فواید و مضرات اهدای خون چیست؟

اهدای خون یکی از اقدامات انسان ‌دوستانه‌ای است که می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد. با این حال، نمی‌توان از فواید و مضرات اهدای خون برای اهداکنندگان چشم‌پوشی کرد. از فواید اهدای خون می‌توان به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و تولید سلول‌های خونی جدید اشاره کرد. اما در کنار این مزایا، مضراتی همچون احتمال بروز کم‌خونی نیز وجود دارد. بررسی علمی این تاثیرات برای ارزیابی دقیق فواید و مضرات اهدای خون ضروری است. یک پزشک عمومی می‌تواند در بررسی دقیق‌تر چنین فرآیندی به شما کمک کند. همچنین شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکترتو به منظور تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان استفاده کنید.

فواید اهدای خون

هر فردی با توجه به قصدی که از اهدای خون دارد، باید مزایا و البته حتی مضرات آن را نیز در نظر بگیرد. اهدای خون تاثیرات مثبت بسیاری هم برای فرد اهدا کننده و هم برای جامعه دارد که در ادامه به صورت تخصصی به آن‌ها می‌پردازیم.

• نجات جان بیماران اولین و بارزترین فایده اهدای خون است و با هر بار اهدای خون جان سه نفر نجات داده می‌شود.
• اهدای خون با کاهش سطح آهن می‌تواند به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر حمله قلبی کمک کند.
• با اهدای خون بدن شروع به تولید سلول‌های جدید کرده و این فرایند باعث تحریک سیستم خون‌سازی می‌شود.
• اهدای خون به کاهش استرس و بهبود سلامت روانی فرد کمک می‌کند.
• قبل از هر بار اهدای خون وضعیت سلامتی فرد اهدا کننده شامل فشار خون، سطح هموگلوبین و دیگر آزمایش‌های مربوط به خون به دقت بررسی می‌شود.
• اهدای منظم خون ممکن است خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها مانند سرطان کبد، ریه و روده بزرگ را کاهش دهد.

۱. فواید اهدای خون در کوتاه مدت

اهدای خون در کوتاه‌‌مدت می‌تواند فواید بسیاری به همراه داشته باشد. اهدای خون فرایندی است که بدن را به تولید سریع‌تر سلول‌های جدید خونی وادار می‌کند و باعث تجدید سیستم خونی در بدن می‌شود. یکی دیگر از فواید کوتاه‌ مدت اهدای خون، پایش رایگان سلامت است که قبل از اهدا، فرد از نظر فشار خون و سطح هموگلوبین در آزمایش خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. این معاینات می‌تواند مشکلات سلامت عمومی بدن را در مراحل اولیه شناسایی کند و فرد را به اقدامات پیشگیرانه هدایت کند.

۲. فواید اهدای خون در دراز مدت

اهدای منظم خون در دراز مدت می‌تواند به کاهش سطح آهن اضافی در بدن کمک کند. تجمع زیاد آهن در خون می‌تواند باعث ایجاد استرس اکسیداتیو و آسیب به دیواره رگ‌ها شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. با اهدای خون به‌طور منظم، سطح آهن بدن متعادل شده و از ابتلا به بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌شود. از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهد که اهدای خون در دراز مدت با مهار کردن رادیکال‌های آزاد ممکن است خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها را کاهش دهد.

۳. اهدای خون و کاهش غلظت خون

اهدای خون یکی از روش‌های موثر برای کاهش غلظت خون است. غلظت خون بالا به معنای افزایش تعداد گلبول‌های قرمز است که باعث ضخیم شدن دیواره رگ‌ها و کاهش جریان طبیعی خون می‌شود. با اهدای خون حجم سلول‌های خونی کاهش یافته، خون رقیق‌تر شده و باعث کاهش فشار بر قلب و عروق می‌شود.

از سوی دیگر پس از اهدا، بدن شروع به جایگزینی خون از دست رفته کرده و به تولید سلول‌های خونی تازه و سالم می‌پردازد. این فرایند نه تنها به رفع غلظت خون کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن می‌شود.

۴. فواید اهدای خون برای کبد چرب

کبد چرب به دلیل تجمع چربی در سلول‌های کبد ایجاد می‌شود. یکی از روش‌های موثر برای کمک به کنترل کبد چرب اهدای منظم خون است. اهدای خون می‌تواند از بروز التهاب و آسیب‌های ناشی از تجمع آهن در کبد که یکی از دلایل کبد چرب است، جلوگیری کند. در ضمن، اهدای خون با افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن از جمله کبد، عملکرد کبد در متابولیسم چربی‌ها را بهبود می‌بخشد. در بیماران مبتلا به کبد چرب، التهاب و استرس اکسیداتیو از جمله عوامل اصلی پیشرفت بیماری به شمار می‌رود. اهدای خون منظم می‌تواند به کاهش این التهابات در کبد کمک کند.

