سینمای مستند امنیت ندارد
موزه سینما در ادامه انتشار سلسله نشستهای تاریخ شفاهی خود همزمان با زادروز محمدرضا اصلانی، پژوهشگر و مستندساز پیشکسوت، بخشهایی از گفتوگوی این هنرمند را منتشر کرد. او در این مصاحبه گفت متاسفانه سینمای مستند هنوز از نظر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی امنیت ندارد. به همین دلیل شکل درستی پیدا نمیکند و اگر نتیجه مثبتی به همراه داشته باشد درواقع اراده شخصی فیلمسازهاست.
اصلانی با بیان اینکه وقتی پشت چیزی اقتصاد نباشد مهجور خواهد ماند، توضیح داد: این روزها اقتصاد فرهنگ یا هنر یک اصطلاح شده، درحالیکه اقتصاد هنر درباره سینمای مستند اصلا مطرح نشده است؛ بنابراین باید دید چگونه میشود فیلم مستند را در یک گردش اقتصادی وارد کرد.او تاکید کرد: سینمای مستند پایگاه آموزش فیلمسازی نیست بلکه پایگاه اندیشه است؛ اندیشه درباره ساختار سینما، یعنی مستندساز خیلی بیشتر از داستانیساز احتیاج به دانش و بینش دارد. باید جامعهشناسی خوانده باشد، ساختارهای دراماتیک را بشناسد، با تئاتر آشنا باشد ، فلسفه خوانده باشد و با مردم شناسی و انسانشناسی نیز آشنا باشد.
این پژوهشگر سینما ادامه داد: ما در سینما با کشف مواجه هستیم و همانطور که میدانید خلاقیت از طریق کشف عناصر به دست میآید و تفاوتی نمیکند که شیء یا انسان باشد؛ باید آن را کشف کنیم.
اصلانی با بیان اینکه سینما در اذهان عمومی جامعه ما سرگرمی است، گفت: باید توجه داشت که سرگرمی کار جامعه نیست زیرا جامعهای که سرگرم باشد جامعه غافلی است بنابراین سینمای مستند برای سرگرم شدن نیست.اصلانی با بیان اینکه سینمای مستند در پی معضلات است، یادآور شد: حتی یک مستند درباره باستان شناسی به معضلات باستان شناسی میپردازد و نه معرفی آن. سینمای مستند بهخودیخود با واقعیت مواجه است، بنابراین از این نوع سینما انتظار دارند واقعیتسازی کند نه واقعیت را مطرح کند؛ به همین دلیل سانسور لطمه بزرگی برای سینمای مستند است.
کارگردان قدیمی گفت: آرزو دارم روزی سینمای مستند ما از منابع ثروت جامعه محسوب شود، یعنی درواقع به اندازه نفت برای ما درآمد ارزی داشته باشد و میدانم در آینده میتواند این اتفاق رخ دهد. موضوعات زیادی داریم که در مستند میتوانیم به آنها بپردازیم، موضوعاتی که برای همه جهان جذاب است و اگر هر کدام از این موضوعات به واسطه مستندی که درباره آنها ساخته میشود ۱۰ دلار برای ما درآمد ارزی داشته باشد از نفت درآمد بیشتری خواهیم داشت. امیدوارم سینمای مستند یک روز یکی از پایگاههای اقتصاد کشور شود.