عوارض جراحی تومور مغزی چیست؟ بررسی 11 عارضه مهم

جراحی مغز روشی است که ناهنجاری‌های مغز یا مشکلات موجود در مغز و مناطق اطراف آن را درمان می‌کند. ممکن است دلایل مختلفی وجود داشته باشد که چرا کسی به جراحی مغز احتیاج دارد. با این حال یکی از مهم‌ترین انواع جراحی‌هایی که روی مغز انجام می‌شود، جراحی تومور مغزی است. تمامی عمل‌ها از جمله عمل تومور مغزی یک جراحی بسیار بزرگ، سنگین و پیچیده است که باید انتظار بروز یک سری عوارض جانبی را داشت. عوارضی که ممکن است هر فردی بعد از انجام جراحی تومور مغزی تجربه کند متفاوت است. با این حال برخی از عوارض معمولا بین تمامی بیماران مشترک است. آگاهی از این عوارض و اقداماتی که می‌توان برای مدیریت آنها انجام داد بسیار مهم است. در این مقاله از دکترتو به صورت کامل با عوارض جراحی تومور مغزی و اقداماتی که باید برای جلوگیری از شدت یافتن این عوارض انجام داد آشنا می‌شویم. اگر علائم خاصی بعد از جراحی تجربه می‌کنید بهتر است با جراح یا متخصص مغز و اعصاب در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی و آنلاین دکترتو بدین منظور استفاده کنید.

عوارض جراحی تومور مغزی چیست؟

تومور مغزی از بیماری های مغزی خطرناک است. عوارضی که بعد از عمل تومور مغزی ممکن است در یک فرد ایجاد شود، شامل یک سری عوارض معمول است که به تدریج برطرف می‌شود و خطر زیادی را برای بیماران ندارد. یک دسته دیگر از مشکلات و عوارضی که ممکن است در برخی از افراد ایجاد شود، شامل عوارضی است که خطرناک‌ترند و می‌توانند مشکلات جدی را برای بیماران به وجود آورند. حتی در موارد نادر ممکن است عوارض ایجادشده بعد از جراحی ماندگار شود و بیماران مجبور شوند ادامه زندگی خود را با این عوارض بگذرانند.

عوارض جانبی معمول و رایج بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است شامل سردرد، حالت تهوع یا استفراغ، گلودرد، سرگیجه، خستگی و موارد دیگر باشد. علاوه بر این، ریسک عفونت، لخته شدن خون، مشکلات قفسه سینه و مشکلات تنفسی و خونریزی هم وجود دارد. اینها می‌تواند در نتیجه بیهوشی، تجهیزات جراحی یا خود عمل باشد. اما تمامی این عوارض معمولاً طی چند روز از بین می‌روند و بیماران طی مراقبت‌های تیم بهداشتی می‌توانند به تدریج قوای جسمی خود را به دست آورند.

در اکثر موارد بیماران بعد از جراحی تومور مغزی باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند تا به صورت ۲۴ ساعته تحت مراقبت باشند. مراقبت‌های اولیه برای کم کردن عوارض جراحی تومور مغزی بسیار مهم است. انجام بررسی سطح هوشیاری بیماران، بررسی نبض و فشار خون، سطح اکسیژن و رفلاکس‌های بیمار از مواردی است که باید بعد از جراحی مدام چک شود.

نوع عارضه	توضیحات
۱. عوارض کوتاه‌مدت
عفونت	عفونت در محل جراحی یکی از عوارض شایع است که با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است.
خونریزی	خونریزی در مغز یا اطراف آن می‌تواند باعث افزایش فشار درون جمجمه و آسیب مغزی شود.
تورم مغز	تورم مغز (ادم) می‌تواند به دلیل جراحی یا واکنش به تومور ایجاد شود و منجر به افزایش فشار داخل جمجمه شود.
تشنج	برخی از افراد پس از جراحی ممکن است دچار تشنج شوند، که معمولاً با دارو قابل کنترل است.
مشکلات حسی و حرکتی	بسته به محل تومور و وسعت جراحی، ممکن است مشکلات حسی یا حرکتی در نواحی مختلف بدن ایجاد شود.
۲. عوارض بلندمدت
اختلالات شناختی	مشکلات حافظه، تمرکز، یادگیری و تغییر در شخصیت از جمله عوارض بلندمدت هستند.
اختلالات گفتاری و زبانی	آسیب به نواحی زبان مغز می‌تواند باعث مشکلات در صحبت کردن، خواندن یا نوشتن شود.
اختلالات بینایی	آسیب به عصب بینایی یا نواحی مربوط به بینایی در مغز می‌تواند باعث اختلالات بینایی شود.
ضعف و بی‌حسی	ضعف یا بی‌حسی در یک یا چند اندام بدن ممکن است رخ دهد.
هیدروسفالی	تجمع مایع مغزی نخاعی در مغز می‌تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه و نیاز به جراحی شود.
عود تومور	حتی پس از جراحی، امکان عود تومور وجود دارد که نیاز به درمان‌های بعدی را ایجاب می‌کند.