متن انگلیسی:
Oxidative stress is an imbalance of free radicals and antioxidants in your body that leads to cell damage. It plays a role in many conditions like cancer, Alzheimer’s disease and heart disease.
ترجمه متن:
استرس اکسیداتیو ناشی از عدم تعادل رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها در بدن است که منجر به آسیب سلولی می‌شود و در ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان، آلزایمر و بیماری‌های قلبی نقش دارد.

clevelandclinic

۵. فواید اهدای خون برای فشار خون

فشار خون بالا یا هایپرتانسیون یکی از مشکلات شایع سلامتی است که می‌تواند به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیوی منجر شود. اهدای خون باعث کاهش موقت حجم خون در بدن شده که به طور طبیعی فشار وارده بر دیواره‌های رگ‌های خونی را کاهش داده و در نتیجه باعث کاهش موقتی فشار خون می‌شود.

اهدای خون با تولید خون جدید و کاهش لخته‌های خونی می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند انسداد عروق، فشار خون و در نتیجه ایجاد حملات قلبی جلوگیری کند. همچنین، اهدای خون سطح هورمون‌ کورتیزول در بدن را کاهش داده و با مهار کردن اضطراب، فشار خون را نیز کاهش می‌دهد.

فشار خون داری و می‌خوای با اهدای خون، کنترلش کنی؟

برای بررسی، نوبت بگیر.

۶. فواید اهدای خون برای افراد سیگاری

سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها است. اهدای خون می‌تواند به عنوان یک اقدام کمکی و مفید، فوایدی برای افراد سیگاری داشته باشد.

• کاهش غلظت خون و بهبود جریان خون
• کاهش سطح کربن مونوکسید در خون
• کاهش سطح آهن و رادیکال‌های آزاد ناشی از استعمال سیگار
• تحریک بدن به تولید خون جدید و پالایش مواد شیمیایی مضر
• بهبود سطح انرژی در افراد سیگاری
• فرصتی برای کاهش وابستگی به سیگار

۷. فواید اهدای خون برای پوست صورت

پوست به عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن، نقش مهمی در حفظ سلامت کلی و زیبایی ظاهری ایفا می‌کند. اهدای خون می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت و ظاهر پوست، به ویژه پوست صورت داشته باشد.

• بهبود گردش خون و افزایش اکسیژن‌رسانی به پوست که باعث می‌شود پوست شفاف‌تر شود.
• کاهش سطح رادیکال‌های آزاد که باعث پیری زودرس می‌شوند.
• پاکسازی سموم بدن که به کاهش مشکلات پوستی مانند آکنه و التهابات کمک می‌کند.
• تحریک تولید کلاژن که از ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست جلوگیری می‌کند.

۸. خواص اهدای خون برای بدن

اهدای خون منظم می‌تواند به بهبود عملکرد برخی از اندام‌ها، کاهش خطر برخی بیماری‌ها و افزایش سطح سلامتی کلی شما کمک کند. اهدای خون فواید زیادی برای سلامتی فرد اهدا کننده به همراه دارد که در ادامه به بررسی مهم‌ترین خواص اهدای خون برای بدن می‌پردازیم.

• بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی
• بهبود گردش خون و کاهش فشار خون
• افزایش اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها
• بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و پاکسازی بدن
• تحریک بدن به تجدید سلول‌های خونی
• تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد اندام‌های داخلی
• افزایش سطح انرژی و ایجاد احساس سرزندگی و شادابی
• کاهش خطر ابتلا به سرطان
• کمک به کاهش استرس و بهبود سلامت روانی

مضرات اهدای خون برای بدن

اهدای خون مانند هر فرایند پزشکی دیگر می‌تواند با عوارض جانبی و مشکلاتی همراه باشد. البته این مشکلات در اکثر موارد خفیف و گذرا هستند، اما آگاهی از آن‌ها که در ادامه ذکر می‌شوند، برای افرادی که قصد دارند به طور منظم خون اهدا کنند، ضروری است.

• کم‌خونی و کاهش سطح هموگلوبین نرمال
• کاهش سطح آهن در بدن
• سرگیجه و افت فشار خون
• کبودی و درد در محل ورود سوزن
• حالت تهوع و احساس ضعف شدید
• واکنش‌های آلرژیک، عفونت یا تورم در محل تزریق
• کاهش فعالیت‌های ورزشی

فواید برای سلامتی اهداکننده	مضرات کوتاه‌مدت
کاهش سطح آهن اضافی در بدن که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.	سرگیجه یا سبکی سر بلافاصله پس از اهدا
تحریک تولید سلول‌های خونی جدید و سالم	احساس خستگی موقت
کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن مانند هموکروماتوز	کبودی در محل سوزن‌زنی
کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان	عفونت در محل سوزن‌زنی (بسیار نادر)
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی	–

عوارض خون دادن زیاد

با اینکه اهدای خون به طور معمول فوایدی به همراه دارد اما خون دادن زیاد و مکرر به‌ویژه بدون رعایت فاصله زمانی بین هر اهدا، ممکن است عوارضی داشته باشد. زیاده‌روی در امر اهدای خون می‌تواند عوارضی همچون فقر آهن، ضعف و خستگی مزمن، سرگیجه و سردرد،‌ کاهش تمرکز،‌ افزایش حساسیت به انواع عفونت‌ها، افت فشار خون و خطر کمبود مواد مغذی از جمله ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و فولات را به همراه داشته باشد. در نهایت، توصیه می‌شود در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر عادی فورا به پزشک مراجعه کنید.

