درمان مننژیت باکتریایی و ویروسی، تفاوت ها و نکات کلیدی

مغز یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن و هماهنگ‌کننده فعالیت‌های بدن است. به دلیل حساسیت بالای مغز، سیستم محافظتی قوی‌ آن را احاطه کرده است که یکی از آن‌ها لایه مننژ است. مننژ غشای محافظی است که مغز و نخاع را احاطه کرده اما گاهی این لایه دچار مشکلاتی مثل عفونت می‌شود و مننژیت رخ می‌دهد. مننژیت یک اختلال بسیار جدی و مهلک است که می‌تواند باعث سپسیس و آسیب دائمی به مغز یا اعصاب شود. به همین خاطر درمان مننژیت اهمیت زیادی دارد. ما در این مقاله از دکترتو به روش‌های درمانی این عارضه اشاره کرده‌ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های درمانی بهتر است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرده و یا از خدمات آنلاین دکترتو برای مشاوره متنی یا تلفنی استفاده کنید.

درمان مننژیت چیست؟

اصلی‌ترین روش درمانی برای مننژیت، مصرف دارو است. این عارضه با وجود خطرناک بودن، در صورت تشخیص زودهنگام، با دارو قابل کنترل است. البته این که چه دارویی برای مننژیت مناسب است به عامل اصلی این عفونت، سن بیمار، سطح گستردگی بیماری و علائم او بستگی دارد (بیماری مننژیت چیست؟).

آیا بیماری مننژیت درمان دارد؟

مننژیت به طور بالقوه یک بیماری کشنده در نظر گرفته می‌شود که باید فوراً درمان شود. البته اگر بلافاصله پس از مشاهده علائمی همچون تب ناگهانی و شدید، گرفتگی گردن، گیجی و مشکلات تمرکز، ظهور بثورات پوستی، تشنج و سفتی گردن برای درمان اقدام کنید، احتمال بهبودی شما وجود دارد. (تب شدید نشانه چیست؟)

خوشبختانه امروزه با روش‌های درمانی متعددی که پزشکان برای مننژیت ارائه داده‌اند احتمال بقا بسیار افزایش یافته است. با این حال حدود یک‌سوم از افرادی که زنده می‌مانند با عوارض بعدی مواجه خواهند شد. درحالی‌که بیشتر این عوارض کوتاه‌مدت یا جزئی هستند، اما در موارد نادر بیمار ممکن است دچار عوارض شدید مثل ناشنوایی، آسیب مغزی یا آسیب به اندام‌های حرکتی شود.

انواع روش درمان مننژیت (درمان مننژیت مغزی)

پزشک بعد از معاینه و بررسی نتیجه آزمایش‌های شما، روش درمانی مناسبی را برای مننژیت پیشنهاد می‌دهد. ما در اینجا به بهترین انواع درمان مننژیت مغزی اشاره کرده‌ایم:

۱. دارو برای درمان مننژیت

داروهایی که برای درمان مننژیت استفاده می‌شوند شامل این مواردند:

• آنتی‌بیوتیک برای مننژیت باکتریایی
• ضد‌قارچ برای مننژیت قارچی
• داروی ضد‌ویروس برای موارد خاصی از مننژیت ویروسی، مانند ویروس هرپس و آنفولانزا
• کورتیکواستروئیدها (مانند دگزامتازون یا پردنیزون) برای کاهش التهاب
• مسکن‌ها
• تزریق وریدی (IV) برای هیدراته نگه داشتن بیمار

آنتی بیوتیک برای درمان مننژیت

این که پزشک چه آنتی‌بیوتیکی را برای بیمار تجویز می‌کند معمولا به سن هم بستگی دارد. به این خاطر که بدن کودکان نمی‌تواند برخی از این داروها را تحمل کند. به‌طور کلی اگر ۱۸ سال یا بیشتر دارید، اولین روش درمان مننژیت باکتریایی مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی همچون این موارد است:

• آمپی‌سیلین
• پنی‌سیلین جی
• وانکومایسین
• مروپنم
• آزترئونام
• ریفامپین
• سیپروفلوکساسین

پزشک ممکن است نوع یا دوز آنتی‌بیوتیک تجویز شده را در موارد زیر تغییر دهد، اگر:

• باردار یا شیرده هستید.
• سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
• دچار بیماری دیگری هستید.
• به داروی خاصی حساسیت دارید.
• داروهای دیگری مصرف می‌کنید که ممکن است با آنتی‌بیوتیک تداخل داشته باشند.