یک نگاه کلی به جراحی تومور مغزی

۱. فلج شدن بعد از عمل تومور مغزی

یکی از عوارض احتمالی که بیماران بعد از جراحی تومور مغزی تجربه می‌کنند، فلج شدن بخش‌هایی از بدن، خصوصاً بازوها یا پاهاست. برخی از افراد برای راه رفتن مشکل دارند یا این که ضعف و بی‌حسی شدیدی را در دست‌ها یا پاهایشان احساس می‌کنند. در بیشتر مواقع این فلج شدن موقتی است و به تدریج بیماران توان حرکتی خود را به دست می‌آورند. با این حال بسته به نوع عمل انجام‌شده و شدت آن شاید برخی از افراد برای دوره طولانی‌تری فلج شوند.

در واقع فلج اندام بیش از هر چیزی به محل قرارگیری تومور و نوع آن بستگی دارد. به صورت یک قاعده کلی هر چه بازگشت حس عضلات زودتر باشد، شانس بهبودی هم بیشتر است. اگر عضلات فلج‌شده ۴ تا ۸ هفته بعد از عمل هم کاملا فلج باقی بمانند، معمولا شانس بازگشت آنها به حالت عادی بسیار کمتر است و ممکن است برای همیشه به همین شکل باقی بمانند.

متن انگلیسی:
Many factors will influence how you feel and your side effects after neurosurgery, including the type of surgery you’ve had, and the size and location of your tumour.
ترجمه متن:
عوامل زیادی بر احساس و عوارض جانبی شما پس از جراحی مغز و اعصاب تأثیر می‌گذارند، از جمله نوع جراحی که انجام داده‌اید، اندازه و محل تومور.

thebraintumourcharity

۲. فلج صورت

گاهی اوقات بعد از جراحی‌های مغز، بسته به نوع عمل و محل قرارگیری تومور ممکن است بخش‌هایی از عصب صورت آسیب ببیند که در نتیجه بیمار دچار فلج صورت شود. گاهی اوقات فلج صورت بلافاصله بعد از عمل و گاهی نیز در عرض چند هفته بعد ظاهر می‌شود. معمولا اگر این اتفاق به تدریج رخ دهد، علائمی مانند سردرد، تشنج یا کاهش شنوایی در ابتدا ایجاد می‌شود.

۳. از دست رفتن بینایی، شنوایی یا بویایی

عوارض جراحی تومور مغزی تا حد زیادی به نوع تومور و محل قرارگیری آن بستگی دارد. به همین دلیل اگر تومور در بخش‌هایی از مغز باشد که با عصب بینایی، شنوایی یا بویایی در ارتباط است، ممکن است برخی از بیماران بعد از عمل از دست رفتن حس بینایی، شنوایی یا بویایی را تجربه کنند. گاهی این عارضه موقتی است و بیمار بعد از چند هفته بهبود می‌یابد و در برخی مواقع که آسیب شدید و جدی‌تر است، ممکن است این حالت همیشگی باشد.

بعد از عمل بویاییت رو از دست دادی؟ ممکنه از عوارض جراحی باشه؟

با یک کلیک از بهترین متخصص نوبت بگیر.

۴. اختلالات بینایی و هماهنگی

برخی از تومورهای مغزی با عصب بینایی در ارتباط است و بسته به محل قرارگیری دقیق تومور و اندازه‌ای که دارد، ممکن است برخی از بیماران در بینایی اختلالاتی داشته باشند یا تعادل و هماهنگی خود را از دست بدهند. اختلالات تعادل و بینایی از رایج‌ترین عوارض جراحی تومور مغزی است. غده سرطانی در سر یا فرایند جراحی می‌تواند به ماهیچه‌ها و اعصاب چشم آسیب وارد کند؛ بنابراین در حرکات چشم و بینایی و از طرفی هماهنگی و تعادل بیماران اختلال ایجاد می‌شود. تاری دید هم یکی از عوارضی است که بیماران بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است تجربه کنند.

