فتق شکم چیست و چه درمانی دارد؟

فتق شکم یا فتق دیواره شکم زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از بافت یا ارگان‌های بدن از طریق نقطه ضعیفی در دیواره عضلانی شکم (که حفره شکمی را احاطه می‌کند) به بیرون بروز می‌کنند. دیواره شکمی از لایه‌های مختلفی از بافت‌ و ماهیچه‌ها تشکیل شده است و ضعیف شدن هر بخش از این دیواره می‌تواند به بیرون‌زدگی، برآمدگی یا فتق احشای داخل شکم منجر شود. اما هر نوع علائم خاص در این ناحیه باید توسط پزشک داخلی یا جراح عمومی مورد ارزیابی قرار گیرد. سامانه نوبت‌دهی و آنلاین دکترتو می‌توانند به شما در یافتن بهترین پزشک و دریافت نوبت یاری کنند.

فتق شکم چیست؟

فتق شکم به بیرون زدگی عضلات شکمی جلویی اطلاق می‌شود که یکی از اندام‌های داخلی یا بافت داخل شکمی از طریق سوراخی در دیواره شکم برجسته شده و بیرون می‌زنند. اگر فتق در دیواره شکمی یا کشاله ران رخ دهد، کیسه بیرون زده شده ممکن است شامل قسمتی از روده یا پوشش چربی روده بزرگ (اومنتوم) باشد. اگر فتق در ناحیه دیافراگم ایجاد شود، ممکن است بخشی از معده را نیز درگیر کند.

علائم فتق شکم

اولین نشانه فتق شکم، توده برجسته آشکاری است که در قسمت دیواره جلویی شکم دیده می‌شود. گاهی هم ممکن است حین انجام برخی کارهای خاص یا در پوزیشن‌های مشخصی که باعث انقباض عضلات شکمی شده، این توده برجسته و بیرون زده دیده شود مانند حین خندیدن، سرفه و عطسه، یا موقع گریه کردن، حین دفع ادرار، خم شدن، ورزش یا بلند کردن اجسام.

برخی افراد هم می‌توانند فتق را حس کنند، وقتی بیرون می‌زد یا وقتی برخی کارها باعث کشیده شدن فتق، جمع شدن یا فشردگی فتق می‌شود. گاهی همراه با درد خفیف است و گاه درد شدید و تیز می‌شود. درد فتق دیگر نشانه فتق شکمی است که در موارد فتق بزرگ بیشتر مشاهده شده و ریسک گیر کردن دارد.

متن انگلیسی:
Other symptoms of a more complicated hernia might include: Nausea and vomiting. Redness or rash at the site
ترجمه متن:
سایر علائم فتق پیچیده‌تر ممکن است شامل این موارد باشد: تهوع و استفراغ، قرمزی یا بثورات در محل.

my.clevelandclinic

ایا فتق شکم باعث کمر درد میشود؟

فتق های شکمی معمولا به شکل ورم یا برجستگی ملموس در ناحیه متاثر دیده می‌شوند و باعث ناراحتی، درد یا حس کشیدگی می‌شوند. البته درد فتق شکمی معمولا موضعی بوده و فقط در قسمت فتق خواهد بود و مستقیم باعث کمر درد نمی‌شود.

علائم فتق شکم سمت راست

تورم یا برآمدگی در قسمت سمت راست شکم است و معمولا هنگام سرفه، عطسه، یا بلند کردن اشیا سنگین بدتر می‌شود. فرد حس کشیدگی عضلات شکم یا سفتی در این ناحیه دارد و در موارد شدیدتر، ممکن است قسمتی از روده از طریق سوراخ در عضلات دیواره شکمی خارج شود.

