زخم اثنی عشر یا زخم دوازدهه چیست و چه علائمی دارد؟

زخم اثنی عشر یکی از زخم‌های گوارشی است که در ابتدای روده (دئودنوم) و جایی که معده تمام می‌شود، ایجاد می‌شود. این زخم می‌تواند ناشی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر اسیدی یا ابتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری باشد. بسته به علت ایجاد این عفونت، درمان‌های متنوعی برای زخم دوازدهه یا زخم اثنی عشر در نظر گرفته می‌شود. تشخیص علت توسط آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های مختلفی صورت می‌گیرد. اگر علائم سوزش معده، درد شکمی، نفخ و مدفوع خونی دارید، همین حالا به دکتر گوارش یا داخلی مراجعه کنید یا مشاوره آنلاین بگیرید. در دکترتو می‌توانید از بهترین دکتر گوارش یا متخصص داخلی در هر مورد نظر، نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین بگیرید.

زخم اثنی عشر چیست؟ (زخم دوازدهه چیست؟)

زخم اثنی عشر یا زخم دوازدهه یکی از انواع زخم‌های گوارشی است که در بخش ابتدایی روده کوچک، یعنی اثنی عشر (دوازدهه)، ایجاد می‌شود. این زخم‌ها هنگامی به وجود می‌آیند که لایه داخلی اثنی عشر توسط اسید معده آسیب می‌بیند و از بین می‌رود. زخم اثنی عشر اغلب در اثر عفونت باکتریایی به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) یا استفاده مداوم از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و آسپرین رخ می‌دهد. برخی از ویژگی های زخم اثنی عشر درد سوزان در ناحیه شکم، به ویژه هنگام ناشتا بودن و بهبود موقتی درد پس از غذا خوردن است.

متن انگلیسی:
«If the ulcer is in your duodenum, it’s called a duodenal ulcer.»
ترجمه متن:
«اگر زخم گوارش در ابتدای روده‌ی باریک (دئودنوم) باشد به آن زخم اثنی عشر می‌گویند.»

hopkinsmedicine

علائم زخم اثنی عشر چیست؟

علائم زخم دوازدهه معمولاً به آرامی ظاهر می‌شوند و ممکن است شدت آن‌ها با توجه به میزان آسیب به دیواره اثنی عشر متفاوت باشد. در بیشتر موارد، افراد مبتلا درد سوزانی را در ناحیه میانی شکم تجربه می‌کنند که معمولاً با گرسنگی یا شب هنگام تشدید می‌شود. برخی از رایج‌ترین علائم زخم اثنی عشر عبارت‌اند از:

• درد شکم که معمول در بالای شکم و زیر قفسه سینه احساس می‌شود.
• درد سوزان در ناحیه شکم، به ویژه هنگام ناشتا بودن
• بهبود موقتی درد پس از غذا خوردن
• سوزش معده
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن

اگر این علائم به مدت طولانی ادامه یابد، مراجعه به پزشک ضروری است تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

زخم اثنی عشر و درد پشت

برخی از افراد مبتلا به زخم اثنی عشر از دردهای انتشاری که به ناحیه پشت منتقل می‌شود، شکایت دارند. اگرچه درد پشت به عنوان یکی از علائم معمول زخم اثنی عشر به شمار نمی‌آید، اما ممکن است در موارد شدیدتر زخم یا در اثر پرفوراسیون (سوراخ شدن زخم) این درد ظاهر شود. پرفوراسیون یک عارضه خطرناک است که می‌تواند باعث نشت محتویات معده و اثنی عشر به حفره شکمی شود و در نهایت درد شدید و عفونت‌های گسترده ایجاد کند.

اگر فرد علاوه بر درد شکم، درد شدیدی در پشت حس کند که با مصرف داروهای ضد اسید یا غذا تسکین نیابد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند.

درد شکم و پشت رو با هم تجربه می‌کنی؟

از دکتر نوبت بگیر.

علت زخم اثنی عشر چیست؟

دو علت اصلی زخم اثنی عشر عبارت‌اند از عفونت هلیکوباکتر پیلوری و استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی. باکتری هلیکوباکتر پیلوری به مخاط محافظتی دیواره اثنی عشر آسیب می‌زند و باعث ضعیف شدن آن می‌شود. این موضوع موجب می‌شود اسید معده به دیواره اثنی عشر نفوذ کرده و زخم ایجاد شود.

