پانکراتیت (التهاب پانکراس) چیست و چگونه درمان می شود؟

پانکراتیت (التهاب پانکراس)، تورم و التهاب پانکراس است که در اثر حمله آنزیم‌ها یا مایع گوارش به پانکراس (لوزالمعده) اتفاق می‌افتد. غده پانکراس پشت معده سمت چپ شکم واقع شده است و در نزدیکی روده کوچک قرار دارد. آنزیم‌های گوارشی لوزالمعده پیش از اینکه از پانکراس خارج و وارد روده شوند، با ترشح نامناسب باعث التهاب و تحریک سلول‌های پانکراس می‌شوند. زمانی که تعداد حملات پانکراتیت حاد بیشتر شود، لوزالمعده آسیب دیده و پانکراتیت مزمن ایجاد می‌گردد. در ادامه این مطلب از دکترتو با ما همراه باشید تا با التهاب پانکراس، علایم پانکراتیت، علت و روش‌های درمان التهاب پانکراس بیشتر آشنا شوید. اگر علائم خاصی را تجربه می‌کنید بهتر است در این باره با متخصص گوارش یا داخلی مشورت کنید. شما می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی دکترتو برای دریافت نوبت حضوری و از خدمات آنلاین برای دریافت مشاوره تلفنی با متنی استفاده کنید.

پانکراتیت چیست؟

پانکراتیت، التهاب پانکراس است که باعث تورم و درد می‌شود. اگر پانکراتیت داشته باشید، درد شکمی احساس می‌کنید که تا قسمت پشت هم منتشر می‌شود. پانکراس بین معده و ستون فقرات قرار گرفته است و که وظیفه ان تنظیم و گوارش قند خون است و آنزیم‌های گوارشی (مانند آمیلاز) و هورمون‌ها (مانند انسولین) را تولید می‌کند.

التهاب واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر آسیب است. این واکنش قرار است بافت‌های آسیب‌دیده را درمان کند. سنگ کیسه صفرا، مسدود شدن مجرای پانکراس یا مصرف الکل می‌توانند باعث آسیب و التهاب پانکراس شوند.

آیا پانکراتیت کشنده است؟

پانکراتیت حاد، التهاب ناگهانی و شدید در لوزالمعده است که می‌تواند عوارض جدی و میزان مرگ و میر بالایی داشته باشد. با این حال، در موارد خفیف‌تر، اقدامات حمایتی مانند محدودیت در تغذیه و درمان رهیدراسیون وریدی، اغلب به طور موفقیت‌آمیزی این بیماری را کنترل می‌کنند. (علائم سرطان لوزالمعده)

به طور کلی، پانکراتیت حاد، وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به توجه فوری دارد، اما در برخی موارد، می‌توان با اقدامات ساده آن را مدیریت کرد. حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به پانکرتیت مزمن دست کن تا ده سال بعد از تشخیص بیماری زنده می‌مانند.

متن انگلیسی:
About 4 out of 5 cases of acute pancreatitis improve quickly and don’t cause any serious further problems. However, 1 in 5 cases are severe and can result in life-threatening complications, such as multiple organ failure. In severe cases where complications develop, there’s a high risk of the condition being fatal
ترجمه متن:
از هر ۵ نفر بیمار مبتلا به التهاب پانکراس حاد، ۴ نفر به سرعت بهبود یافته و هیچ مشکل جدی دیگری ندارند. با این حال، از هر ۵ مورد، ۱ مورد شدید است و می‌تواند منجر به عوارض تهدید‌کننده زندگی، مانند نارسایی چند عضوی شود. در موارد شدید که عوارض ایجاد می‌شود، خطر کشنده بودن این بیماری وجود دارد.

nhsinform

علائم پانکراتیت

علایم اولیه پانکراتیت عبارتند از:

1. درد شکمی
2. حالت تهوع
3. استفراغ
4. ضربان قلب شدید
5. تنفس سریع و سخت
6. تب

علائم پانکراتیت مزمن چیست؟

علایم پانکراتیت مزمن شامل موارد زیر می‌شوند:

1. سوءهاضمه و درد بعد از غذا خوردن
2. کاهش اشتها و کاهش وزن بدون دلیل
3. مدفوع چرب که رد چربی و روغن داخل توالت به جا می‌گذارد.
4. سرگیجه ناشی از فشار خون پایین

بروز این علایم در فرد نشان می‌دهند که پانکراس در حال از کار افتادن است.