فتق زیر شکم سمت چپ

اگر فتق در سمت چپ شکم باشد، علائم و نشانه‌های آن شامل موارد زیر می‌شوند:

1. تورم یا برآمدگی قابل مشاهده در سمت چپ ناحیه شکم
2. درد یا ناراحتی در همان ناحیه از خفیف تا شدید
3. احساس سفتی یا کشیدگی در قسمت سمت چپ شکم

علائم فتق شکم در زنان

علائم فتق شکم در زنان عبارتند از:

• برآمدگی یا توده قابل لمس در ناحیه شکم – هنگام ایستادن و سرفه کردن، این برآمدگی بیشتر نمایان می‌شود.
• دل درد شدید خصوصا در اطراف برآمدگی
• تهوع و استفراغ
• تب و افزایش ضربان قلب

شایع‌ترین نوع فتق شکمی در زنان فتق اینگوینال (فتق کشاله ران) است که بعد از آن فتق ناشی از جراحی‌های قبلی (فتق برش جراحی) قرار دارد. فتق ناف (فتق امبیلیکال) و فتق اپی‌گاستریک (بین استخوان سینه و ناف) نیز از دیگر موارد فتق شایع در زنان هستند.

علائم فتق شکم در مردان

علائم فتق شکم در مردان، بسته به محل قرار گرفتن فتق داخل شکم متفاوت هستند و شامل درد شدید حین انجام فعالیت‌های فیزیکی، استفراغ و یبوست می‌شوند.

در ناحیه شکم احساس برجستگی و درد داری؟

زود برو پیش متخصص تا درمان بشی.

علت فتق شکم

ضعف دیواره شکمی، سرفه مزمن، استفراغ مزمن یا حاد، دیابت و سایر بیماری‌ها از علل اصلی فتق شکم هستند. فتق شکمی می‌تواند مادرزادی باشد یا در اثر عواملی همچون بارداری، عمل جراحی شکم یا فشار طولانی روی عضلات شکمی ایجاد شود. به‌خاطر داشته باشید که فتق های شکمی خود به خود بهبود پیدا نمی‌کنند.

تشخیص فتق شکم

روش‌های تشخیص فتق شکم عبارتند از:

• معاینه فیزیکی ناحیه شکم و بررسی ظاهری با فشار دادن ناحیه و انجام حرکاتی مانند سرفه
• سونوگرافی شکم
• سی تی اسکن
• ام آر آی
• آزمایش‌ خون و کبدی

تشخیص دقیق فتق شکمی توسط پزشک متخصص جراحی عمومی یا جراحی لاپاراسکوپی انجام می‌شود. آنها با توجه به نشانه‌ها و نتایج آزمایش‌ها، نوع و محل فتق را تعیین می‌کنند تا بتوانند بهترین روش درمان را انتخاب نمایند.

تشخیص فتق شکم با سونوگرافی

سونوگرافی شکم یکی از روش‌های تشخیصی مهم و رایج در تشخیص فتق شکمی است. این روش غیرتهاجمی بوده و می‌تواند محل دقیق فتق، اندازه آن و محتویات داخل آن (مانند روده، چربی و غیره) را مشخص کند. همچنین این روش قادر است انواع مختلف فتق شکمی مانند فتق اینگوینال، فتق فمورال، فتق ناف و غیره را تشخیص دهد.

درمان فتق شکم

درمان فتق شکم بسته به نوع و شدت فتق متفاوت است. اما به طور کلی، رویکردهای درمانی اصلی برای درمان فتق شکم عبارتند از:

• درمان نگهدارنده (محافظه‌کارانه) استفاده از کمربند یا بند نگهدارنده فتق برای جلوگیری از افزایش اندازه فتق
• اصلاح عادات و فعالیت‌های روزانه برای کاهش فشار روی ناحیه فتق
• کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن
• درمان جراحی با برای بستن و ترمیم محل فتق
• استفاده از مش یا تور مصنوعی برای تقویت دیواره شکم و بستن محل فتق
• جراحی لاپاراسکوپی (کم تهاجمی) از طریق برش‌های کوچک

۱. عمل فتق شکم

عمل جراحی ترمیم فتق شکم یکی از رایج‌ترین اعمال جراحی در حوزه جراحی عمومی است که به منظور بستن و ترمیم محل فتق شکمی انجام می‌شود. در ابتدا پزشک محل فتق را با دقت بررسی کرده و موقعیت دقیق آن را مشخص می‌کند. سپس بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. پس از آن، پزشک با ایجاد برش جراحی کوچکی در ناحیه فتق، محتویات داخل آن را از محل خود خارج کرده و آنها را به داخل حفره شکم برمی‌گرداند.