از سوی دیگر، استفاده بیش از حد از داروهای NSAID نیز می‌تواند باعث کاهش تولید مخاط محافظ و در نتیجه آسیب به دیواره روده شود. سایر عوامل خطر عبارت‌اند از:

• مصرف سیگار
• مصرف بیش از حد الکل
• استرس شدید یا طولانی‌مدت
• سابقه خانوادگی زخم‌های گوارشی

تشخیص زخم دوازدهه با آندوسکوپی و عکس زخم اثنی عشر

تشخیص زخم اثنی عشر از طریق علائم بالینی و روش‌های تصویربرداری مانند آندوسکوپی و بلع باریم، آزمایش‌های عفونت هلیکوباکتر پیلوری و آزمایش‌های مرتبط با خونریزی داخلی انجام می‌شود. انتخاب روش تشخیصی به علائم بیمار و شرایط عمومی او بستگی دارد. پزشک با توجه به نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند بهترین درمان را تعیین کند.

۱. تشخیص زخم اثنی عشر با آندوسکوپی (Endoscopy)

آندوسکوپی فوقانی دقیق‌ترین و رایج‌ترین روش برای تشخیص زخم اثنی عشر است. در این روش، پزشک با وارد کردن یک لوله انعطاف‌پذیر (اندوسکوپ) به مری، معده و اثنی عشر می‌پردازد. انتهای این لوله یک دوربین کوچک قرار دارد که تصاویر دقیقی از دیواره معده و اثنی عشر به مانیتور ارسال می‌کند.

۲. تشخیص زخم دوازدهه با عکس برداری با اشعه ایکس یا بلع باریم

این روش که به آن بلع باریم نیز گفته می‌شود، یک روش تصویربرداری است که با استفاده از محلول باریم، تصاویری از دستگاه گوارش فوقانی (مری، معده و اثنی عشر) تهیه می‌شود. بیمار قبل از عکس‌برداری، یک مایع حاوی باریم می‌نوشد که به پزشک کمک می‌کند تا ناهنجاری‌ها، زخم‌ها یا انسدادهای احتمالی اثنی عشر را تشخیص دهد. این روش برای افرادی که قادر به انجام آندوسکوپی نیستند، مناسب است.

۳. آزمایش های دیگر تشخیص زخم دوازدهه

یکی از علل اصلی زخم اثنی عشر، عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری است. بنابراین آزمایش‌های تشخیصی این عارضه می‌توانند به تشخیص و درمان زخم اثنی عشر کمک کنند. همچنین برخی از آزمایش‌های مدفوع به تشخیص وجود زخم در لوله‌ی گوارش کمک می‌کنند. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش تنفسی هلیکوباکتر پیلوری (Urea Breath Test)
• آزمایش خون برای هلیکوباکتر پیلوری
• آزمایش مدفوع (Stool Antigen Test)
• آزمایش خون مخفی در مدفوع (Fecal Occult Blood Test)
• نمونه‌برداری با آندوسکوپی (Biopsy)

درمان زخم اثنی عشر (درمان زخم دوازدهه)

درمان زخم دوازدهه با توجه به علت بروز آن تعیین می‌شود. مهم‌ترین هدف از درمان، کاهش اسید معده، از بین بردن عفونت هلیکوباکتر پیلوری (در صورت وجود) و بهبود زخم است. روش‌های درمانی زخم دوازدهه شامل داروها و در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی است. در موارد شدیدتر که درمان دارویی کارساز نیست، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

داروی زخم اثنی عشر چیست؟ آمپول و قرص برای زخم اثنی عشر

برای درمان زخم اثنی عشر، پزشکان از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند که به کاهش اسید معده و از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند. برخی از این داروها عبارت‌اند از:

• مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs): این داروها، مانند اومپرازول و لانزوپرازول، تولید اسید معده را کاهش داده و به بهبود زخم کمک می‌کنند.
• آنتاگونیست‌های گیرنده H2: داروهایی مانند رانیتیدین و فاموتیدین با مسدود کردن گیرنده‌های اسید معده، به کاهش تولید اسید کمک می‌کنند.
• آنتی‌اسیدها: این داروها به‌سرعت اسید معده را خنثی می‌کنند و تسکین موقتی درد ناشی از زخم را فراهم می‌کنند.
• آنتی بیوتیک برای زخم اثنی عشر: برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری از ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، یا مترونیدازول استفاده می‌شود.

