اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا) چیست و چه علائمی دارد؟

یکی از مشکلات و اختلالاتی که می‌تواند هم در کودکی و هم در بزرگسالی، زندگی را برای افراد چالش‌برانگیز کند، اختلالات یادگیری است. اختلالات یادگیری در واقع یک وضعیت عصبی رشدی هستند که می‌توانند عملکردها و قابلیت‌های مختلف مربوط به یادگیری افراد را تحت تاثیر قرار داده و موجب شوند که یک فرد در هر سنی، برای درک و پردازش اطلاعات مختلف به مشکل بربخورد. این اختلال و مشکل در پردازش اطلاعات می‌تواند به اشکال مختلفی از جمله مشکل در خواندن، نوشتن، تمرکز یا حتی حل مسائل ریاضی بروز کند. یکی از رایج‌ترین انواع اختلالات یادگیری، اختلال یادگیری خواندن یا با اصطلاح علمی (اختلال دیسلکسیا) نام دارد. در این مقاله از دکترتو به صورت کامل با این اختلال و مشکلاتی که ایجاد می‌کند آشنا می‌شویم. اما اگر در این باره نگرانی دارید بهتر است با یک تراپیست یا روانپزشک در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی و آنلاین دکترتو برای مشاوره با بهترین پزشکان کمک بگیرید.

اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا) چیست؟

اختلال نارساخوانی یا همان دیسلکسیا یک ناتوانی یادگیری است که خواندن و کارهای مربوط به زبان را سخت‌تر می‌کند. این به دلیل اختلالاتی در نحوه پردازش نوشتار مغز رخ می‌دهد که می‌تواند نحوه درک افراد از نوشتار را تحت تاثیر قرار دهد.

به عبارتی دیگر، نارساخوانی یک اختلال یادگیری است که شامل مشکل در خواندن به دلیل مشکلات در شناسایی صداهای گفتار و یادگیری نحوه ارتباط آنها با حروف و کلمات (رمزگشایی) است. دیسلکسیا که ناتوانی در خواندن نیز نامیده می‌شود، نتیجه تفاوت‌های فردی در مناطقی از مغز است که زبان را پردازش می‌کند.

بیشتر مردم در دوران کودکی متوجه می‌شوند که دچار اختلال نارساخوانی هستند، و این معمولاً یک مشکل مادام العمر است. این شکل از نارساخوانی به عنوان “نارساخوانی رشدی” نیز شناخته می‌شود. دیسلکسیا در زیر مجموعه یکی از انواع اختلالات یادگیری خاص قرار می‌گیرد. مهم‌ترین چیزی که باید در خصوص این اختلال در نظر گرفت این است که نارساخوانی به دلیل مشکلات هوش، شنوایی یا بینایی نیست.

متن انگلیسی:
Dyslexia is a learning disability that disrupts how your brain processes written language. People with dyslexia have trouble with reading and related skills
ترجمه متن:
نارساخوانی یک ناتوانی یادگیری است که نحوه پردازش زبان نوشتاری مغز را مختل می‌کند. افراد مبتلا به نارساخوانی در خواندن و مهارت‌های مرتبط با آن مشکل دارند.

my.clevelandclinic

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

علائم اختلال یادگیری خواندن (نشانه های اختلال دیسلکسیا)

همان‌طور که گفته شد این اختلال یادگیری در خواندن به صورت معمول در سنین کودکی تشخیص داده می‌شود و در بیشتر موارد، تشخیص علائم تا قبل از ورود کودک به مدرسه دشوار است. اما گاهی علائم تا بزرگسالی نیز بدون تشخیص باقی می‌مانند. رایج‌ترین علائم دیسلکسیا شامل موارد زیر می‌شود:

• مشکل در املای کلمات ساده
• مشکل در یادگیری نام حروف
• مشکل در تفکیک حروف با اشکال مشابه
• مشکل در قافیه‌بندی جملات
• بی‌میلی به بلند خواندن در کلاس
• در شنیدن کلمات جدید مشکل دارند.
• مشکل در ارتباط صداها با حروف یا قسمت‌هایی از کلمات.
• در یادگیری نحوه با هم بودن صداها مشکل دارند.
• اختلاط موقعیت صداها در یک کلمه

داشتن یکی از موارد بالا به این معنی نیست که فرد مبتلا به اختلال دیسلکسیا است، اما اگر در یادگیری مهارت‌های اولیه برای خواندن مشکل دارد، غربالگری و آزمایش نارساخوانی راه خوبی برای بررسی این است که آیا به کمک تخصصی نیاز دارد یا خیر. از طرفی بسته به شدت اختلال یادگیری خواندن، علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.

