دیباچه گزارش می دهد|مخالفان جدید طرح اصلاح سن ازدواج دختران چه کسانی هستند؟

مهدیه بهارمست: چندی پیش خبری از جانب عباس سلطانیان معاون آموزش دوره متوسطه دوم وزارت آموزش پرورش تهران منتشر شد، مبنی بر اینکه 151 هزار و 46 دختر در سال جاری ترک تحصیل کردند؛ عمده ترین علل هم ازدواج زودهنگام این دختران بوده است؛ این خبر در هیاهوی اخبار فوتبال گم شد و کمتر کسی به آن توجه کرد، همین امر بهانه‌ای شد تا به سراغ عضو فراکسیون زنان مجلس برویم و از روند طرح اصلاح سن ازدواج دختران وپسران مطلع شویم، طرحی که در ابتدا با مخالفت بعضی از نمایندگان مجلس مواجه شد و در نهایت با فتوای آیت الله مکارم شیرازی و علمای قم مسیر تازه ای به خود گرفت، حال باخبر شده ایم با مخالفت جدید برخی از نمایندگان اصلاح طلب روبه رو شده است.

در ادامه گفت و گوی «دیباچه» با «طیبه سیاوشی» عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی را بخوانید:

خبر ترک تحصیل 151 هزار دختر در دوره متوسطه را شنیدید؟

بله متاسفانه شنیدم، در تمام این سال‌ها در تلاش بودیم که این طرح هرچه سریعتر به صحن مجلس برسد تا شاهد این آمار نباشیم ولی متاسفانه طرح های اقتصادی زیادی در الویت است.

وقتی این دختران از سیکل آموزشی خارج می‌شوند، در خانه مورد خشونت خانگی قرار می‌گیرند در نهایت به اجبار تن به ازدواج می‌دهند بلطبع آنان دوره‌ کودکی و نوجوانی را به اتمام نمی رسانند و وارد زندگی زناشویی زود هنگام می‌شوند که هیچ تجربه ای در آن کسب نکرده اند، این بچه ها وارد جامعه می‌شوند که امکان دارد در آن موفق نباشند و جدا شوند، مسلما بعد از جدایی شرایط مناسبی ندارند زیرا مهارت‌ و توانمندی لازم برای ورود به جامعه را ندارند، الان شما شاهد هستید کسی که مدرک لیسانس دارد توانایی پیدا کردن یک کار مناسب را ندارد چه برسد به اینکه یک دختر بچه بخواهد شوهرداری کند، حتی در پسران هم این امر مشهود است، پسرانی که در سن 16 سالگی به اجبار خانواده ازدواج می‌کنند بعد ازچند سال جدا می‌شوند، چون ناچار شدند در سن 16 سالگی مثل پدرانشان سخت کار کنند، تا بتوانند یک زندگی را اداره کنند.

سیاوشی ادامه داد : ما حدود یک ماه پیش به دعوت بخش اجتماعی وزارت کار، فیلمی به نام «هندی و هرمز» را دیدیم که من توصیه می‌کنم در مکان‌های دیگر هم پخش شود و همه این فیلم را ببینند؛ من حتی از دوستان آموزش و پروش هم خواستم این فیلم را برای بچه ها پخش کنند، این فیلم درباره درگیری و مشکلات دو تا بچه است که در سن کم وارد زندگی مشترک شدند و اصلا آگاهی کامل و لازم را ندارند، در انتها بر اثر مشکلات زیادی که دارند پسر در فیلم کشته می‌شود و دختر بچه با یک نوزاد آواره خیابان می‌شود، این فیلم داستان واقعی زندگی بعضی از کودک عروسان در حاشیه ایران است. پایه بحث آسیب‌های اجتماعی ازدواج های کودکان است، که برخی از صاحب نظران به آنان کودک عروسان می‌گویند که به مرور زمان این دختران تبدیل به یک پایه آسیب اجتماعی می شوند، درسته فقر، این کودکان را سوق میدهد به این جهت اما قانون می‌تواند بعنوان یک عامل بازدارنده عمل کند.

در حال حاضر طرح اصلاح سن ازدواج دختران و پسران به کجا رسید؟

این طرح را با قید یک فوریت تقدیم مجلس کردیم اما هنوز موفق نشدیم آن را وارد صحن مجلس کنیم.

به غیر از آیت الله مکارم شیرازی توانستید علمای دیگر را هم در این راه همراه کنید؟

بله الان با موسسه تحقیقات اسلامی قم این طرح را پیش می‌بریم، ما فکر کردیم این طرح را باید با موسسه ای که مورد وثوق همه جناح ‌ها در ایران هست به اتمام برسانیم، زمانی که ما این طرح را تقدیم اداره قوانین کردیم بدون هیچ ایرادی قبول شد، چون ما یک سال روی این طرح کار کردیم و یکی از طرح هایی است که بیشترین کارشناسی رو انجام دادیم.

