ترورهای سیاسی در تاریخ معاصر ایران - جلد 2

برگرفته از متن کتاب:
ترور آقا بالاخان (سردار افخم) حاکم مستبد گیلان از حوادثی است که تاثیرات عمیق و موثری در حکومتهای مشروطه خواهی آن استان باقی گذاشت.
آقا بالاخان از نوکران و حاشیه های دستگاه ناصر الدین شاهی بود که روابط خوب و دوستانه ای با کامران میرزا نایب السلطنه و فرزند ناصر الدین شاه داشت. ابراهیم فخرایی در کتاب گیلان در جنبش مشروطیت نوشته است:
آخرین حکمران گیلان که فرمانداریش با انقلاب مشروطیت تصادف داشت، آقا بالاخان سردار افخم است که با مشروطه خواهان خصومت خاص می ورزید و چنان می نمود که محمد علی شاه او را برای سرکوب کردن آزادیخواهان گیلان انتخاب کرده است.
در همین باب احمد کسروی در تاریخ هجده ساله آذربایجان آورده است:
محمدعلی میرزا آقا بالاخان سردار افخم را که یکی از هواداران بنام او بود، به حکمرانی گیلان فرستاد و او دست باز کرده از فشار و سخت گیری به مردم دریغ نگفت و دستگاه بیداد و خودکامگی را پهن، درچید.
این آقا بالاخان همان کسی است که به میرزا رضای کرمانی ظلم بسیار کرد. در واقع پس از آذربایجان گیلان دومین ایالتی بود که جنبشهای مشروطه خواهی در آن علنی شد و طبقات مردم را به خود جذب کرد.
روز دهم محرم ۱۳۲۷ ه، عاشورای حسینی مطابق شیوه مرسوم مردم به عزاداری و سینه زنی در شهر پرداخته بودند. نیز بنابر سنت این عزداریها دسته های سوگوار مربوط به محله ها گروه های پیشه ور و مردم شهرهای دیگر مقیم رشت، با راه پیمایی و سینه زنی و زنجیر زنی هر یک مطابق رسوم و علاقه خود عزاداری می کردند. دسته ای هم مربوط به عزاداران تبریزی بود...