علت اختلال یادگیری خواندن (دلیل اختلال دیسلکسیا)

علت دقیق این که چرا یک فرد دچار اختلال یادگیری خواندن می‌شود مشخص نیست. به صورت کلی بروز این اختلال به دلیل تفاوت در بخش‌هایی از مغز این افراد است که به مهارت‌های خواندن مربوط می‌شود. در بیشتر موارد، این اختلال زمینه ارثی دارد و اگر یکی از اعضای خانواده با آن درگیر باشد، احتمال بروز آن در دیگر اعضا هم وجود دارد. در واقع سابقه خانوادگی دیسلکسیا یا سایر اختلالات و ناتوانی‌های مربوط به خواندن و نوشتن و یادگیری می‌تواند ریسک بروز اختلال یادگیری خواندن را افزایش دهد.

نظریه‌های مختلف دیگری هم وجود دارد که اختلالات مختلفی را زمینه‌ساز بروز نارساخوانی در نظر می‌گیرند. برای مثال بر اساس یک تئوری، اختلال بینایی می‌تواند باعث ایجاد مشکل در پردازش حروف و کلمات یک صفحه از متن شوند و همین می‌تواند یکی از دلایل بروز اختلال دیسلکسیا باشد. برخی نیز اختلالات مخچه را به بروز مشکلات شناختی و نارساخوانی مربوط می‌دانند. حتی برخی تحقیقات تاثیر مشکلات شنوایی مانند نقص اولیه در درک صداهای کوتاه یا به سرعت متغیر و اختلال عملکرد سلول‌های مغناطیسی را در بروز اختلال یادگیری خواندن موثر می‌دانند.

متن انگلیسی:
Dyslexia appears to be linked to certain genes that affect how the brain processes reading and language
ترجمه متن:
به نظر می‌رسد نارساخوانی با ژن‌های خاصی مرتبط است که بر نحوه پردازش خواندن و زبان مغز تأثیر می‌گذارد.

mayoclinic

دیسلکسیا در بزرگسالی

اختلال یادگیری خواندن تنها به سنین کودکی محدود نمی‌شود و در صورت درمان نشدن می‌توان نشانه‌های آن را در بزرگسالی هم دید. به این ترتیب معمولا دیسلکسیا در بزرگسالی ریشه در کودکی دارد و می‌توان گفت که یک اختلال درمان نشده از دوران کودکی است. با این حال سایر شرایط مانند آسیب‌های مغزی یا مواردی مشابه هم می‌تواند در سنین بالاتر عامل بروز این اختلال در بزرگسالان باشد. با این حال علائم نارساخوانی در نوجوانان و بزرگسالان بسیار شبیه علائم در کودکان است. علائم رایج نارساخوانی در نوجوانان و بزرگسالان عبارت‌اند از:

• مشکل در خواندن، از جمله خواندن با صدای بلند
• خواندن و نوشتن آهسته و پر زحمت
• مشکلات املایی
• اجتناب از فعالیت‌هایی که شامل خواندن است.
• تلفظ نادرست اسامی یا کلمات، یا مشکل در بازیابی کلمات
• صرف زمان غیرعادی طولانی برای انجام کارهایی که شامل خواندن یا نوشتن است.
• مشکل در خلاصه کردن یک داستان
• مشکل در یادگیری یک زبان خارجی
• مشکل در حل مسائل ریاضی

دیسلکسیا در کودکان

در بیشتر موارد اختلال نارساخوانی در سنین کودکی و به‌سختی در سنین قبل از مدرسه تشخیص داده می‌شود. ژنتیک و زمینه‌های ارثی، مشکلات هنگام تولد مانند زایمان زودرس یا دیر به دنیا آمدن نوزاد، بارداری پرریسک مادر مانند مصرف الکل یا سیگاری بودن در دوران بارداری، آسیب و تصادفاتی که در دوران کودکی ایجاد شده و سوءتغذیه شدید یا قرار گرفتن در معرض مواد سمی، همگی می‌تواند دلیل بروز اختلال یادگیری خواندن در کودکان باشد.

فکر می‌کنی علائم فرزندت به خاطر اختلال دیسلکسیا باشه؟

مهمه که برای درمان زودتر اقدام کنی.