رژیم سه‌گانه یکی از رایج‌ترین روش های درمان زخم اثنی عشر باکتریایی است که شامل یک مهارکننده پمپ پروتون به همراه دو نوع آنتی‌بیوتیک است. مدت زمان درمان معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز است و هدف از آن جلوگیری از بازگشت زخم است.

دنبال داروی موثر برای زخم اثنی عشر هستی؟ همین حالا مشاوره بگیر.

درمان خانگی زخم اثنی عشر

در کنار درمان‌های دارویی، تغییرات در سبک زندگی و استفاده از برخی درمان‌های خانگی می‌تواند به کاهش علائم و تسریع بهبودی زخم اثنی عشر کمک کند. درمان خانگی به‌طور معمول شامل مدیریت استرس، اصلاح رژیم غذایی و پرهیز از مصرف موادی است که موجب تحریک زخم می‌شوند. اگرچه این روش‌ها نمی‌توانند زخم را به طور کامل درمان کنند، اما می‌توانند از تشدید آن جلوگیری کنند.

برای زخم اثنی عشر چی بخوریم؟

برای زخم اثنی عشر، رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش مهمی در تسکین علائم و بهبودی زخم داشته باشد. برخی از غذاها به دلیل خواص تغذیه‌ای و ضد التهابی خود به بهبود وضعیت کمک می‌کنند، در حالیکه مصرف غذاهای دیگر ممکن است علائم را تشدید کند.

• غذاهای سرشار از فیبر: مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل که به بهبود هضم و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
• پروبیوتیک‌ها: مانند ماست و کفیر که به تعادل باکتری‌های روده و کاهش عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.
• غذاهای غنی از ویتامین A: ویتامین A موجود در سبزیجاتی مانند هویج و اسفناج به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده اثنی عشر و معده کمک می‌کند. همچنین، این ویتامین در تسکین التهاب‌ها و تحریک فرآیندهای بازسازی سلولی نقش دارد.

دستور غذا برای زخم اثنی عشر شامل حذف فست‌فودها، مواد غذایی چرب، سرخ‌کردنی و سنگین است. غذاهای پرچرب، سرخ‌شده، تند و اسیدی می‌توانند تولید اسید معده را افزایش داده و علائم زخم اثنی عشر را تشدید کنند. برای مثال، مصرف غذاهای پرچرب مانند خامه‌ها و سس‌های چرب یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار ممکن است روند بهبود را کند کنند و موجب بروز علائم گوارشی بیشتر شوند.

میوه های مفید برای زخم اثنی عشر

برخی از میوه‌ها به دلیل داشتن ترکیبات ضدالتهابی و غنی از فیبر می‌توانند به بهبود زخم اثنی عشر کمک کنند. از جمله این میوه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• موز: موز یک میوه کم‌اسید است که به دلیل خاصیت ضدالتهابی و فیبر بالا، برای بیماران مبتلا به زخم دوازدهه توصیه می‌شود. موز می‌تواند به کاهش اسید معده کمک کرده و پوشش معده را تسکین دهد، که از تشدید زخم جلوگیری می‌کند.
• سیب: سیب، به ویژه سیب پخته، یک میوه مفید برای زخم اثنی عشر است. این میوه حاوی فیبر پکتین است که به کاهش اسید معده و تنظیم حرکت دستگاه گوارش کمک می‌کند. سیب همچنین به محافظت از دیواره معده کمک می‌کند.
• گلابی: گلابی به دلیل داشتن فیبر بالا و خواص آنتی‌اکسیدانی، می‌تواند به تسکین التهاب و کاهش آسیب به دیواره اثنی عشر کمک کند. مصرف منظم گلابی به بهبود هضم و جلوگیری از تحریک زخم کمک می‌کند.

درمان زخم اثنی عشر در طب سنتی

در طب سنتی گیاهان دارویی و روش‌های طبیعی متعددی برای تسکین علائم و درمان زخم اثنی عشر توصیه می‌شوند. برخی از رایج‌ترین گیاهان مورد استفاده شامل موارد زیر هستند:

• ریشه شیرین‌بیان: این گیاه به‌طور طبیعی تولید مخاط محافظتی را افزایش داده و به محافظت از دیواره معده و اثنی عشر کمک می‌کند.
• آلوئه‌ورا: به‌عنوان یک ضد التهاب طبیعی، ممکن است به تسکین علائم و بهبود زخم کمک کند.
• زنجبیل: زنجبیل به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند.