متن انگلیسی:
Antibiotic side effects can depend on your body’s response and the type of drug administered
ترجمه متن:
عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک (در بیماران مننژیت) به پاسخ بدن و نوع داروی تجویز شده بستگی دارد.

healthline

۲. درمان جراحی مننژیت

معمولا از جراحی برای درمان بیماری مننژیت استفاده نمی‌شود. بیماری مننژیت گاهی به دلایل عفونی مثل قرار گرفتن در معرض ویروس، باکتری، قارچ یا دیگر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا ایجاد می‌شود. در موارد دیگر نیز لوپوس، مصرف برخی داروها (مانند NSAIDها)، آسیب دیدن سر و جراحی مغز مسبب این بیماری هستند.

از آنجایی که در هیچ کدام از این موارد به طور فیزیکی نمی‌توانیم عامل بیماری را پیدا کنیم و از بین ببریم، جراحی کمکی نمی‌کند. این علل معمولا روی کل ارگان‌های بدن (به خصوص مغز) تاثیر می‌گذارند و برای درمان آن‌ها، مصرف دارو بهترین راه‌حل است.

برای درمان مننژیتت باید جراحی کنی و نگرانی؟

با یک کلیک مشاوره بگیر.

۳. درمان گیاهی مننژیت

مننژیت عارضه‌ای بسیار جدی است و نمی‌توان آن را با روش‌های گیاهی و خانگی درمان کرد. اما می‌توان در کنار درمان‌های پزشکی، از برخی از درمان‌های خانگی نظیر موارد زیر برای تسکین علائم استفاده کرد:

• اگر در ناحیه سر احساس فشار می‌کنید، می‌توانید سرتان را با روغن سیاه‌دانه ماساژ دهید.
• کمی روغن بادام شیرین را داخل بینی اسپری کنید تا علائمی مثل خشکی بینی را تسکین دهید.
• مقداری آب سیب‌درختی، آب گشنیز، آب کدو و گلاب را با هم ترکیب کنید. سپس هر روز روی بینی و پیشانی استعمال کنید.
• یک قاشق مرباخوری سیاه‌دانه را بجوشانید و با عسل ترکیب کنید و روزانه مصرف کنید.
• مقداری آب سیب درختی را با عسل طبیعی مخلوط کنید و هر شب مصرف کنید.
• متخصصان طب سنتی بیان کرده‌اند که مصرف مواد غذایی با طبع سرد در این دوران باید کاهش پیدا کند و بیشتر باید مواد غذایی‌ای با طبع گرم را مصرف کنید.
• استنشاق دود اسپند نیز می‌تواند کمک کند که عامل بیماری‌زا ضعیف شود و علائم بیماری کم‌کم تسکین پیدا کنند.
• می‌توانید یک مرهم از برگ کلم درست کنید و آن را روی قسمتی از سر که درد زیادی دارد قرار دهید تا دردتان تسکین پیدا کند.

۴. درمان خانگی مننژیت

برخی از درمان های خانگی مننژیت شامل این مواردند:

روش	توضیحات
کمپرس سرد	از آنجایی که اکثر بیماران مبتلا به مننژیت دچار تب می‌شوند، استفاده از کمپرس سرد برای بازگرداندن دمای بدن به حالت طبیعی توصیه می‌شود.
مصرف مایعات	زمانی که در حال بهبود از مننژیت هستید، مصرف مایعات (خصوصا آب) را جدی بگیرید. می‌توانید آبمیوه‌های طبیعی را نیز در این دوران مصرف کنید.
استراحت	یکی از مهم‌ترین عوامل برای کمک به بهبود سریع بدن و مقابله با عفونت، استراحت کافی است. بهتر است چند روز مدرسه، دانشگاه یا سر کار نروید و به خودتان استراحت دهید.

