مقدار قابل‌توجهی ذرات ریز پلاستیک در محصولات آب معدنی‌ وجود دارد!

محققان به تازگی گزارشی را منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد در بسیاری از محصولات آب معدنی برندهای مختلف سراسر جهان، ذرات ریز پلاستیک یا همان میکروپلاستیک وجود دارد! آیا باید از این یافته نگران باشیم؟

میکروپلاستیک‌ها (Microplastics) که به اسم ریز پلاستیک هم شناخته می‌شوند و به صورت ذرات ریز پلاستیک هستند، اغلب ابعادی بسیار کوچک داشته و در بسیاری از موارد با چشم غیرمسلح و بدون آزمایش دیده نمی‌شوند؛‌ در همین رابطه، اخیرا از طرف یک شرکت غیرانتفاعی به نام اورب مدیا (Orb Media) که در زمینه مشکلات زیست‌محیطی جهانی فعالیت دارد، گزارشی منتشر شده که از وجود مقادیر قابل‌توجهی میکروپلاستیک در آب‌های بطری شده‌ی برندهای فروشنده محصولات آشامیدنی، خبر می‌دهد. با ما در بررسی این موضوع همراه باشید.

ذرات ریز پلاستیک در آب

گزارش اخیر توسط دانشمندانی از دانشگاه ایالتی نیویورک تهیه شده است و برای دستیابی به نتایج، 250 بطری آب از 11 برند مختلف مورد آزمایش قرار گرفته که در 93 درصد نمونه‌ها، وجود ذرات ریز پلاستیک در آب تایید شد؛ به طور میانگین 325 ذره مجزا در هر لیتر آب دیده شد!

با وجود اینکه کار تحقیقاتی اخیر به صورت مقاله‌ای علمی درنیامده و توسط پژوهشگران و صاحب‌نظران دنیا، به دقت و وسواس خاص دانشمندان موردبررسی قرار نگرفته، بسیاری معتقدند که این آمار و ارقام نگران‌کننده‌اند و از طرف سخنگوی کمپانی اورب میدیا هم گزارش شده که پیامدهای مصرف این حجم از میکروپلاستیک‌ها در آب آشامیدنی نامعلوم است.

بر اساس تعریف‌ها،‌ ذرات ریز پلاستیک که از 5 میلی‌متر کوچک‌تر باشند، میکروپلاستیک در نظر گرفته می‌شوند و منبع آن‌ها محصولات مختلفی از جمله ریزدانه‌های مایکروبید (Microbead) اعلام شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بشر تاکنون بیش از 9 میلیارد تن پلاستیک تولید کرده که دفع این حجم از مواد مصنوعی باعث شده که اکثریت آشغال‌های موجود در اقیانوس‌های سراسر جهان جزو مواد پلاستیکی باشند.

همانطور که اشاره شد،‌ ریز پلاستیک‌ها گاهی آن‌قدر کوچک هستند که بسیاری از روش‌های مورداستفاده برای فیلتر کردن آب جلوی ورود آن‌ها به منابع را نمی‌گیرند و از طرف دیگر، اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) اعلام کرده است که میکروپلاستیک‌ها تقریبا در تمامی شرایط محیطی موجود بر روی سیاره حضور داشته و از دستگاه گوارش پرندگان گوناگون گرفته تا ارگانیسم‌های فوق کوچک اعماق اقیانوس‌ها، هیچ موجودی از این ذرات ریز پلاستیک در امان نیستند.

این در حالیست که گزارش اخیر جنبه جدیدی از آلودگی پلاستیکی گریبان گیر بشر را آشکار کرده و صرف‌نظر از اینکه نتایج گزارش توسط دانشمندان مستقل از تحقیق، تایید نشده‌اند، می‌توان اطمینان داشت که اقدامات جدی و بررسی‌های گسترده‌تری برای روش‌تر شدن موضوع موردبررسی نیاز است.