با وجود مزایای طب سنتی، همواره بهتر است قبل از استفاده از این روش‌ها با پزشک خود مشورت کنید تا از تداخل با درمان‌های دارویی جلوگیری شود. همچنین زخم اثنی عشر باید با تحت درمان پزشکی قرار بگیرد و روش‌های سنتی در کنار آنها (با صلاحدید پزشک) مورد استفاده قرار گیرند.

علائم زخم اثنی عشر	روش‌های تشخیص	درمان‌ها
درد شدید در ناحیه فوقانی شکم	آندوسکوپی (مشاهده زخم در دیواره اثنی عشر)	مصرف آنتی‌بیوتیک برای عفونت هلیکوباکتر پیلوری
تهوع و استفراغ	آزمایش تنفسی برای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری	مصرف داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs)
کاهش وزن غیرقابل توضیح	آزمایش مدفوع برای تشخیص خونریزی داخلی	تغییرات رژیم غذایی و پرهیز از غذاهای اسیدی و چرب
مدفوع سیاه یا وجود خون در استفراغ	عکس‌برداری با اشعه ایکس با بلع باریم	در موارد شدید، جراحی برای ترمیم زخم

بیماری زخم اثنی عشر را بیشتر بشناسید.

عوارض زخم اثنی عشر؛ ایا زخم اثنی عشر خطرناک است؟

اگر زخم اثنی عشر به موقع درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود. یکی از جدی‌ترین عوارض زخم اثنی عشر، خونریزی داخلی است که می‌تواند منجر به کاهش شدید خون شود. نشانه‌های آن شامل مدفوع سیاه یا وجود خون در استفراغ است.

در موارد شدید، زخم اثنی عشر ممکن است باعث سوراخ شدن دیواره روده شود. این عارضه خطرناک می‌تواند منجر به عفونت شدید شکمی (پریتونیت) شود. همچنین اگر زخم اثنی عشر به درمان پاسخ ندهد، می‌تواند باعث انسداد بخش خروجی معده و اثنی عشر شود، که از خروج غذا جلوگیری کرده و منجر به حالت تهوع و استفراغ می‌شود.

در صورت بروز هر یک از این علائم، مراجعه فوری به پزشک ضروری است تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری شود.

پیشگیری از ابتلا به زخم دوازدهه ممکن است؟

بله، با رعایت برخی از نکات می‌توان از ابتلا به زخم اثنی عشر پیشگیری کرد. داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم، دستگاه گوارش شما را سالم نگه می‌دارد. برخی از نکات مراقبتی و پیشگیرانه از زخم اثنی عشر شامل موارد زیر هستند:

• پرهیز از مصرف بیش از حد داروهای NSAID: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین می‌توانند دیواره معده و اثنی عشر را تحریک کنند. در صورت نیاز به این داروها، با پزشک مشورت کنید تا دوز و مدت مصرف را تنظیم کند.
• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل: سیگار کشیدن و مصرف الکل باعث افزایش تولید اسید معده و کاهش تولید مخاط محافظتی می‌شوند که منجر به ایجاد زخم می‌گردد.
• مدیریت استرس: استرس می‌تواند منجر به افزایش ترشح اسید معده شود. استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی غنی از فیبر، پروبیوتیک‌ها و ویتامین‌ها می‌تواند خطر بروز زخم اثنی عشر را کاهش دهد. مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل توصیه می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

زخم اثنی عشر یک مشکل گوارشی جدی است که می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی شود، اما با تشخیص و درمان به موقع، قابل مدیریت و درمان است. رعایت یک رژیم غذایی مناسب، کاهش استرس و پرهیز از مصرف داروهای مضر می‌تواند به پیشگیری و بهبود این زخم کمک کند.

اگر علائم زخم اثنی عشر را تجربه می‌کنید یا به دنبال مشاوره تخصصی هستید، برای دریافت نوبت حضوری از بهترین متخصص داخلی یا بهترین پزشکان گوارش و کبد از طریق دکترتو اقدام کنید. اگر امکان مراجعه حضوری ندارید، می‌توانید از مشاوره غیرحضوری در دکترتو بهره‌مند شوید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!