علل، علائم، تشخیص و درمان گلودردهای خطرناک

گلودرد یکی از شایع‌ترین شکایات در میان بیماران است که می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا حتی بیماری‌های غیرعفونی باشد. در حالی که بیشتر موارد گلودرد خوش‌خیم و خودمحدودشونده هستند، برخی از گلودردها می‌توانند خطرناک باشند و در صورت عدم درمان، منجر به عوارض جدی شوند. در این مقاله، به بررسی انواع گلودردهای خطرناک، علل ایجاد آن‌ها، روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.

علل گلودردهای خطرناک

گلودرد می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها خطرناک هستند و نیاز به مداخله پزشکی دارند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت‌های باکتریایی خطرناک

الف) استرپتوکوک گروه A

یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علل گلودرد، عفونت باکتریایی ناشی از استرپتوکوک گروه A (GAS) است. اگر این عفونت درمان نشود، می‌تواند به عوارضی مانند تب روماتیسمی و گلومرولونفریت حاد منجر شود.

🔹 علائم:

• گلودرد شدید

• تب بالا

• نقاط سفید یا چرکی روی لوزه‌ها

• بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن

• عدم وجود علائم سرماخوردگی (مثل سرفه یا آبریزش بینی)

🔹 عوارض:

• تب روماتیسمی: یک بیماری التهابی که می‌تواند بر قلب، مفاصل و مغز تأثیر بگذارد.

• گلومرولونفریت: بیماری کلیوی که می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.

ب) دیفتری

دیفتری یک بیماری باکتریایی خطرناک است که توسط Corynebacterium diphtheriae ایجاد می‌شود.

🔹 علائم:

• تشکیل غشاهای خاکستری ضخیم روی گلو

• مشکل در بلع و تنفس

• تورم غدد لنفاوی گردن

• تب متوسط

• ضعف عمومی

🔹 عوارض:

• نارسایی قلبی

• فلج عضلات

• انسداد راه‌های هوایی

💡 نکته: دیفتری یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان سریع با آنتی‌توکسین و آنتی‌بیوتیک دارد.

عفونت‌های ویروسی خطرناک

الف) مونونوکلئوز عفونی (EBV) یا بیماری بوسه

این بیماری توسط ویروس اپشتین بار (EBV) ایجاد شده و می‌تواند منجر به تورم شدید گلو و لوزه‌ها شود.

🔹 علائم:

• گلودرد شدید

• تورم لوزه‌ها

• تب و لرز

• خستگی شدید

• بزرگ شدن طحال و کبد

🔹 عوارض:

• پارگی طحال

• کم‌خونی همولیتیک

• نارسایی کبدی

ب) کروناویروس (COVID-۱۹)

ویروس کرونا علاوه بر علائم تنفسی می‌تواند باعث گلودرد شدید شود.

🔹 علائم:

• گلودرد

• تب

• تنگی نفس

• از دست دادن حس بویایی و چشایی

🔹 عوارض:

• سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS)

• نارسایی چندعضوی

• ایجاد لخته‌های خونی

عفونت‌های قارچی و انگلی

الف) کاندیدیازیس دهانی

این بیماری توسط قارچ Candida albicans ایجاد شده و معمولاً در بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی دیده می‌شود.

🔹 علائم:

• پلاک‌های سفید روی زبان و گلو

• درد هنگام بلع

• خشکی دهان

🔹 عوارض:

• انتشار قارچ به مری و سایر اعضای بدن در افراد مبتلا به نقص ایمنی

ب) گلودرد ناشی از توکسوپلاسموز

این بیماری انگلی می‌تواند باعث گلودرد و تورم غدد لنفاوی شود.

🔹 علائم:

• گلودرد

• تب خفیف

• ضعف عضلانی

سایر علل خطرناک گلودرد

بیماری‌های خودایمنی و التهابی

الف) بیماری کاوازاکی

این بیماری نادر اما خطرناک معمولاً در کودکان دیده می‌شود و می‌تواند باعث التهاب رگ‌های خونی شود.

🔹 علائم:

• گلودرد

• تب بالا که بیش از ۵ روز طول می‌کشد

• تورم غدد لنفاوی گردن

• قرمزی چشم‌ها و پوست

🔹 عوارض:

• آنوریسم عروق کرونری

• حمله قلبی در کودکان

ب) سندرم استیونز-جانسون

یک واکنش دارویی شدید که باعث تاول و زخم در دهان و گلو می‌شود.

تشخیص و درمان گلودردهای خطرناک

روش‌های تشخیصی

🔹 آزمایش‌های بالینی: معاینه فیزیکی، بررسی علائم همراه
🔹 آزمایش‌های آزمایشگاهی: تست استرپ، آزمایش خون (CBC، CRP، ESR)
🔹 تصویربرداری: در موارد مشکوک به آبسه پری‌تونسیلار یا انسداد راه‌های هوایی

درمان‌های رایج

الف) درمان‌های دارویی

• آنتی‌بیوتیک‌ها: برای عفونت‌های باکتریایی (مانند پنی‌سیلین برای استرپتوکوک گروه A)

• ضدویروس‌ها: در موارد ویروسی شدید مانند آنفلوآنزا یا مونونوکلئوز

• ضدقارچ‌ها: برای کاندیدیازیس دهانی

• داروهای ضدالتهاب: برای بیماری‌های خودایمنی

ب) درمان‌های حمایتی

• مصرف مایعات فراوان

• استفاده از قرقره آب نمک

• استراحت کافی

• مصرف داروهای تب‌بر و مسکن

ج) مداخلات پزشکی در موارد حاد

• تزریق آنتی‌توکسین برای دیفتری

• بستری در ICU برای بیماران مبتلا به کروناویروس شدید

• جراحی برای برداشتن آبسه‌های خطرناک

نتیجه‌گیری

در حالی که اکثر موارد گلودرد بی‌خطر هستند، برخی از آن‌ها می‌توانند بسیار خطرناک باشند و نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند. آگاهی از علائم هشداردهنده مانند گلودرد شدید همراه با تب بالا، مشکل در بلع، تورم غدد لنفاوی و لکه‌های چرکی می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری کمک کند. در صورت بروز هر یک از این علائم، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.