مدام سوءهاضمه داری و نمیدونی علتش چیه؟

برای بررسی و درمان از متخصص نوبت بگیر.

علت پانکراتیت

پانکراتیت حاد دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:

1. سنگ صفرا: تشکیل سنگ‌های صفراوی در مجاری صفراوی می‌تواند منجر به انسداد و تحریک لوزالمعده شود. (سنگ صفرا چیست؟)
2. مصرف بیش از حد الکل: مصرف طولانی‌مدت و بیش از حد الکل باعث التهاب مزمن لوزالمعده و در نهایت پانکراتیت حاد می‌شود.
3. آسیب و تروما: آسیب‌های فیزیکی به لوزالمعده، مانند ضربه یا جراحی، می‌تواند باعث پانکراتیت حاد شود.
4. داروها: برخی داروها مانند آسپیرین، دیورتیک‌ها و استروئیدها ممکن است در برخی افراد باعث پانکراتیت شوند.
5. بیماری‌های زمینه‌ای: برخی شرایط پزشکی مانند سندرم کمبود تریگلیسیرید، هیپرپاراتیروئیدی و برخی بیماری‌های ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا به پانکراتیت را افزایش دهند.

راه های تشخیص پانکراتیت

اولین راه برای تشخیص التهاب پانکراس، معاینه فیزیکی و بررسی علایمی مانند درد شکم، تهوع و استفراغ، لمس شکم برای ارزیابی حساسیت و تورم لوزالمعده است. در برخی موارد پزشک برای اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های پانکراتیک مانند آمیلاز و لیپاز و سایر شاخص‌های التهابی مانند سفید خون، دستور آزمایش خون می‌دهد.

سونوگرافی شکم برای بررسی لوزالمعده و مجاری صفراوی، سی تی اسکن یا MRI برای تایید التهاب و تخریب بافت لوزالمعده، و نمونه برداری از مایع اطراف لوزالعمده از دیگر راه‌های تشخیص التهاب پانکراس هستند.

درمان پانکراتیت

درمان پانکراتیت حاد به شدت و علت التهاب پانکراس بستگی دارد، اما اصول کلی درمان عبارتند از:

• مدیریت درد و تجویز داروهای ضد درد مخدر برای کنترل دردهای شکمی شدید
• اصلاح اختلالات متابولیکی، تنظیم سطح مایعات و الکترولیت‌های بدن، اصلاح اختلالات در سطوح کلسیم، گلوکز و لیپیدها
• رژیم غذایی مناسب
• درمان علت زمینه‌ای و بیماری‌های زمینه‌ای مانند سنگ صفرا، اختلالات متابولیک یا آسیب فیزیکی
• مدیریت عوارض احتمالی مانند نارسایی اندام‌های مختلف، عفونت و نکروز
• پیشگیری از عود با اصلاح عوامل خطرساز مانند ترک مصرف الکل
• در موارد شدید یا با عوارض جدی، بستری در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه

متن انگلیسی:
Mild acute pancreatitis usually goes away in a few days with rest and treatment. If your pancreatitis is more severe, your treatment may also include: Surgery. Your doctor may recommend surgery to remove the gallbladder, called cholecystectomy, if gallstones cause your pancreatitis
ترجمه متن:
پانکراتیت حاد خفیف معمولاً طی چند روز با استراحت و درمان برطرف می‌شود. اگر پانکراتیت شما شدیدتر باشد، درمان شما ممکن است شامل جراحی باشد. اگر سنگ کیسه صفرا باعث پانکراتیت شما شود، پزشک ممکن است برای برداشتن کیسه صفرا جراحی را توصیه کند که کوله سیستکتومی نامیده می‌شود.

niddk.nih

۱. داروی پانکراتیت (درمان دارویی پانکراتیت)

داروهای ضد درد مانند مورفین یا پتیدین برای کنترل درد شدید شکمی، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند دیکلوفناک یا ایندومتاسین، مایعات وریدی برای تنظیم حجم خون و الکترولیت‌ها، انسولین برای کنترل قند خون، آنتاگونیست‌های گیرنده‌های کوله‌سیستوکینین (CCK) مانند سکرتین، مهارکننده‌های پروتون‌پمپ مانند اومپرازول، آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت وجود عفونت مثل سفتریاکسون یا مترونیدازول، پروتئازها و آنتی‌اکسیدان‌ها برای کاهش التهاب و آسیب‌های اکسیداتیو مانند N-استیل‌سیستئین، گلوتامین، سلنیوم از داروهای مناسب برای درمان دارویی پانکراتیت هستند.

