برنامه «زابیواکا» با اجرای آزاده صمدی /حضور یک بازیگر زن در برنامه ای فوتبالی چیزی نبود که برای مسئولان صدا و سیما قابل پذیرش باشد

برای دریافت اینکه صدا و سیما چه نسبتی با شبکه های اینترنتی دارد و چه حقی بر نظارت بر آنان لازم است ابتدا نگاهی به پیشینه این دو بیندازیم.

این شرکت‌ها دارای زمینه فعالیت‌های متنوعی نیز هستند. برخی تمرکز خود را روی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و کارتون‌ها گذاشته‌اند و برخی با ارائه محصولات متنوع تلاش کرده‌اند مخاطب را برای خود حفظ کنند و به سلیقه‌های متنوع پاسخ دهند. برخی از شرکت‌ها نیز پا را فراتر از عرضه محصولات قدیمی گذاشته و تمایل خود را برای تولید محتوا در سرویس‌های ویدیو هنگام درخواست ابراز کرده‌اند. ازجمله تلاش‌هایی که در این زمینه به نتیجه رسیده، می‌توان به عرضه سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی اشاره کرد که هم‌زمان با فروش آن در فروشگاه‌ها در لوتوس پلی (شرکت تصویرگستر پاسارگاد) نیز در دسترس مخاطبان است.

برخی شرکت‌ها همچون فیلم ‌نت نیز به سمت تولید محتوا گرایش یافته‌اند و برنامه‌هایی چون «۳۵» را به‌عنوان تولیداتی زنده پیش روی مخاطبان خود قرار داده‌اند.

تولید برنامه‌های ورزشی و پخش مسابقات نیز از دیگر کارهایی است که شرکت‌های ایرانی فعال در زمینه VOD به سمت آن گرایش یافته‌اند و همه این‌ها یک معنا را به ذهن می‌رساند و آن حضور جدی VOD و محصولات آن در میان مخاطبان ایرانی است. حالا در این میان تولید برنامه ای ورزشی در روزهای پرمخاطب برنامه هایی از این دست برای آیو دردسرساز شده است. ریشه این دردسر هم به نقشی که صدا و سیما تلاش کرده در مورد شبکه های اینترنتی ایفا کند برمی گردد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به طرح پیشنهادی کمیسیون فرهنگی مجلس در انحصار صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی برای صداوسیما تصریح کرد، یکی از پیامدهای این انحصار توقف رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات است.

کمیسیون فرهنگی مجلس اوایل اردیبهشت ماه ماده چهار طرح خط مشی، اداره و نظارت بر سازمان صداوسیما را تصویب کرد که براساس آن «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصرا برعهده سازمان صداو سیماست و در صورت تصویب در جلسه علنی مجلس، اجرایی می شود.»

این مساله با واکنش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همراه شد به طوری که وی بامداد امروز(دوشنبه) مخالفت خود را با این اقدام کمیسیون فرهنگی مجلس در توییتی اعلام کرد.

محمدجواد آذری جهرمی در گفت و گویی به تشریح چرایی مخالفت خود با این انحصار پرداخت و گفت: صدا و سیما اعتقاد دارد به دلیل آنکه پخش تلویزیونی (برادکست) براساس قانون اساسی به صورت انحصاری در اختیار این سازمان است، در فضای مجازی (برادبند) نیز باید این ظرفیت برای آنها فراهم باشد؛ همچنین مدعی اند هرگونه پخش صوتی و تصویری در فضای مجازی باید تحت مدیریت و تحت نظارت و مقررات این سازمان انجام شود.

او با بیان اینکه صدا و سیما به این رویکرد معتقد بوده و پیگیر آن است، گفت: البته درباره عبارت صوت و تصویر فراگیر اشاره شده در طرح پیشنهادی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، اگر ناظر به تلویزیون باشد، بدلیل الزامات قانونی خدشه ای به آن وارد نیست؛ اما اکنون مدیران صداوسیما تفسیری فراتر نسبت به این موضوع دارند و حتی برخی مواقع در مراجع قضایی نسبت به فعالان بخش خصوصی فعال در این عرصه نیز شکایت هایی را مطرح می کنند.

او ادامه داد: مدیران صداوسیما برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده(VOD) را نیز شامل این مسئله می دانند، در صورتی که بین تلویزیون اینترنتی (IPTV ) و برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده (VOD ) تفاوت های ماهوی وجود دارد و محتواهای کاربر محور(UGC) نیز به طورکامل از بحث VOD و IPTV متفاوت است.

آذری جهرمی افزود: برداشت صداوسیما از لفظ صوت و تصویر فراگیر آن است که محتواهای کاربرمحور(UGC)، برنامه های ویدئویی درخواستی ضبط شده (VOD) و تلویزیون اینترنتی (IPTV) به همراه کانال های رسانه ای بالای پنج هزار عضو نیز جزو صوت و تصویر فراگیر است و باید تحت نظر آنها باشد.

او بر مشخص شدن تعریف دقیق مصادیق تاکید کرد و گفت: دیدگاه ما این است که این انحصار فقط باید محدود به همان بحث تلویزیون اینترنتی(IPTV) باشد.

آذری جهرمی با بیان اینکه صداوسیما می خواهد تنظیم مقررات، تصدی گری و مالکیت در حوزه صوت و تصویر را به صورت یکجا در دست بگیرد، تاکید کرد: اکنون براساس این رویه، قرارداد بسته، مزایده ای برگزار کرده و پنج پیمانکار انتخاب کرده اند.

وزیر ارتباطات ادامه داد: صداوسیما در انتخاب این پیمانکاران به فعالان عرصه صوت و تصویر اعلام کرده که باید جدا از ضمانت نامه ها و تعهداتی به سازمان، ۵۰ درصد کل درآمدهای خود را نیز به این سازمان بدهند؛ ضمن آنکه کسانی که فاقد مجوز این سازمان باشند با حکم مرجع قضایی تعطیل خواهند شد.

آذری جهرمی افزود: مفهوم این کار آنکه هر شرکتی بخواهد در این عرصه وارد شده و فعالیت کند علاوه برهزینه های ثابت خود، باید نیمی از درآمد آن را به صدا و سیما بدهد؛ این کار سبب افزایش قیمت تمام شده خدمات صوت و تصویر برای کاربران شبکه ملی اطلاعات می شود. این افزایش قیمت، در تولید محتوا برای این عرصه مانع ایجاد می کند.

وزیر ارتباطات مدل ورود صداوسیما به این عرصه را با توجه به مدل اقتصادیی که دنبال آن است و تحلیل و تفسیری که دارد، بازدارنده رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات دانست. او گفت: معتقدیم باید مصادیق صوت و تصویر فراگیر و نیز مصادیق انحصار با دقت مشخص و شفاف باشد تا موانعی برای فعالان بخش خصوصی ایجاد نکنیم و بتوانیم نظم و مدیریت تولید محتوا را نیز در کشور داشته باشیم.

آذری جهرمی خاطرنشان ساخت: این طرح کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن تصدی‌گری، سبب رقابت حاکمیت با بخش خصوصی نیز می شود که خلاف قانون سیاست های کلی اصل ۴۴ است. در عین حال برای فعالان بخش خصوصی نیز هزینه دارد و بازار آنها را کوچک می کند.