سپس با استفاده از بخیه‌های مخصوص یا مش، دریچه یا محل فتق را بسته و محکم می‌کند تا از بازگشت مجدد فتق جلوگیری شود. در مواردی که بافت‌های احاطه‌کننده فتق آسیب دیده باشند، پزشک از پیوند گرافت برای تقویت محل فتق استفاده می‌کند. پس از ترمیم، محل برش با بخیه‌های مخصوص بسته می‌شود. این عمل جراحی معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود و بیمار در همان روز یا یک روز بعد از بیمارستان ترخیص می‌شود. بهبودی کامل بیمار طی چند هفته حاصل می‌گردد.

۲. درمان فتق شکم بدون جراحی

برای درمان فتق شکم بدون نیاز به جراحی، روش‌های محافظه‌کارانه و غیرجراحی وجود دارد:

• استفاده از کمربند فتق
• استراحت و محدودیت فعالیت‌های فیزیکی
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا نایدکس
• استفاده از روش‌های مکمل و جایگزین مانند طب سوزنی، طب فشاری و فیزیوتراپی

دنبال بی‌دردسرترین درمان برای فتق شکم هستی؟ از متخصص راهنمایی بگیر.

۳. درمان خانگی فتق شکم

روش‌های درمان خانگی فتق شکم عبارتند از:

• کمپرس یخ روی محل فتق
• محدودیت فعالیت‌های فیزیکی شدید و سنگین
• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های روزانه
• مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن

۴. درمان فتق شکم با داروی گیاهی

داروهای گیاهی مفید برای درمان فتق شکم عبارتند از:

1. آرنیکا به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی و ضد درد می‌تواند در کاهش ورم و درد ناشی از فتق شکم موثر باشد.
2. ماساژ ناحیه فتق با آلوئه ورا برای بهبود زخم و التهاب ناشی از فتق
3. زنجبیل برای کاهش درد و ورم ناشی از فتق
4. کوهوش سیاه به شکل قرص یا کپسول به دلیل داشتن خواص آرام‌بخشی و ضددرد می تواند در کاهش درد ناشی از فتق موثر باشد.

توجه داشته باشید که استفاده از داروهای گیاهی برای درمان فتق شکم باید با نظر پزشک صورت گیرد و ممکن است در برخی موارد نیاز به درمان جراحی باشد.

۵. ورزش برای فتق شکم

ورزش‌های سبک مانند یوگا، پیاده‌روی، شنا، ایروبیک آبی یا دوچرخه سواری برای فتق شکم مناسب هستند. در بیشتر کودکان، فتق‌های نافی با تمرینات ورزشی ساده بدون جراحی برطرف می‌شوند. هرچند که در بزرگسالان برای درمان به عمل جراحی نیاز است، اما تمرینات ورزشی آرام و سبک به تسریع روند بهبودی کمک می‌کنند.

