روا‌‌ن‌شناسی قبل از گواهینامه

از مصرف الکل تا خواب آلودگی
بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از تصادفات جاده‌ای به دلیل اشتباهات انسانی است. البته نباید همه چیز را به یک عامل ربط داد و عوامل محیطی مانند وسیله نقلیه و جاده‌های ناایمن در تصادفات نقش تعیین کننده‌ای دارند. بخش دیگری از تصادفات به عوامل انسانی مانند خستگی، خواب آلودگی، مصرف مواد مخدر، مصرف الکل، رانندگی در ساعت‌هایی که پیک زمان خواب است و مواردی از این دست باز می‌گردد.

عوامل روانی و هیجانی
اگرچه تمامی موارد ذکر شده در بروز تصادفات نقش بسزایی دارد، اما نباید از عوامل روانی و هیجانی رانندگان غافل شد. در حالی که مسائل هیجانی، روانی و شخصیتی تاثیرات بسزایی در بروز تصادفات دارد، اما از جمله موارد مهمی هستند که کمتر به آن توجه شده است. این واقعیت خطرناک که بسیاری از رانندگان مسبب تصادفات هیجان طلب هستند و عامل بسیاری از تصادفات هستند را نباید نادیده گرفت. از سوی دیگر باید در خصوص میزان پایین خویشتن داری یا رفتار‌های بالای هیجانی بررسی‌های همه جانبه‌ای صورت پذیرد

احساس سرخوردکی و ناکامی
نکته مهمی که در بروز بسیاری از تصادفات می‌تواند موثر باشد، احساس سرخوردکی و ناکامی است. واقعیت این است که رانندگان بسیاری در جاده‌ها هنگام رانندگی با دیدن ماشین‌های لوکس، گران قیمت، سریع و حتی ماشین‌هایی مدل بالاتر از ماشین خودشان، احساس ناکامی می‌کنند و در نتیجه خویشتن داری خود را از دست می‌دهند. این آشفتگی روانی باعث می‌شود خود را مجاب به سبقت از آن خودرو‌ها کنند و با پشت سرگذاشتن آن خودروها، احساس سرخوردگی خود را نیز پشت سربگذارند. این رفتار‌های درحین رانندگی عناوین بسیاری دارد که یکی از آن‌ها "رو کم کنی" است. بدین معنا که یک راننده با دیدن خودرویی متفاوت با آنچه خودش دارد، یک باره پا بر پدال گاز می‌گذارد تا از خودروی برتری که روانش را تخریب کرده، عبور کند و بر احساس سرخوردگی خود نیز سرپوش بگذارد.

شخصیت‌های تاثیرگذار
شخصیت‌های افراد هم می‌تواند در رانندگی و تبعات آن تاثیرگذار باشد. شخصیت خود کم بینی، افرادی که شخصیت استرسی و اضطرابی دارند، نداشتن احساس خوشایند از خود، نداشتن رضایت از خویشتن و زندگی باعث می‌شود افراد به مسافرت بروند و رانندگی در جاده را فرصتی برای فرار از واقعیت‌های زندگی بدانند. این افراد سفر را به نوعی فرار از خویشتن می‌دانند و با احساسی ناخوشایند، در جاده‌ها به رانندگی می‌پردازند که باعث بی‌دقتی و کاهش تمرکز در رانندگی می‌شود و از همه مهمتر باعث درگیر شدن در درون خود هنگام رانندگی می‌شود. اگرچه مهم به نظر نمی‌رسد، اما زمان واکنش فرد را در رانندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد و در بسیاری از موارد باعث بروز حوادث و حتی مرگ خود و عزیزان می‌شود.

نبود تعادل روانی
یکی از بدترین شخصیت‌هایی که برخی از رانندگان دارند، شخصیت خشمگین، زودجوشی و حتی نداشتن تعادل روانی است که افراد پارانویا را می‌توان نام برد. این افراد در حین رانندگی احساس می‌کنند راننده ماشین قبلی یا بعدی با او خصومت خاص دارد و هر رفتاری را در اقدامی هدفمند از سوی ماشین عبوری می‌دانند.

شخصیت نمایشگر
گزینه دیگری که باعث تصادفات جدی و حتی مرگبار می‌شود، رانندگانی است شخصیت نمایشگر دارند. شخصیت‌های نمایشگر همواره می‌خواهند با رانندگی جلب توجه کنند و تنها ابزاری که در اختیار دارند، حرکات و رفتار‌های نمایشی است که با خودرو به اجرا می‌گذارند.

اضطراب عاملی مهم
عامل مهمی که نمی‌توان نادیده گرفت و بیش از همه باید به آن توجه داشت، اضطراب است که عامل اصلی تمام بیماری‌های روانشناختی است و البته بر رانندگی آن‌ها نیز تاثیرات خود را می‌گذارد. در حالی که آرامش در رانندگی باعث رعایت حق تقدم، بهبود وضعیت خیابان‌ها و جاده‌ها می‌شود، اضطراب می‌تواند بحران‌های جدی ایجاد کند.

ضرورت کلاس
اگر بپذیریم که بسیاری از بحران ها، ریشه در رفتار‌های روانی افراد دارد، باید بپذیریم که برگزاری کلاس‌های توجیهی می‌تواند بسیار کارساز باشد. این مهم اثبات شده برگزاری کلاس‌های قبل از ازدواج تا حدود بسیاری مشکلات بین زوجین را مدیریت می‌کند، بنابر این می‌توان برای بسیاری از امور دیگر نیز کلاس‌های مرتبط برگزار کرد. از آنجا که اثبات شده بسیاری از مشکلات رانندگی، ریشه روانی دارد، در عرصه رانندگی نیز می‌توان از روانشناسی بهره گرفت، به نوعی که می‌توان متقاضیان دریافت گواهینامه رانندگی را روانشناسی کرد و در ابتدا و قبل از انکه با صدور گواهینامه، اجازه رانندگی به آن‌ها داد، با استفاده از آزمون‌های تعیین اضطراب و رفتارسنجی، میزان اضطراب افراد را سنجید.

کلاس‌های کاهش اضطراب
اگر درد را بشناسیم، درمان تا حدودی آسان می‌شود. بنابر این می‌توان پس از روانشناسی متقاضیان گواهینامه رانندگی و اطمینان از شرایط روحی روانی نامساعد برخی متقاضایان، با توجه به شدت مشکلات روانی، کلاس‌هایی برای کاهش اضطراب در قالب دوره‌های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت برای متقاضایان رانندگی تعریف کرد که نوع دوره‌ها بستگی به میزان اضطراب افراد دارد. حتی می‌توان افرادی که اضطراب از نوع سطح شدید دارند را قبل از آنکه پشت فرمان خودرو بنشینند و با جان مردم بازی کنند، به مراکز روان درمانی ارجاع داد؛ بنابراین می‌توان غیر از آزمون‌هایی که برای رانندگی لازم است، از آزمون‌های روانشناختی در صورت لزوم برگزاری کلاس‌های روان درمانی هم بهره برد تا از تصادفات رانندگی در جاده‌ها پیشگیری کرد.