زمزمه‌های تلخ برای طلای سرخ/ افغانستان را جدی بگیرید

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: درحالی‌که هنوز سرنوشت برند سازی زعفران ایران در جهان مشخص نشده بود، خبر قاچاق پیاز زعفران ایران به کشورهای دیگر ازجمله افغانستان تن باغدارانمان را تب‌دار کرد، و هنوز لرز این تب التیام نیافته بود که خبر مجاز شدن واردات زعفران و پودر آن در تیرماه سال ۹۶ صدای تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلای سرخ را درآورد، هرچند در پروسه اعلام این مصوبه خبر تکذیب آن‌هم منتشر شد، اما انگار هنوز زمزمه‌های«واردات زعفران چه اشکالی دارد؟» برای کشوری که خود ۹۸ درصد زعفران دنیا را تولید می‌کند، نقل محفل برخی از مسئولان کشور است.

رتبه برتر کیفیت زعفران در خراسان جنوبی

خراسان جنوبی ازجمله استان‌هایی است، که بخش زیادی از تولید زعفران کشور را به خود اختصاص داده تا جایی که با فعالیت حدود ۳۶ هزار زعفران کار و تولید بیش از ۵۰ تن زعفران خشک توانسته رتبه دوم تولید طلای سرخ در کشور را از آن خود کند.

به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی زعفران این استان توانسته به لحاظ کیفیت و عطر رتبه نخست کشور را به‌دست آورد. رتبه‌ای که ثمره دسترنج قطره‌قطره جان زعفران کاران استان است چراکه با شرایط آبی این استان تولید باکیفیت در حقیقت یک عزم عاشقانه و توکل خاضعانه می‌خواهد.

هاشم ولی پور مطلق در گفتگو با مهر به این نکته نیز اشاره دارد که باوجود دریافت رتبه برتر کیفیت؛ خراسان جنوبی با ۱۵ هزار هکتار سطح زیر کشت در رتبه‌بندی میزان تولید بعد از خراسان رضوی قرار دارد.

وی ادامه می‌دهد: زعفران این استان به کشورهایی ازجمله آلمان، استرالیا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود.

تمام این اطلاعات نشان می‌دهد، تولید این محصول استراتژیک در استانی مانند خراسان جنوبی امروز امید تعداد زیادی از آنهایی است که یک سال را چشم به زمین دوخته‌اند و با خون‌دل در این شرایط خشکسالی این گل را پرورش داده اند تا آنها را از مهاجرت منصرف کند و دلشان را خوش کند به خرید تضمینی که قولش را مسئولان برای کنترل بازار داده‌اند.

در این روایت شیرین تلخی‌های زخم‌های خشک‌سالی کم نبود که زمزمه‌های واردات زعفران هم به آن اضافه‌شده است.

۱۶ تیر ۹۶ بود که تعدادی از رسانه‌ها تیترهای شکه کننده‌ای زدند «واردات زعفران و پودر زعفران مجاز شد» این در حالی بود که اوایل همان ماه در سال گذشته وزیر صنعت، واردات کالاهای مشابه داخلی را حرام اعلام کرده بود. غافل از اینکه وزارتخانه تحت مدیریتش طی مصوبه‌ای واردات زعفران و پودر آن را جزو لیست ممنوع‌الورودی‌ها قلمداد نکرده بود.

از مصائب تولید، فروش و صادرات محصولات کشاورزی هر چه بگوییم بازهم کم است، چراکه در بحبوحه‌ی انتشار این خبر برای محصولی که با تولید بیش از ۳۲۰ تن در سال مقام اول در دنیا را به ایران داده است، عده‌ای پرسیدند مگر واردات چه اشکالی دارد؟؟؟ سؤالی که شاید تعداد زیادی از کشاورزان پاسخ‌های روشنی برای آن داشته باشند.

هیچ بخشنامه یا مصوبه‌ای دراین‌باره ندیده‌ام

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی درباره چنین مصوبه‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: وقتی پارامترهای گوناگون این محصول را در کنار یکدیگر بگذارید متوجه می‌شوید که واردات این محصول بی‌معنی است.

مهدی عصمتی پور در گفتگو با مهر اعلام می‌کند: بیش از ۹۵ درصد از زعفران جهان در ایران تولید می‌شود، و اگر چنین اتفاقی بیفتد، نه تنها کشاورزان بلکه صادرکنندگان ما را نیز دچار مشکل می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: هرچند ایران تولیدکننده اصلی این محصول است، اما ارزش‌افزوده این محصول نصیب کشورهایی مانند اسپانیا (بزرگ‌ترین واردکننده زعفران ایران) می‌شود، یعنی سودش را این کشور می‌برد، چراکه با شیوه‌ای مدرن آن را بسته‌بندی کرده توزیع می‌کند.