۵. مشکلات گفتاری و حافظه

بعد از عمل تومور مغزی و جراحی برداشتن تومورها، یک سری تغییرات فیزیکی در بافت مغز ایجاد می‌شود و بسته به مکان تومور و نوع آن، ممکن است بخش‌هایی از مغز تحت تاثیر قرار بگیرد. یکی از عوارض جراحی تومور مغزی، نقایص شناختی است که می‌تواند مشکلاتی را در حافظه، تمرکز، توجه، عملکردهای اجرایی، پردازش اطلاعات و گفتار ایجاد کند. بسیاری از کسانی که عمل تومور مغزی داشته‌اند ممکن است در گفتارشان مشکل داشته باشند یا این که حافظه و توجه سابق را نداشته باشند. گاهی اوقات ممکن است بیماران برای بهبود گفتار به گفتاردرمانی نیاز داشته باشند.

متن انگلیسی:
Brain tumors and resection surgery cause physical changes to brain tissue and can lead to diffuse cognitive deficits, including problems with attention, memory, executive functioning, and information processing
ترجمه متن:
تومورهای مغزی و جراحی برداشتن آنها می‌تواند موجب بروز تغییراتی در بافت مغز شده‌ که نتیجه آن ممکن است برخی نقایص شناختی؛ مانند مشکلات توجه، حافظه، عملکرد اجرایی و پردازش اطلاعات باشد.

neurosurgery

۶. ضعف عضلانی و اختلال در تعادل

عمل تومور مغزی می‌تواند موجب تورم در مغز شود. البته پزشک برای کاهش تورم از درمان‌های لازم کمک می‌گیرد. اما با این حال احتمالاً به دلیل تورم مغز و فشار ناشی از جراحی، بیماران بعد از عمل ضعف، تعادل ضعیف و عدم هماهنگی را تجربه خواهند کرد. عدم تعادل می‌تواند برای بیماران سخت شود و احتمالاً به همراهی خانواده نیاز دارند. بیماران به دلیل تعادل نداشتن در راه رفتن به هیچ عنوان نباید بعد از عمل تومور مغزی به تنهایی راه بروند و احتمالاً به کمک نیاز خواهد داشت. این حالت شاید تا یک ماه بعد از عمل هم ادامه داشته باشد.

۷. علت تشنج بعد از عمل تومور مغزی

تشنج در این بیماران به دلیل دست‌کاری انجام‌شده در مغز اتفاق می‌افتد و ممکن است حتی تا چندین ماه بعد از عمل تومور مغزی هم بیماران دچار تشنج شوند. در واقع به دلیل برداشتن بخش‌هایی از بافت آسیب‌دیده مغز، ارتباطات نورونی در مغز دچار اختلال می‌شود و باید بازیابی شود. در این دوره احتمال دارد که بیمار دچار تشنج شود. به همین دلیل پزشک تا چندین ماه بعد از عمل به بیماران داروهای ضد صرع می‌دهد. مصرف این داروها بسیار مهم است، چرا تشنج می‌تواند به فلج اندام‌ها یا سکته مغزی بیمار منجر شود. (کدام نوع تشنج خطرناک است؟)

۸. خونریزی بعد از عمل تومور مغزی

یکی از عوارض جراحی تومور مغزی، خونریزی است. خونریزی را می‌توان یکی از رایج‌ترین عوارض در نظر گرفت که به دلیل برش مغز، افزایش فشار مغز و تورم آن ایجاد می‌شود. خونریزی ایجادشده خود می‌تواند عوارض خطرناک دیگری را ایجاد کند که ممکن است به بیهوشی بیماران یا حتی مرگ آنها منجر شود. به همین دلیل هم تیم پزشکی باید دائماً بیماران را چک کنند و در صورت وجود عوارض شدیدی مانند تهوع یا بی حسی و ضعف شدید، جلوی خونریزی را بگیرند.

۹. فراموشی بعد از عمل تومور مغزی

بسته به این که تومور مغزی در چه قسمتی از مغز قرار دارد و چه نوع عملی برای بیمار انجام شده، ممکن است یکی از عوارض جراحی تومور مغزی فراموشی باشد. اکثر مواقع این فراموشی موقتی است یا این که بیمار برخی از خاطره‌های محدود را فراموش می‌کند. به ندرت ممکن است برخی از بیماران، خصوصاً بعد از جراحی‌های سنگین مغز دچار فراموشی کامل شوند.

۱۰. هوشیاری بعد از عمل تومور مغزی

بعد از عمل تومور مغزی معمولا بیماران تا چند ساعت یا حتی چند روز به صورت کامل هوشیار نیستند و ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهند.