جزئیات تحقیق اخیر در مورد میکروپلاستیک‌ها

برای بررسی انجام‌شده محققان اورب مدیا آب معدنی‌های مورد آزمایش را از 9 کشور مختلف در 5 قاره جهان تهیه کردند و برندهای معروفی مانند آکوافینا (Aquafina) و نستل پیور لایف (Nestlé Pure Life) هم در میان محصولات تهیه شده بودند.

برای تشخیص ذرات ریز پلاستیک در آب، نوعی رنگ مخصوص به نام نیل قرمز (Nile red) که به پلاستیک می‌چسبد و با درخشیدن در زیر پرتوهایی با طول موج آبی-سبز، امکان تشخیص ذرات از مواد رسوبی داخل‌ آب را فراهم می‌کند، استفاده شد.

در مرحله بعدی نمونه‌هایی با حجم‌های فوق‌العاده کوچک تهیه شد و برای شمارش ذرات ریز محبوس در هر نمونه، محققان از نرم‌افزار Galaxy Count استفاده کردند؛ آنالیزهای مولکولی نشان داد که ذرات از موادی چون پلی‌اتیلن ترفتالات (PET)، نایلون و پلی‌پروپیلن تشکیل شده بودند.

از طرف تولیدکنندگان آب معدنی‌ها هم اعراض‌هایی به نتایج تحقیق اورب میدیا مطرح شد و یکی از کمپانی‌ها اعلام کرد که آمار منتشرشده اغراق‌آمیز بوده و با نتایج بررسی‌های متخصصان کمپانی مطابقت ندارد.

ضرر ریز پلاستیک‌ها برای سلامت انسان

در ژوئن 2016 مقاله‌ای در ژورنال “European Food Safety Authority Journal” به چاپ رسید که اطلاعات جالبی را در مورد مضرات میکروپلاستیک‌ها برای سلامتی، در اختیار ما گذاشت؛ نگرانی اصلی در مورد این ذرات به قابلیت آن‌ها برای جمع‌کردن مقادیر زیادی از دو ماده بیماری‌زا به نام‌های PCBs و PAHs و جذب این مواد توسط بافت‌های سیستم گوارش مربوط می‌شود.

همچنین، گفته شده که ‌مشکلات سلامتی مصرف ریز پلاستیک‌ها بسیار مبهم بوده و به میزان مصرف و همچنین مدت ‌زمان باقی ماندن این ذرات ریز پلاستیک در دستگاه گوارش فرد بستگی دارند.

گزارش اورب میدیا که با همکاری سازمان‌های رسانه‌ای ده کشور جهان شامل بریتانیا، بنگلادش، هندوستان، آلمان،‌ کانادا،‌ اسپانیا، فنلاند، برزیل، سوئد و اندونزی تهیه شده بود باعث شده تا از طرف سازمان جهانی بهداشت (WHO) صحبت‌هایی در مورد تحقیقات گسترده در این رابطه مطرح شود.

البته همانطور که یکی از نمایندگان سازمان جهانی بهداشت به نام فادلا شئیب (Fadéla Chaib) اظهار کرده، ارزیابی ریسک میکروپلاستیک برای بدن انسان و طبقه‌بندی ذرات ریز پلاستیک به عنوان عاملی بیماری‌زا نیازمند داده‌های علمی بیشتری بوده و WHO نمی‌تواند بدون این اطلاعات اقدامات بازدارنده و کنترل‌کننده لازم برای برطرف کردن این نوع آلودگی پلاستیکی را انجام دهد. این در حالیست که اطلاعات موجود بسیار محدود بوده و خطر ذرات برای سلامتی رسما تایید نشده است.

شئیب گفته که اولویت حال حاضر سازمان او تامین آب آشامیدنی سالم برای 2 میلیارد نفری است که هم‌اکنون در نقاط مختلف جهان از آب‌های آلوده مصرف می‌کنند؛ با این وجود، پدیده رو به رشد آلودگی میکلوپلاستیک جزو نگرانی‌های سازمان بهداشت جهانی است و کارشناسانی هستند که قویا برای روشن‌تر شدن موضوع تلاش می‌کنند.