شفاآنلاین »سلامت» عفونت‌های ادراری از مشکلات شایع در میان زنان هستند و معمولا درد، سوزش و ناراحتی قابل توجهی ایجاد می‌کنند. شیوع بیشتر این عفونت‌ها در زنان، به دلایل گوناگون آناتومیک و هورمونی، باعث شده بررسی روش‌های موثر و کم خطر برای پیشگیری و درمان آن‌ها اهمیت زیادی پیدا کند. از سوی دیگر، بخشی از زنان در دوران یائسگی دچار عفونت‌های مکرر می‌شوند که به شکل جدی کیفیت زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کاهش هورمون استروژن در این دوران، تغییراتی در محیط واژن و دستگاه ادراری ایجاد می‌کند و زمینه را برای رشد باکتری‌های بیماری‌زا فراهم می‌سازد. این وضعیت باعث شده توجه پژوهشگران به نقش باکتری‌های مفید یا همان پروبیوتیک‌ها جلب شود، چون این باکتری‌ها به طور طبیعی در بدن انسان حضور دارند و به عنوان یک خط دفاعی در برابر عفونت‌ها شناخته می‌شوند.

به گزارش شفاآنلاین در سال‌های اخیر پژوهش‌های زیادی درباره جایگزین کردن یا همراه کردن روش‌های درمانی طبیعی با درمان‌های رایج مثل آنتی‌بیوتیک‌ها انجام شده است. دلیل این توجه، افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی در بسیاری از باکتری‌های بیماری‌زاست که روند درمان را دشوار کرده و نگرانی‌های جهانی ایجاد کرده است. بسیاری از زنان به دلیل مصرف مکرر آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌های ادراری، در معرض عود مجدد بیماری قرار می‌گیرند. همین مسئله باعث شده بررسی پروبیوتیک‌ها که می‌توانند رشد باکتری‌های مضر را مهار کنند و به حفظ تعادل طبیعی بدن کمک کنند، اهمیت بیشتری پیدا کند. از سوی دیگر، کاهش باکتری‌های مفید در دوران یائسگی یکی از عوامل اصلی افزایش ابتلا به عفونت است، بنابراین استفاده از پروبیوتیک‌ها به عنوان راهی طبیعی و کم خطر برای جبران این کمبود مورد توجه قرار گرفته است.

در این میان، سید هانیه علم الهدی، استادیار مرکز تحقیقات مامایی و بهداشت باروری در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به همراه سه پژوهشگر همکار از همین دانشگاه و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی البرز، مطالعه‌ای را درباره نقش پروبیوتیک‌ها در عفونت ادراری زنان یائسه انجام داده‌اند. این تیم علمی با مرور پژوهش‌های گذشته، تلاش کرد به این پرسش پاسخ دهد که آیا پروبیوتیک‌ها می‌توانند در جلوگیری یا درمان عفونت‌های ادراری دوران یائسگی نقشی داشته باشند یا خیر.

برای انجام این بررسی، پژوهشگران مجموعه‌ای از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر را که شامل منابع بین‌المللی و ملی بودند، بررسی کردند. آن‌ها مقاله‌هایی را که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ منتشر شده و با موضوع پروبیوتیک و عفونت ادراری مرتبط بودند، جستجو و به دقت بررسی کردند. این روش که به «مرور نظام‌مند» معروف است، به پژوهشگران کمک می‌کند همه شواهد موجود را به شکل دقیق و منسجم کنار هم قرار دهند و نتیجه‌ای علمی و قابل استناد ارائه کنند.

نتایج نشان دادند که پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از بروز عفونت‌های ادراری در زنان یائسه نقش مشخص و ثابتی ندارند. با این حال، برخی شواهد حاکی از آن بود که پروبیوتیک‌ها وقتی همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده شوند، می‌توانند به درمان کمک کنند و روند بهبود را بهبود بخشند.

در این پژوهش که نتایج آن در «مجله علمی زنان، مامایی و نازایی ایران» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی منتشر شده‌اند، روشن شد که نتایج مطالعات یکسان نیست و بخشی از این ناسازگاری به تفاوت در مقدار مصرف روزانه، تعداد دوزها و تفاوت میان سویه‌های باکتریایی مورد استفاده برمی‌گردد. این عوامل باعث شده‌اند عملکرد پروبیوتیک‌ها در مطالعات مختلف متفاوت باشد. به همین دلیل پژوهشگران توصیه کرده‌اند که تحقیقات گسترده‌تری با طراحی دقیق‌تر برای بررسی نقش قطعی پروبیوتیک‌ها در پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری زنان یائسه انجام شود.

بر اساس اطلاعات تکمیلی این مطالعه، مبنی بر این که چرا پروبیوتیک‌ها ممکن است در برخی شرایط موثر باشند، محققان اشاره نموده‌اند که این باکتری‌های مفید هنگام رشد، محیط را اسیدی‌تر می‌کنند و بسیاری از باکتری‌های مضر نسبت به محیط اسیدی حساس‌اند و از بین می‌روند.

برخی از گونه‌های پروبیوتیک همچنین می‌توانند از چسبیدن باکتری‌های بیماری‌زا به سطح سلول‌ها جلوگیری کنند و حتی آن‌ها را در یک مکان جمع کنند تا قدرت آسیب رسانی‌شان کاهش یابد. تفاوت در سویه‌های مورد استفاده و مقدار مصرف، یکی از دلایل اصلی تفاوت در نتایج مطالعات بوده است.

برخی تحقیقات نشان داده‌اند استفاده از چند سویه همزمان می‌تواند اثرات قوی‌تری ایجاد کند چون هر سویه قابلیت متفاوتی در مهار باکتری‌های مضر دارد. از طرف دیگر، بعضی مطالعات نشان داده‌اند پروبیوتیک‌ها بیشتر در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها موثر هستند تا به تنهایی.

در نهایت با توجه به اطلاعات حاصله ازاین مطالعه علمی، می‌توان اشاره کرد که استفاده از پروبیوتیک‌ها برای پیشگیری یا کمک به رفع عفونت‌های ادراری زنان یائسه، گرچه با نتایج مثبتی همراه بوده است، اما هنوز به تحقیقات تکمیلی نیاز دارد.