تشخیص اختلال دیسلکسیا

تشخیص این اختلال در بیشتر مواقع چالش‌برانگیز است، خصوصا زمانی که هنوز کودک وارد محیط مدرسه نشده و مهارت‌های خواندن و نوشتن را به دست نیاورده است. از طرفی اگرچه نارساخوانی به دلیل تفاوت در مغز افراد درگیر با این اختلال است، هیچ آزمایش خون یا غربالگری آزمایشگاهی نمی‌تواند آن را تشخیص دهد. در عوض، ارزیابی دقیق و آزمایش علائم رایج، می‌تواند فردی را با مشکل خواندن شناسایی می‌کند. در ارزیابی‌هایی که توسط یک متخصص انجام می‌شود، مواردی مانند مهارت‌های رمزگشایی یعنی خواندن کلمات ناآشنا با به صدا در آوردن آنها، مهارت‌های زبان شفاهی، روان خواندن و درک و مطلب، املا، دامنه لغات و تشخیص کلمه مورد توجه قرار می‌گیرد. علاوه بر این متخصص مربوطه باید رشد کودک، مسائل آموزشی و میزان بهره‌مندی او از یک آموزش استاندارد، سابقه پزشکی و خانوادگی را در نظر بگیرد.

تست‌های بینایی، شنوایی و مغزی (عصبی) هم می‌توانند بخشی از روند تشخیص اختلال یادگیری خواندن باشند. اینها می‌توانند به تعیین اینکه آیا اختلال دیگری ممکن است باعث مشکل خواندن کودک شود یا بر آن بیفزاید کمک کند. در نهایت ممکن است درمانگر از یک ارزیابی روان‌شناختی برای بررسی سلامت روانی کودک کمک بگیرید تا بفهمد آیا او با مشکلات اجتماعی، اضطراب یا افسردگی درگیر است یا خیر.

درمان اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا)

هیچ راه شناخته شده‌ای برای اصلاح تفاوت‌های مغزی که باعث نارساخوانی می‌شوند وجود ندارد. با این حال، تشخیص زودهنگام و ارزیابی برای تعیین نیازهای خاص و درمان مناسب می‌تواند موفقیت درمان این اختلال را بهبود بخشد. در بسیاری از موارد، درمان می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال یادگیری خواندن یا دیسلکسیا کمک کند تا بتوانند مهارت‌های خواندن خود را به میزان زیادی بهبود ببخشند.

۱. آموزش های تخصصی

مهم‌ترین و اولین اقدامی که برای درمان اختلال نارساخوانی انجام می‌شود، استفاده از تکنیک‌های آموزشی تخصصی است. نارساخوانی با استفاده از رویکردها و تکنیک‌های آموزشی خاص درمان می‌شود و هر چه زودتر درمان و آموزش شروع شود، نتیجه نهایی هم بهتر است. ارزیابی مهارت‌های خواندن، سایر مهارت‌های تحصیلی و سلامت روان کودک به معلمانی که در این زمینه تخصص کافی دارند کمک می‌کند تا یک برنامه آموزشی فردی را برای کودک توسعه دهند.

معلمان ممکن است از تکنیک‌های شنوایی، بینایی و لمس برای بهبود مهارت‌های خواندن استفاده کنند. در این آموزش‌های تخصصی مهارت‌هایی از قبیل واج‌آرایی، آواسازی، درک مطلب و خواندن با صدای بلند با فرد مبتلا به نارساخوانی تمرین می‌شود. مهم‌ترین موضوع در خصوص این بخش از درمان، درمان زودهنگام است. شروع سریع‌تر درمان از طریق آموزش‌های تخصصی می‌تواند احتمال بهبودی را به میزان زیادی افزایش دهد.

۲. مشاوره روان شناختی

مشاوره و ارزیابی‌های روان‌شناختی هم می‌توانند در روند درمان اختلال یادگیری خواندن موثر و مفید باشند، خصوصا در مواردی که مشکلات سلامت روان تشدیدکننده بروز این اختلال هستند. روان‌درمانگر می‌تواند با کنترل اضطراب، افسردگی و رفتارهای پرخاشگرانه فرد، به او در روند درمان کمک کند.

۳. استفاده از تکنولوژی

ابزارهای تخصصی مبتنی بر فناوری می‌توانند بیشتر به بزرگسالانی که با اختلال دیسلکسیا درگیرند کمک کنند. این برنامه‌ها و ابزارها می‌توانند به افراد در هر سنی کمک کنند تا مشکلات خواندن مرتبط با نارساخوانی را رفع کنند.

۴. درمان دارویی

در حال حاضر هیچ درمان دارویی خاصی برای درمان دیسلکسیا وجود ندارد و نمی‌توان این اختلال را از طریق تجویز داروها درمان یا کنترل کرد. با این حال ممکن است بنا به تشخیص درمانگر به تجویز یک سری داروها برای کاهش سایر علائم نیاز باشد. برای مثال اگر کودک مبتلا به بیماری adhd است، شاید درمان دارویی بتواند با کنترل علائم این اختلال، روند درمان اختلال نارساخوانی را بهبود ببخشد. در برخی مواقع نیز ممکن است به دلیل مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی، به درمان دارویی نیاز باشد.

دنبال یک درمان دارویی برای اختلال خواندن هستی؟ از متخصص سوال کن.