۱۱. کما بعد از عمل تومور مغزی

سکته، تشنج یا سایر عوارض ایجاد شده‌ بعد از عمل تومور مغزی ممکن است موجب شود که بیماران به کما بروند. حتی گاهی برخی از بیماران حین عمل دچار خونریزی یا عوارض شدید ناشی از جراحی می‌شوند و ممکن است به کما بروند؛ بنابراین یکی از بدترین عوارض جراحی تومور مغزی که می‌تواند جان بیماران را تهدید کند، به کما رفتن آنهاست. با این حال به دلیل این که اکثر این تومورها به صورت کامل درمان می‌شوند و ریسک پایین‌تری دارند، بسیاری از بیماران بدون داشتن عوارض ماندگار یا مختل‌کننده زندگی می‌توانند بدون هیچ مشکلی به زندگی خود ادامه دهند.

عوارض بعد از عمل تومور مغزی خوش خیم

عوارض عمل تومور مغزی در صورت خوش خیم بودن تومور و اگر محل قرارگیری آن در جای بسیار حساسی نباشد معمولا کمتر و قابل‌کنترل‌تر است. با این حال عوارض معمول عمل مغز مانند سردرد، ضعف و بی‌حالی، سرگیجه، عدم تعادل و خستگی، احساس گیجی و مشکلات هوشیاری، تعادل و هماهنگی ضعیف، تغییرات خلق‌وخو، استفراغ، مشکلات گفتاری و بینایی ممکن است در این عمل‌ها ایجاد شود. حتی در خصوص تومورهای خوش خیم هم ریسک تشنج و خونریزی یا حتی سکته مغزی با درصد پایین‌تری وجود دارد. یکی از عوارض مهم عمل‌های مغزی مانند برداشتن تومورها، خطر لخته شدن خون در رگ‌ها و ترومبوز است.

تومور خوش‌خیم داری و از عوارض بعد جراحی می‌ترسی؟ از متخصص مشاوره بگیر.

عوارض بعد از عمل تومور مغزی بدخیم

به صورت معمول ممکن است عوارض جراحی تومور مغزی در صورت بدخیم بودن تومور بسیار شدیدتر باشد یا با ریسک بالاتری نیز همراه شود. علاوه بر عوارض رایج از جمله سردرد و سرگیجه یا از دست رفتن تعادل و مشکلات گفتار، در خصوص تومورهای بدخیم ریسک خونریزی، سکته یا به کما رفتن بیماران و تشنج همیشه بالاتر است. از طرفی یکی از بدترین ریسک‌ها بعد از عمل تومورهای بدخیم، احتمال بازگشت تومور و انتشار آن به دیگر بخش‌هاست. علاوه بر این ممکن است برخی از بیماران خطر عفونت یا مننژیت را هم داشته باشند.

برخی از تومورهای بدخیم با ریسک ۵۰ / ۵۰ عمل می‌شوند، چرا که ممکن است برخی از بیماران حین عمل زنده نمانند و بمیرند. معمولا در این جراحی‌ها پزشک قبل از عمل در مورد ریسک‌ها و خطراتی که بیمار را تهدید می‌کند با خود فرد و خانواده بیمار صحبت خواهد کرد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

عمل تومور مغزی یک جراحی سنگین و پیچیده است و تحت تاثیر فاکتورهای زیادی قرار دارد. این که هر کسی چه تجربیاتی دارد و چه عوارضی در او ایجاد می‌شود می‌تواند از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت باشد. اندازه تومور، خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن، محل قرارگیری تومور و میزان دسترسی به آن، فرایند درمانی اتخاذ شده‌ برای عمل و برداشتن تومور، مهارت پزشک و سلامت کلی خود بیمار همگی می‌تواند روی عوارض جراحی تومور مغزی که بعد از عمل ایجاد می‌شود تاثیر بگذارد.

حتی باید این مورد را در نظر گرفت که در برخی مواقع عوارض نادر و غیرقابل‌پیش‌بینی هستند؛ بنابراین بهترین راهکار این است که با اکثر عوارض آشنا بود و از قبل برای رویارویی با آنها آماده شد. برخی از ترفندها و رویکردهای مراقبت از بیماران بعد از جراحی تومور مغزی می‌تواند به میزان زیادی شدت و احتمال بروز عوارض جراحی تومور مغزی را کاهش دهد.

مهم‌ترین فاکتور برای بیماران این است که به توصیه‌های متخصص جراح مغز و اعصاب یا دکتر مغز و اعصاب به‌دقت عمل کنند و بعد از جراحی چکاپ‌های لازم را داشته باشند. اما آنچه که در این میان حائز اهمیت است سرعت عمل در دریافت مشاوره است که به کمک خدمات غیرحضوری دکترتو و مشاوره با پزشک آنلاین جراح مغز و اعصاب و مشاوره آنلاین مغز و اعصاب به‌راحتی مرتفع شده است.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!