متن انگلیسی:
Folate(vitamin B9) is important in red blood cell formation and for healthy cell growth and function. The nutrient is crucial during early pregnancy to reduce the risk of birth defects of the brain and spine.
ترجمه متن:
فولات (ویتامین B9) در تشکیل گلبول‌های قرمز خون و رشد و عملکرد سلول‌ها بسیار مهم است. این ماده مغذی در اوایل بارداری برای کاهش خطر نقایص مادرزادی مغز و ستون فقرات جنین ضروری است.

mayoclinic

آیا می توان مضرات اهدای خون را کاهش داد؟

کاهش مضرات اهدای خون با رعایت یک سری اقدامات پیشگیرانه کاملا امکان‌پذیر است. یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از این عوارض، رعایت فاصله زمانی مناسب بین هر اهدا است. توصیه می‌شود مردان هر ۱۲ هفته و زنان هر ۱۶ هفته یک بار خون اهدا کنند. علاوه بر این، افراد باید قبل و بعد از اهدای خون از غذاهای مقوی استفاده کنند تا بدن قادر به جبران مواد از دست رفته باشد.

همچنین، نوشیدن مایعات کافی به جلوگیری از افت فشار خون و احتمال ضعف کمک می‌کند. مراقبت از محل تزریق و استراحت کافی نیز پس از اهدای خون می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند عفونت جلوگیری کند. با رعایت این نکات، می‌توان مضرات احتمالی اهدای خون را به حداقل رساند.

چه اقداماتی پس از اهدای خون لازم است تا مضرات آن کاهش پیدا کند؟

پس از اهدای خون، برخی اقدامات لازم است تا از بروز عوارض و مشکلات احتمالی جلوگیری شود و تجربه‌ای سالم و مثبت برای اهداکننده به همراه داشته باشد. به عنوان مثال برخی غذاها حاوی موادی هستند که جذب آهن را در بدن کاهش می‌دهند. از آنجایی که پس از اهدای خون بدن به آهن نیاز دارد، بهتر است از مصرف این غذاها خودداری شود.

• استراحت کافی بعد از اهدای خون
• نوشیدن مقدار کافی مایعات و مصرف مواد غذایی مغذی
• خودداری از فعالیت‌های شدید ورزشی به مدت ۲۴ ساعت
• نظارت بر وضعیت بدن
• استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد و کبودی محل تزریق
• پرهیز از مصرف الکل و نیکوتین به مدت ۲۴ ساعت
• مشاوره و پیگیری پزشکی جهت انجام آزمایش‌های دوره‌ای

اهدای خون برای چه کسانی خطرناک است؟

اهدای خون برای برخی از افراد ممکن است خطرناک باشد. افرادی که دارای بیماری‌های مزمن یا نقص سیستم ایمنی هستند مانند بیماران مبتلا به ایدز، هپاتیت‌های ویروسی یا سرطان باید از اهدای خون خودداری کنند. علاوه بر این، زنان باردار یا شیرده نیز از گروه‌هایی هستند که باید از اهدای خون پرهیز کنند زیرا اهدا کردن خون می‌تواند به سلامت مادر و کودک آسیب برساند.

افرادی که از اختلالاتی مانند کم‌خونی و فقر آهن رنج می‌برند، ممکن است با اهدای خون دچار مشکلات جدی‌تری شوند. بنابراین، مهم است که هر فرد قبل از تصمیم به اهدای خون، با پزشک خود مشورت کرده و از سلامت بدن خود اطمینان حاصل کند.

می‌خوای خون بدی اما نگران کم خونی هستی؟ از دکتر سوال کن.

نتیجه‌ گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بررسی علمی فواید و مضرات اهدا خون نشان می‌دهد که این اقدام، در کنار اثرات مثبت قابل توجه بر سلامت فرد و جامعه، می‌تواند برخی چالش‌های سلامتی را نیز به دنبال داشته باشد. اگرچه در بیشتر موارد این مضرات قابل مدیریت هستند، آگاهی از اثرات جانبی و رعایت فواصل مناسب در اهدای خون برای حفظ سلامت اهداکننده اهمیت بسیاری دارد.

در نهایت، افراد باید با در نظر گرفتن وضعیت سلامتی خود و مشاوره با پزشک عمومی، تصمیم به اهدا بگیرند. پزشک می‌تواند با ارزیابی سلامت عمومی، به افراد کمک کند تا از فواید اهدای خون بهره‌مند شوند و از مضرات آن جلوگیری کنند. اما اگر سوالات بیشتری در این رابطه دارید می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!