این نماینده مجلس تصریح کرد : در حال حاضر به ممنوعیت ازدواج دختران زیر 13 سال تمام شمسی موافقت شده که خود قدم بزرگی در این امر بوده اما هنوز نتوانستیم برای ممنوعیت ازدواج بالای 13 سال راهکاری بیابیم، در تبصره ماده 1041 قانون مدنی آمده است: ازدواج زیر 13 سال ممنوع و ازدواج بین 13 تا 16 سال با اجازه والدین و محاکم قانونی است، این فاصله سنی عجیب غریبی نیست اما بطور میدانی درقومیت های مختلف درمردمان مرز ها و حاشیه نشین ها تحقیق کردیم که دختران 10 تا 12 ساله را وادار می‌کنند به ازدواج با مرد 30 ساله که اغلب هم مهاجر هستند، فل واقع تلاشمان در آموزش‌ها و فرهنگ سازی مردم ناحیه‌های مختلف است.

عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی ادامه داد : قانونگذار در قانون پیش بینی کرده که زنان می‌توانند حق تحصیل، کار و ... را شرط ضمن عقد بکنند ولی مساله اینجاست که 18 سال تمام حق این امر را دارد، پس به چه دلیل حق ازدواج دارند ولی حق دفاع نه؟

درسته، در واقع ما نمی‌توانیم یک قانونی را به تصویب برسانیم که هیچ وقت قابلیت اجرا پیدا نکند، فرض کنید ما الان ازدواج روی سن 18 سال اعلام کنیم ولی با اتفاقی که در بطن جامعه رخ میدهد خیلی فرق دارد. ما نمی‌خواهیم به کار غیر قانونی دامن بزنیم، ما می‌خواهیم به شکل قانونی تا حدودی ازدواج زود هنگام دختران را محدود کنیم، البته امیدواریم در این 2 سال بازمانده از کار ما این طرح به تصویب برسد.

گیر اصلی طرح و به صحن نرسیدن آن چیست؟

مشکل این است که ما یک بخش‌های داریم که وادار به پذیرش نیستند، نمی‌توانیم کاری کنیم مگر با آموزش، فرهنگ سازی و صرفا قانونگذاری و عدم توجه به فرهنگ کفایت نمی‌کند، اگر ما در اجرای همین ماده بتوانیم موفق باشیم قدم بزرگی برداشتیم، البته بعضی از مردان نماینده در مجلس با این طرح مخالف هستند، این آقایان نماینده شهرهای کوچیکی هستند که بطور قومی و عشایری وجود دارند که قبول و رای مثبت دادن به این امر به نوعی انکار خرده فرهنگ آن قومی و عشیریه که نماینده آنجا هستند و این کار سختی است، ما باید همه جوانب را در نظر بگیریم ،هدف ما هم به پایان رساندن دوره تحصیلی برای تمام دختران ایران با هر قومیت و دینی است ولی الان شرایط پیش از این به ما اجازه ورود نمی‌دهد.

با این وجود در روستاها و عشایر معلم زن کم هست و قطعا معلم مرد هم اجازه تدریس به دختران را هم ندارد اگر هم داشته باشد خانوادها اجازه نمی‌دهند، برای این هم فکری کردید؟

وقتی به این قضیه ورود پیدا کردیم،با مشکلات خیلی عمیقتری مواجه شدیم، در همین استان تهران هم بازماندگانی از تحصیل داریم، خانوادهایی که به حاشیه تهران مهاجرت کردند، فرهنگ قومی خودشان را آورده‌اند، من خاطرم نیست در کدام روزنامه خواندم که بچه کوچکی را وادار به ازدواج کردن، فکر کنم 6 دبستان بوده،این فرهنگ‌‌های این مدلی که بچه را در حاشیه تهران هم تحت فشار ازدواج می‌گذارد و امکان درس خواندن را از او می‌گیرند قاعدتا در یک منطقه مرزی و سنتی‌تر ما وجود دارد و باید قبول کنیم که در بطن فرهنگ آن منطقه است که مانع ورود آن دختر به مدرسه می‌شود، خوشبختانه خیلی‌ها هستند که به عنوان «NGO» رفتند و با این خانواده‌ها صحبت کردند و خودشان را وارد لایه‌های آن جامعه کردند تا کمکی به کودک عروسان شود، ما اعتقاد داریم باید معلم و مسئول آموزش از بطن همان منطقه باشد تا با فرهنگ آنان آشنایی داشته باشد تا به طریقی زبان هم را بفهمند و تلاش کنند آن دختر بچه از سیستم آموزشی خارج نشود ولی در بیشتر از موارد هم پیش آمده که این بچه ها از سیستم آموزشی خارج شدند.

چقدر امید به تصویب این طرح است؟

نمیدانم، چون در مجلس هم آقایانی هستند که موافق نبودند، اگر سیستم رای دادن شفاف بود ما مسائل را بهتر حل می‌کردیم به طور مثال یک آقای اصولگرا این طرح را امضاء کرد ولی در مقابل نماینده اصلاح طلب در کمال ناباوری آن را رد کرد، ما نمی‌توانیم ارزیابی کنیم. ما صحبت‌هایی که با شخصیت‌های مهم اداری مجلس داشتیم مورد استقبال واقع شده ولی اینکه در شورای نگهبان به مشکل بخورد یا نه را نمیدانم، به ما گفتند اگر اجازه ولی(پدر یا جد پدری) آن دختر حذف نشود در شورای نگهبان به مشکلی برنمیخورد ما هم اجازه ولی را در الویت قرار می‌دهیم، هم به لحاظ عرفی و قانونی نباید این اجازه حذف شود زیرا نمیخواهیم پایه های خانواده را خراب کنیم، درواقع 90 درصد را فدایی 10 درصد اقلیت نخواهیم کرد.