۶. برای فتق شکم چی بخوریم؟

رژیم غذایی مناسب به عنوان بخشی از درمان یا پیشگیری برای افراد مبتلا به فتق شکمی عمل می‌کند. توصیه‌های تغذیه‌ای برای فتق شکمی عبارتند از:

• مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات برای جلوگیری از یبوست و افزایش فشار داخل شکمی.
• نوشیدن مقادیر زیاد آب برای نرم نگه داشتن مدفوع و جلوگیری از یبوست.
• پروتئین کافی برای ترمیم و بهبود بافت
• اجتناب از غذاهای پرچرب و سرخ شده
• کاهش مصرف زیاد نمک
• اجتناب از غذاهای نفاخ مانند لوبیا، کلم، سیر و پیاز

انواع فتق شکم

فتق شکم انواع مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

نوع فتق	توضیحات
فتق نافی	در ناحیه ناف که اغلب در نوزادان و کودکان دیده می‌شود.
فتق کشاله ران	که شایع‌ترین نوع فتق در بزرگسالان است.
فتق فمورال	در ناحیه کشاله ران ایجاد شده اما در قسمت پایین‌تر از فتق کشاله ران (بازویی) قرار دارد.
فتق برشی	در محل جراحی قبلی شکم بعد آپاندیس یا سزارین بوجود می‌آید.
فتق دیافراگم	در اثر پارگی یا ضعف دیافراگم ایجاد می‌شود و عضو داخلی از قفسه سینه به داخل شکم فرو می‌رود.

انواع فتق شکم

عوارض فتق شکم

هرچقدر فتق بزرگ‌تر شود، ریسک گیر کردن یا بیرون زدگی آن بیشتر می‌شود که باعث فشردگی فتق و ایجاد درد و مسدود شدن اندام بدن می‌شود. درنهایت به عوارضی مانند مسدود شدن روده‌ها یا توقف خونرسانی و نهایتا نکروز بافت ختم می‌گردد.

متن انگلیسی:
When tissue inside the hernia becomes stuck or trapped in abdominal muscle, it can cause pain, nausea, vomiting and constipation. In rare cases, this may lead to a potentially life-threatening condition known as “strangulation,” which requires emergency surgery
ترجمه متن:
هنگامی که بافت داخل فتق گیر کرده یا در ماهیچه شکم گیر می‌کند، می‌تواند باعث درد، تهوع، استفراغ و یبوست شود. در موارد نادر، این ممکن است منجر به یک وضعیت بالقوه تهدید‌کننده زندگی به نام “خفه کردن” شود که نیاز به جراحی اورژانسی دارد.

ucsfhealth

پارگی فتق شکم

پارگی فتق شکم وضعیت خطرناک و اورژانسی است که در اثر افزایش ناگهانی فشار داخل شکم، مانند بلند کردن اجسام سنگین، سرفه و عطسه شدید، یبوست مزمن و حاملگی به‌وجود می‌آید. همچنین، ضعیف یا نازک شدن دیواره کیسه فتق به دلیل عدم درمان به موقع، افزایش سن، چاقی و استعمال دخانیات نیز می‌توانند زمینه‌ساز پارگی فتق شکم باشند. آسیب مکانیکی به ناحیه فتق، مانند ضربه یا تروما و مشکلات پوستی و التهابی نیز منجر به پارگی می‌شوند.

پیشگیری از فتق شکم

کنترل وزن، تقویت عضلات شکم، پرهیز از افزایش فشار داخل شکم، درمان به موقع فتق‌های موجود و حفظ سلامت پوست و جلوگیری از التهاب از جمله راهکارهای پیشگیری از فتق شکم هستند. این اقدامات احتمال بروز و عوارض فتق را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

فتق عارضه شایعی است که زیاد خطر ندارد، اما ممکن است عوارض آن جدی شوند. به مرور زمان باعث ایجاد درد و سایر مشکلات در فرد خواهند شد. در صورت ابتلا به فتق شکم باید مراقب علایم آن باشید و قبل از جدی شدن حتما به پزشک جراح عمومی یا دکتر متخصص داخلی مراجعه کنید. از آنجایی‌که فتق‌ها خود به خود بهبود پیدا نمی‌کنند، حتما باید به دنبال راهی برای درمان باشید. اما اگر نیاز به دریافت نظرات بیشتر دارید می‌توانید از خدمات ویزیت آنلاین جراح عمومی یا متخصص داخلی آنلاین دکترتو بدین منظور استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!