مسکن برای پانکراتیت

درمان دارویی پانکراتیت حاد با استفاده از انواع داروهای ضد درد مانند مخدرها (مورفین، پتیدین)، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (دیکلوفناک، ایندومتاسین) و ترکیبات دیگر مانند استامینوفن و گابا پنتین صورت می‌گیرد. داروهای مخدر به صورت تزریقی برای کنترل فوری درد شدید استفاده می‌شوند، درحالی که داروهای خوراکی ضد التهاب و استامینوفن در موارد خفیف‌تر کاربرد دارند.

۲. درمان خانگی پانکراتیت

برای درمان خانگی پانکراتیت خفیف، موارد زیر توصیه می‌شوند:

1. استراحت کامل و بستری شدن در بیمارستان
2. مصرف مایعات فراوان و غذاهای سبک و ساده هضم مانند سوپ و ماست
3. استفاده از داروهای ضد درد غیر مخدر مانند استامینوفن یا داروهای ضد‌التهاب غیراستروئیدی
4. اجتناب کامل از مصرف الکل حین درمان پانکراتیت
5. درمان زیر نظر پزشک

درمان خانگی تنها برای پانکراتیت خفیف و با نظارت پزشک معالج قابل اجراست. در موارد شدید، بستری در بیمارستان و درمان دارویی تخصصی ضروری است.

۳. درمان گیاهی پانکراتیت مزمن

روش‌های درمان گیاهی پانکراتیت مزمن عبارتند از:

• زنجبیل
• زنجبیل
• سیاه دانه
• آلوئه ورا

۴. برای پانکراتیت چی خوبه؟

برای درمان پانکراتیت، موارد مختلفی مورد توجه قرار می‌گیرد. در درجه اول، استراحت کامل و مصرف مایعات فراوان توصیه می‌شود. رژیم غذایی مناسب با تاکید بر مصرف غذاهای سبک و ساده هضم، مانند سوپ و ماست، می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین استفاده از داروهای ضد درد غیرمخدر و اجتناب از مصرف الکل نیز اهمیت دارد.

مراقبت از پانکراتیت در خانه

روش‌های مراقبت از التهاب پانکراس در خانه عبارتند از:

• استراحت کامل
• مصرف مایعات فراوان و مایعات بدون کافئین مانند سوپ و چای گیاهی به جبران مایعات از دست رفته
• مصرف غذاهای ساده، سبک و کم چرب مانند سوپ، ماست و نان سبوس‌دار
• مصرف داروهای ضد درد غیر مخدر مانند استامینوفن در صورت تجویز پزشک
• پرهیز از الکل
• مصرف مکمل‌های گیاهی

انواع التهاب پانکراس

التهاب پانکراس یا پانکراتیت انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• پانکراتیت حاد که به طور ناگهانی ایجاد شده و درد شدید در ناحیه شکم دارد. علت اصلی آن سنگ صفراوی یا مصرف بیش از حد الکل است.
• پانکراتیت مزمن: این نوع التهاب پانکراس به تدریج و به مرور زمان ایجاد می‌شود. علل آن می‌تواند مصرف طولانی مدت الکل، انسداد کانال‌های پانکراس یا برخی بیماری‌های ارثی باشد.
• پانکراتیت بدخیم: این نوع پانکراتیت به دلیل وجود تومور در پانکراس ایجاد می‌شود و عوارض جدی و خطرناکی دارد.
• پانکراتیت نکروزان: در اثر پانکراتیت حاد ایجاد شده و بخش‌هایی از پانکراس به طور کامل دچار مرگ سلولی می‌شوند.
• پانکراتیت عود کننده: در این مورد، فرد دچار حملات متناوب و مکرر پانکراتیت حاد می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب‌های پایدار به پانکراس گردد.

۱. پانکراتیت خود ایمنی

پانکراتیت خود ایمنی نوع نادری از التهاب پانکراس است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پانکراس خود حمله می‌کند. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد واکنش خود ایمنی بدن نسبت به برخی پروتئین‌های پانکراس باعث التهاب می‌شود. این بیماری معمولا در افراد میانسال و مسن دیده می‌شود و علائم آن شامل درد شکمی، کاهش وزن، خستگی و سایر علائم پانکراتیت حاد مانند تهوع و استفراغ هستند. تشخیص قطعی آن نیازمند انجام آزمایشات خاص و گاها بیوپسی پانکراس است.