روش‌های درمان خانگی مننژیت

۵. واکسن مننژیت

واکسن‌های زیادی وجود دارد که به جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی و ویروسی که منجر به مننژیت می‌شوند کمک می‌کنند. برخی از این واکسن‌ها فقط به گروه‌های سنی خاص یا افرادی که در معرض خطر هستند داده می‌شود. رایج‌ترین واکسن‌های این بیماری شامل این مواردند:

• واکسن‌های ضدباکتری: واکسن‌های بیماری مننگوکوک، بیماری پنوموکوک، عفونت هموفیلوس آنفلوانزا نوع ب (Hib) و سل همگی از شما در برابر عفونت‌های باکتریایی که منجر به مننژیت می‌شوند محافظت می‌کنند.
• واکسن‌های ضد‌ویروس: واکسن‌ آنفولانزا، آبله‌مرغان، سرخک و اوریون نیز از شما در برابر عفونت‌های ویروسی تحریک‌کننده مننژیت محافظت می‌کنند.

۶. درمان مننژیت ویروسی

در موارد نادر ممکن است مننژیت ویروسی به درمان در بیمارستان نیاز داشته باشد. اما در اکثر موارد مننژیت ویروسی در خانه درمان می‌شود. این نوع مننژیت معمولا به‌خودی‌خود و بدون ایجاد مشکل جدی بهبود می‌یابد و اکثر بیماران در عرض ۷ تا ۱۰ روز احساس بهتری می‌کنند.

دراین‌بین، پزشک به شما توصیه می‌کند که:

• استراحت کافی داشته باشید.
• داروهای ضدویروس مصرف کنید.
• برای سردرد یا دردهای دیگر، مسکن مصرف کنید.
• برای هر حالت تهوع یا استفراغ از داروی ضد تهوع استفاده کنید.

پزشک ممکن است داروهای کورتیکواستروئید (برای کاهش تورم در مغز) و داروهای کنترل تشنج را هم برای شما تجویز کند.

۷. درمان مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی اغلب جدی‌ترین نوع مننژیت است. از آنجایی که این بیماری می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند و نیاز به نظارت دقیق دارد، بهتر است در تمام موارد ابتلا به آن، بیماران در بیمارستان بستری شوند. درمان‌های موجود برای این عارضه عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک‌هایی که مستقیما از رگ تزریق می‌شوند
• تزریق مایعات درون وریدی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
• استفاده از ماسک اکسیژن در صورت وجود هرگونه مشکل تنفسی
• داروهای استروئیدی برای کمک به کاهش هر گونه تورم در اطراف مغز

این عارضه به چندین روز بستری در بیمارستان و چند هفته درمان نیاز دارد.

۸. درمان مننژیت مننگوکوکی

مننژیت مننگوکوکی یک نوع باکتریایی از اختلال مننژیت است که توسط باکتری نایسریا مننژیتیدیس ایجاد می‌شود. این شکل از مننژیت با عوارض و مرگ‌ومیر بالایی همراه است و معمولا بیماران برای درمان باید در بیمارستان بستری شوند.

درمان مننژیت مننگوکوکی شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین یا سفتریاکسون است که اغلب به مدت ۵ تا ۷ روز به صورت وریدی تزریق می‌شوند. البته ممکن است سایر روش‌های درمانی هم در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده شوند.

۹. درمان مننژیت در کودکان

مننژیت کودکان را نیز درگیر می‌کند و منجر به بروز علائمی مشابه بزرگسالان در آن‌ها می‌شود. اگر فرزندتان دچار تب ناگهانی، بدن‌درد، گردن درد، سردرگمی، حالت تهوع، استفراغ و احساس خستگی شد، فوراً او را نزد متخصص ببرید. در این شرایط پزشک نوع درمان را بر اساس سن کودکان تعیین می‌کند. برای اطفال بالای ۲ ماه ممکن است آنتی بیوتیک‌های زیر تجویز شوند:

• سفوتاکسیم
• سفتریاکسون
• وانکومایسین

نگران روند درمان مننژیت فرزندت هستی؟ همین حالا مشاوره بگیر.

