دیگران به طور همدلانه و سازنده پاسخ دهیم.

حضور داشته باشید
اغلب، بسیاری از زمان زندگی روزمره ما در حالت ناخودآگاه سپری می‌شود. ممکن است به نظر برسد که ما فقط در حال انجام کارهای مختلف هستیم و زندگی خود را با چندوظیفه پیش می‌بریم. با این حال، برای اینکه کاملاً به دیگران توجه داشته باشیم و تعاملات اجتماعی را با موفقیت انجام دهیم، باید حضور داشته باشیم. سعی کنید بدون حواس پرتی در تعاملات اجتماعی ظاهر شوید و با زبان بدن خود ارتباط برقرار کنید و به تأثیر آن بیشتر توجه کنید.
گوش دادن فعال را تمرین کنید
وقتی کسی مطلبی را در گفتگو با ما در میان می‌گذارد، اغلب به دنبال توصیه‌ها و راه‌حل‌ها هستیم. همانطور که آنها صحبت می کنند، ما تمایل داریم که مشکل را حل کنیم یا آنچه را که به آنها می گوییم از قبل بارگذاری کنیم. این نشان می دهد که ما در حال گوش دادن برای پاسخ دادن هستیم، نه برای درک. در عوض، از شما دعوت می‌کنیم کاملاً حضور داشته باشید و واقعاً برای درک افکار، احساسات و دیدگاه طرف مقابل تلاش کنید و برای کسب اطلاعات بیشتر سؤالات باز بپرسید.

رعایت کنید
وقتی از نظر اجتماعی آگاه هستیم، به نشانه های کلامی و غیرکلامی کسانی که با آنها تعامل داریم توجه می کنیم. توجه به لحن صدا، حالات چهره و زبان بدن به ما بینش عمیق تری نسبت به احساسات و دیدگاه های دیگران می دهد.
توجه به پویایی ها و هنجارها، در زمینه های مختلف اجتماعی نیز کلید کنترل واکنش های ما و پاسخ مناسب است. برای مثال، در یک محیط کاری، آگاهی اجتماعی در عمل می‌تواند شبیه به رهبری باشد که مهلت پروژه را پس از دریافت اطلاعات تمدید می‌کند یا به نیروی کاری جوان خود اجازه می‌دهد ابتدا صحبت کند تا به او قدرت دهد ایده‌های خود را به اشتراک بگذارد و اطمینان حاصل کند که صدایش شنیده می‌شود.

برقراری ارتباط را با همدلی و شفقت تمرین کنید
هماهنگی با احساسات، نیازها و دیدگاه های دیگران کلید ایجاد ارتباطات است. نشان دادن علاقه و مراقبت واقعی، اعتبار بخشیدن به احساسات و ارائه حمایت همدلانه بدون قضاوت می تواند دنیای متفاوتی را ایجاد کند. همچنین مهم است بدانید که همدلی با کسی لزوماً به این معنا نیست که با او موافق هستید یا اینکه باید بر نتیجه موقعیت تأثیر بگذارید، بلکه نشان دهنده درک و شفقت نسبت به دیدگاه، احساسات و تجربیات اوست. وقتی این را درست پیش می‌بریم، طرف مقابل احساس می‌کند شنیده، دیده و تایید شده است که باعث می‌شود رابطه فوراً تقویت شود.

در زیر چند روش برای نشان دادن حمایت از دیگران آمده است:

• “آیا نیاز داری که گوش کنم، راهنمایی کنم یا مداخله کنم؟”
  آیا در حال حاضر به ایده یا راه حل نیاز دارید؟
  کاری که می توانم در حال حاضر انجام دهم تا شرایط بدتر نشود چیست؟

با استفاده از فرآیند سه مرحله ای زیر، فضا را برای دیگران حفظ کنید:

• تصدیق کنید: ارتباط برقرار کنید که مشکل یا موقعیت را درک می کنید.
  اعتبارسنجی: احساسات آنها و تأثیر موقعیت را به آنها منعکس کنید.
  سه پیشنهاد بدهید: سه کاری را که می توانید در لحظه انجام دهید و در حد توان شما هستند را پیشنهاد دهید.

آگاهی اجتماعی و سواد رسانه ای مستلزم استفاده همزمان از بسیاری از مهارت هاست. ما باید حواس‌مان به بافت موقعیت، زبان بدن، لحن‌ها و نشانه‌های کلامی و غیرکلامی باشد، در حالی که در لحظه حضور داریم، احساسات خود را مدیریت می‌کنیم و سخن خود را برای پاسخ‌گویی پیش‌بینی می‌کنیم. پرورش آگاهی اجتماعی می‌تواند کار سختی باشد، اما پاداش‌های تعاملات تأثیرگذار و روابط عمیق و رضایت‌بخش، این تلاش را ارزشمند می‌کند.هرگز قدرت آگاهی اجتماعی را دست کم نگیرید.