۲. بیماری پانکراتیت نکروزان

بیماری پانکراتیت نکروزان، نوع شدید و حاد التهاب پانکراس است که بخشی از بافت پانکراس به دلیل کاهش جریان خون و عدم رسیدن اکسیژن کافی، دچار مرگ سلولی یا نکروز می‌شود و خطر مرگ دارد. علت اصلی پانکراتیت نکروزان سنگ صفراوی یا مصرف بیش از حد الکل است. در برخی موارد نیز عوامل دیگری مانند جراحی پانکراس، آسیب شکمی یا داروها می‌توانند زمینه ساز این بیماری باشند.

۳. پانکراتیت صفراوی

پانکراتیت صفراوی، نوع شایع التهاب پانکراس است که در اثر گرفتگی مجاری صفراوی و انباشته شدن سنگ‌های صفراوی در این مجاری ایجاد می‌شود. این انسداد باعث برگشت ترشحات پانکراس به داخل و التهاب شدید می‌گردد. علائم این بیماری شامل درد شکمی، تهوع، استفراغ و افزایش آنزیم‌های پانکراسی است.

عوارض پانکراتیت

عدم درمان التهاب پانکراس به عوارض جدی و خطرناکی منجر می‌شود که عبارتند از:

1. نکروز پانکراس
2. آبسه پانکراس
3. نشت مایعات از پانکراس التهابی به داخل حفره شکمی
4. تشکیل کیست‌ اطراف پانکراس
5. آسیب به کلیه‌ها، ریه‌ها و قلب
6. پارگی عروق خونی اطراف پانکراس
7. نارسایی ترشح انسولین و بروز دیابت

نگرانی که پانکراتیت باعث سرطان بشه؟ از متخصص در این باره سوال کن.

پیشگیری از پانکراتیت

برای پیشگیری از پانکراتیت، اقدامات زیر را انجام دهید. این اقدامات پیشگیرانه می‌توانند خطر ابتلا به پانکراتیت را کاهش دهند:

روش	توضیحات
کنترل و درمان بیماری‌های زمینه‌ای	بیماری‌های زمینه‌ای مانند سنگ کیسه صفرا، مصرف غیرمجاز الکل و بیماری‌های ارثی باید به موقع تشخیص داده و درمان شوند.
محدودیت مصرف الکل	محدود کردن و یا ترک مصرف الکل در افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن بسیار مهم است.
رژیم غذایی مناسب	پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری و استفاده از رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی می‌تواند از بروز حملات پانکراتیت جلوگیری کند.
کنترل وزن	افراد چاق و اضافه وزن در معرض ابتلا به پانکراتیت هستند، بنابراین کاهش وزن و حفظ وزن در محدوده طبیعی مهم است.
درمان به موقع عفونت‌ها	درمان سریع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی که می‌توانند باعث التهاب پانکراس شوند.
پیگیری و درمان بیماری‌های مرتبط	بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی باید به موقع تحت درمان قرار گیرند.

نحوه پیشگیری از پانکراتیت

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

التهاب پانکراس (پانکراتیت) می‌تواند به دو صورت حاد یا مزمن بروز کند. پانکراتیت حاد معمولا با درد ناگهانی و شدید همراه است و اغلب در عرض چند روز بهبود می‌یابد. در صورت شناسایی و اجتناب از عامل زمینه‌ساز، احتمال بروز مجدد آن بسیار کم است. در مقابل، پانکراتیت مزمن می‌تواند به تدریج شروع شود و مدت زمان بیشتری برای تشخیص آن لازم باشد.

علل مختلفی می‌توانند زمینه‌ساز بروز پانکراتیت مزمن باشند و مدیریت آن در طول زندگی ممکن است چالش‌برانگیز باشد. در هر دو حالت، مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا دکتر گوارش برای تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است تا از عوارض و پیامدهای احتمالی جلوگیری شود. اما آنچه که می تواند به شما در فرآیند تشخیص و درمان زودهنگام کمک کند استفاده از خدمات ویزیت آنلاین متخصص گوارش و یا متخصص داخلی آنلاین دکترتو است.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!