۱۰. درمان مننژیت در نوزادان نارس

نوزادان و کودکان بیشتر در معرض مننژیت باکتریایی قرار دارند. به این خاطر که سیستم ایمنی آن‌ها هنوز کاملاً توسعه‌نیافته و در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر است. البته در صورتی که پزشکان فوراً متوجه مننژیت در نوزادان نارس شوند، می‌توانند با شروع پروسه درمان، این اختلال را کاملاً برطرف کنند.

این نوزادان در صورت درمان می‌توانند به طور کامل بهبود پیدا کنند و همچون اطفال عادی به زندگی‌شان ادامه دهند. اما در صورتی که نوزاد فوراً درمان را دریافت نکند در آینده دچار عوارض جبران‌ناپذیری همچون کم‌هوشی، کم‌شنوایی، اختلالات حرکتی، آسیب‌های عصبی، مشکلات قلبی و کلیوی و غیره می‌شود. به همین خاطر پزشک ممکن است به‌محض تشخیص مشکل، برای نوزادان زیر ۲ ماه آنتی‌بیوتیک‌های سفوتاکسیم و بنزیل پنی‌سیلین را تجویز کند.

در صورتی که منشا مننژیت، قارچ باشد نیز نوزاد داروهای ضد قارچ را به صورت درون وریدی (IV) دریافت می‌کند. در شرایطی که ویروس هرپس سیمپلکس موجب عفونت مننژیت در نوزاد نارس شده باشد، نوزاد باید تحت درمان با داروهای ضدویروسی درون وریدی قرار بگیرد.

برخی از محققان نیز آزمایش‌هایی روی نوزادان نارس انجام دادند که در آن‌ها مشخص شد لاکتوفرین (پروتئین موجود در شیر مادر) می‌تواند احتمال بروز عفونت و شدت آن را در نوزاد کاهش دهد؛ بنابراین ممکن است پزشکان از طریق لوله تغذیه، این ماده را به بدن نوزاد برسانند تا بدن در برابر عفونت مقاوم‌تر شود.

متن انگلیسی:
Babies and children with a weakened immune system may need to stay in the hospital
ترجمه متن:
نوزادان و کودکان با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند.

childrensnational

۱۱. درمان مننژیت در بزرگسالان

مننژیت‌های قارچی، انگلی و غیرعفونی مسری نیستند. اما مننژیت ویروسی و باکتریایی اغلب مسری هستند و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن از جمله مخاط، مدفوع و بزاق منتشر می‌شوند. در سنین مدرسه و دانشگاه، به علت تماس و برخورد با افراد زیاد، احتمال ابتلا به مننژیت بسیار بالاست.

اما زمانی که این دوران را به پایان می‌رسانید و وارد بزرگسالی می‌شوید، به خاطر کاهش ارتباطات و تغییر شرایط، خطر ابتلا به مننژیت کاهش پیدا می‌کند. با این حال، بزرگسالانی که بیماری زمینه‌ای یا سیستم ایمنی ضعیف دارند همیشه در معرض خطر هستند. در این شرایط نیز پزشکان بسته به علت عفونت، داروهای آنتی‌بیوتیک، ضدقارچ، ضدویروس، داروهای درون وریدی و غیره را برای بهبود بیمار تجویز می‌کنند.

دوره درمان مننژیت

این که طول دوره درمان مننژیت چقدر است، به عاملی که سبب مننژیت شده و شدت آن بستگی دارد. برخی از بیماران طی ۱ الی ۲ هفته احساس بهتری دارند. این در حالی است که دوره درمان برخی دیگر از بیماران ممکن است چند ماه طول بکشد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

مننژیت یک بیماری غیر رایج است که می‌تواند به سرعت به یک عارضه مهلک تبدیل شود. اگر این بیماری فوراً تحت درمان قرار بگیرد، شانس زیادی برای بهبودی کامل دارید. به همین خاطر بهتر است که در صورت تجربه علائم این بیماری فوراً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا درمان مننژیت را برای شما آغاز کنند. ما در این مقاله بهترین پروسه‌های درمانی برای افزایش شانس بقا و مقابله با این بیماری را معرفی کردیم تا شما را با رویکردهای درمانی موجود آشنا کنیم. اما چنانچه در این باره سوالات زیادی ذهن شما را درگیر کرده می‌توانید از خدمات غیرحضوری دکترتو برای مشاوره آنلاین مغز و اعصاب کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!