انواع دیسلکسیا

دیسلکسیا را می‌توان بر اساس شدت آن در سطوح مختلف به سه دسته کلی تقسیم‌بندی کرد:

شدت و نوع	توضیحات
خفیف	مشکلات وجود دارد، اما شما می‌توانید با تسهیلات یا پشتیبانی مناسب، آنها را جبران کنید یا آنها را حل کنید.
متوسط	مشکلات به اندازه کافی قابل توجه هستند که به دستورالعمل‌ها و کمک‌های تخصصی نیاز است. همچنین ممکن است به مداخلات یا تسهیلات خاصی نیاز داشته باشید.
شدید	اختلالات و ناتوانی‌ها به قدری واضح هستند که حتی با مداخلات تخصصی هم همچنان مشکل سازند.

انواع اختلال یادگیری

عوارض اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا)

اختلال یادگیری خواندن یا نارساخوانی می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی، هم در سنین کودکی و نوجوانی و هم در بزرگسالی شود. مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

• مشکل در یادگیری؛ از آنجایی که خواندن یک مهارت اساسی برای اکثر دروس مدرسه است، کودک مبتلا به نارساخوانی در اکثر کلاس‌ها در مضیقه است و ممکن است در هماهنگی با همسالان دچار مشکل شود. حتی در بزرگسالی هم نداشتن مهارت‌های کافی خواندن و نوشتن می‌تواند موقعیت شغلی، تحصیلی و اجتماعی افراد را به خطر بیندازد.
• مشکلات اجتماعی؛ درمان نشدن نارساخوانی ممکن است منجر به کاهش عزت‌نفس، مشکلات رفتاری، اضطراب، پرخاشگری و کناره‌گیری از دوستان، والدین و معلمان شود.
• مشکلات در بزرگسالی؛ ناتوانی در خواندن و درک می‌تواند مانع از رسیدن کودکان به توانایی‌های بالقوه خود در دوران رشد شود. این می‌تواند اثرات منفی آموزشی، اجتماعی و اقتصادی طولانی‌مدت داشته باشد.
• کودکانی که نارساخوانی دارند در معرض افزایش خطر ابتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) هستند و بالعکس. بیماری adhd می‌تواند باعث ایجاد مشکل در حفظ توجه شود. همچنین می‌تواند باعث بیش فعالی و رفتار تکانشی شود که می‌تواند درمان نارساخوانی را سخت‌تر کند.

راه های پیشگیری از اختلال یادگیری خواندن

اختلال نارساخوانی قابل‌پیشگیری نیست، اما اغلب با راهبردهای مختلف یادگیری و خواندن قابل‌کنترل است. مهم‌ترین رویکردها برای کاهش ریسک بروز این اختلال یا شدت یافتن آن، شامل موارد زیر می‌شود:

• اگر متوجه علائم اولیه نارساخوانی شدید، با یک ارائه‌دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت کنید.
• برای ایجاد یک برنامه آموزشی فردی با مدرسه فرزندتان همکاری کنید.
• از سلامت روان فرزندتان نیز حمایت کنید و اگر فرزندتان اضطراب یا سایر مسائل مربوط به نارساخوانی خود را تجربه کرد، مراقبت های بهداشت روانی را در نظر بگیرید.
• داشتن یک بارداری سالم و کاهش ریسک مشکلات بدو تولد هم می‌تواند از بروز اختلال نارساخوانی ثانویه جلوگیری کند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

ابتلا به اختلال یادگیری خواندن (اختلال دیسلکسیا) در هر سنی می‌تواند ناامیدکننده یا شرم‌آور باشد. برای کودکان، این می‌تواند منبع اصلی ترس یا اضطراب باشد، به خصوص اگر ندانند چرا برای انجام کاری که دیگران با آن مشکلی ندارند، مبارزه می‌کنند. اگر شما یا فرزندتان نارساخوانی دارید، مهم است که به یاد داشته باشید که این یک بیماری گسترده است. همچنین نشانه این نیست که شما هوش کمی دارید، بی‌انگیزه یا تنبل هستید. این تفاوت در نحوه عملکرد مغز شما است. چالش‌هایی برای شما ایجاد می‌کند؛ اما نباید بین شما و اهدافتان قرار بگیرد.

مهم‌ترین موضوع در خصوص این مشکل، تشخیص سریع‌تر آن و شروع زودهنگام درمان توسط دکتر روانشناس یا دکتر روانپزشک است. درمان به‌موقع اختلال یادگیری خواندن می‌تواند به میزان زیادی تاثیرات منفی این اختلال را کاهش دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشد. مشاوره آنلاین روانشناسی یا دکتر اعصاب و روان آنلاین دکترتو می‌توانند در تسریع فرآیند درمانی به شما کمک کنند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!