تحلیل فیلم “اگزما” کاری از مهران مهدویان ؛ دومینوی دروغ و تکرار و دگرآزاری

رویا در تلاش است تا همسرش از گذشته‌اش چیزی متوجه نشود و این سرآغاز همه‌ی بدبختی‌های اوست… آنچه گفته شد گذری بر فیلم سینمایی “اگزما” فیلمی با ساختار اجتماعی، ساخته‌ی سال ۹۵ نخستین فیلم بلند مهران مهدویان در مقام نویسنده و کارگردان، تهیه کنندگی علی یازرلو – علی فاتحی، محسن قرائی به عنوان مشاور کارگردان و با بازی بازیگرانی چون شیوا مکی‌ نیان، دیبا زاهدی، حسام محمودی، کریم امینی، کمیل علیپور و نادر فلاح و … است.

تمام اتفافات فیلم “اگزما” بر سر خودوریی است که به عنوان لوکیشن فیلم محسوب می‌شود. این استفاده از خودرو در سر تا سر فیلم بسیار هوشمندانه است. و استفاده‌ی بسیار مناسبی نیز در پایان از آن شده است. این الگوی متفاوت، ماشینی است که تمام فیلم و در سراسر شب در آن می‌گذرد. شخصیت اول فیلم نامش رویاست. رویا به معنی مجموعه‌ای از تصاویر، افکار و احساساتی است که در حالت خواب بطور غیرارادی از ذهن می گذرد، آنچه واقعیت ندارد و فقط در عالم خیال می‌یابد.

ماشین رویا دنیای اوست. اگزما بیان‌گر موقعیتی است که روی زن بودن رویا در جامعه‌ای مردسالارانه تاکید دارد. رویا همیشه تردید دارد، نمی‌تواند تصمیم بگیرد، سر دوراهی است و زیر یوغ ظلم مردانه کمر خم می‌کند. در هر گوشه‌ای از زندگی رویا مردی او را تحت فشار قرار می‌دهد، خواه شوهر باشد، خواه پدر، پسر فامیل و مرد نزول بگیر و یا هر مرد دیگری. او از ترس و نگرانی از دست دادن مردش به تمهیدی روی می‌آورد که اوضاع را برای او پیچیده‌تر می‌کند.

بدیهی است که وقتی مهران مهدویان در جایگاه کارگردان فضای خود را محدود می‌کند، برای ایجاد جذابیت نیاز به خلاقیت بالایی دارد. مهران مهدویان با به‌کارگیری خلاقیتش، روایتی خلق می‌کند که به طرز عجیبی گیراست و مخاطب از همان ابتدا سرنشین خودرو می‌شود. فیلم دیالوگ محور است و در خیلی از صحنه‌ها بازیگران باید با لحن خود اضطراب، تنش، تعلیق و در یک کلام همه‌ی حالات روحی و روانی خود را به مخاطب منتقل کنند. البته که اجرای بازیگران در اگزما تمرین بیشتری می‌طلبید.

دروغ موضوع اصلی است و پیام اخلاقی اصلی فیلم، تقبیح دروغ است، این که دروغ اول دروغ ‌های دیگر را به دنبال خود دارد، دروغ‎هایی که به تدریج بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و فاجعه به می‌آفرینند. چیزی که این روزها به شکلی همه‌گیر جامعه از آن رنج می‌برد. اگزما با همین نام جلوی دوربین رفته اما با نام «چشم‌ها» در بخش هنر و تجربه جشنواره‌‎ی فجر حضور یافته و برای اکران دوباره با نام «اگزما» به ثبت رسیده است. اگزما یک بیماری مزمن پوستی همراه با التهاب و خارش است، مسری نیست اما در خانواده‌ای که سابقه‌ی آن وجود دارد احتمال ابتلا وجود دارد. این بیماری در ابتدا خطرناک نیست اما اگر به آن رسیدگی نشود بروز پیدا می‌کند و بیشتر و بیشتر می‌شود. درست مانند این که فرزندان می‌توانند دروغ گفتن را از پدر و مادر و برزگترهای خود یاد بگیرند. این فیلم به گونه‌ای جفت و جور شده که مخاطب با رغبت دوست دارد بداند چه می‌شود. در انتها رویا سرش را از برف بیرون می‌آورد و از منظر دیگری به زندگی‌اش نگاه می‌کند، او در این مدت به خیلی از مسائلش واقف شده اما این آگاهی برایش بی درد و و رنج نبوده است.

انتخاب گروه “هنر و تجربه” برای اکران فیلم اگزما انتخاب هوشمندانه‌ای است. این فیلم ممکن است برای مخاطب عادی سینما حوصله سر بر باشد چرا که در سینمای بدنه برای اینگونه فیلم‌ها بهایی قائل نمی‌شوند. سینمای هنر و تجربه نسبت به سینمای بدنه با بی مهری‌هایی مواجه شده اعضای شورای صنفی نمایش چندی قبل در نامه‌ای درخواست کرده بودند تا سانس‌های سینمای هنر و تجربه کاهش یابد چراکه معتقدند این سینما مخاطبان کمی دارد!!

متاسفانه محدود کردن سانس‌های هنر و تجربه سیاست اشتباهی است در جهت بهتر دیده شدن فیلم‌های سینمای بدنه. در صورتی که هنر و تجربه مخاطب حرفه‌ای دارد. اگزما به کارگردانی مهران مهدویان در بخش غیر رقابتی هنر و تجربه جشنواره‌ی سی‌ و پنجم فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم که در جریان اکرانش در سینمای هنر و تجربه با استقبال خوبی مواجه شد، این روزها در شبکه نمایش خانگی عرضه‌ شده است.