وی بیان داشت: بیشترین زحمت برای طلای سرخ در ایران کشیده می‌شود چراکه برای به‌دست آوردن یک کیلوگرم زعفران خشک باید کشاورزان ساعت‌ها ۱۷۰ هزار دانه گل را از کلاله جدا و با حساسیت بالایی خشک کنند.

وی دراین‌باره اظهارنظر بیشتری نمی‌کند اما معتقد است واردات زعفران به ایران طرحی نیست که توجیه ارزی و اقتصادی داشته باشد.

همان‌طور که این مسئول وجود چنین مصوبه‌ای را غیرقابل‌باور می‌داند، عده‌ای از مسئولان در ۳۰ تیرماه ۹۶ آن را به این دلیل که ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران است تکذیب کردند، اما در مقابل عده‌ای دیگر واردات زعفران را منوط به پرداخت تعرفه ۵۵ درصدی گمرک دانسته و عنوان کردند خود این مسئله موضوع واردات را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

لایه‌های پنهان ماجرا

زمانی که مسئولان کشور در حال دوئل بر سر واردات زعفران به ایران بودن در زیرپوست این کشور جریان ناسالم دیگری در حال انجام بود. «قاچاق پیاز زعفران» تراژدی که نه تنها تولیدکنندگان را آزرده‌خاطر کرد بلکه صادرکنندگان را نیز وادار به اظهارنظر دراین‌باره کرده است.

در اصل باید گفت با مطرح‌شدن این موضوع ذهن‌ها از موضوع بسیار حساس‌تری منحرف شد که می‌تواند ریشه به تیشه اعتبار زعفران ایران و برند ملی‌مان بزند.

در این ماجرا خراسان جنوبی به دلیل داشتن بیشترین مرز مشترک با کشور افغانستان در مظان اتهام قرار گرفت. هرچند عده‌ای به‌صراحت اعلام کردند خوب است شاید از این طریق کشت خشخاش کم شود، اما باید گفت طعم سودی که خشخاش به جیب قاچاقچیان می‌اندازد، با طعم سود زعفران متفاوت است.

سوژه اصلی مربوط به همان قاچاق پیاز زعفران است که تا چند سال آینده خواهد توانست افغانستان را با شرایط آب و هوایی مساعد به یکی از رقبای اصلی ایران تبدیل کند البته این موضوع را یکی از مسئولان کشوری خردادماه امسال در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تشریح کرد: رضا تاز یکی، مدیر طرح ملی توسعه کسب‌وکار و اشتغال پایدار وزارت کار با اشاره به اینکه وزارت زراعت افغانستان اعلام کرده که زعفران این کشور برای سومین سال به‌عنوان بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران دنیا شناخته‌شده است، اظهار داشت: سال‌هاست که فعالان زعفران در خصوص پیدا شدن رقیبی تازه برای یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی کشورمان، سخن می‌گویند.

مدیر طرح ملی تکاپو (توسعه کسب‌وکار و اشتغال پایدار) وزارت کار تصریح کرد: صحبت از قاچاق پیاز زعفران، کشت و تولید زعفران در کشور افغانستان، هراز چند گاهی در میان اخبار مختلف به گوش می‌رسد و بیان آمارهای متفاوت، متناقض و گاه بدون سند و مدرک از تولید و کشت زعفران در افغانستان باعث نگرانی‌هایی شده است.

تازیکی تأکید کرد: باید سعی شود که با اطلاعات مستند از فعالیت‌های انجام‌شده در کشور افغانستان در خصوص تولید زعفران، تصمیماتی مناسب برای مقابله با رقیب تازه‌وارد اتخاذ گردد.

وی ادامه داد: امروزه بخش کشاورزی افغانستان تنها حدود ۳۵.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی افغانستان را دربر می گیرد، اما در حقیقت ۸۰ درصد جمعیت افغانستان به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در بخش‌های کشاورزی و دامداری فعالیت می‌کنند.

واردات صحت ندارد، رقیب را باید شناخت

این نقیض‌ها نشان می‌دهد گاهی به‌جای حل شدن معادله صورت آن به‌کلی پاک می‌شود و به‌جای آن معادله دیگری مطرح می‌شود و امروز زعفران به این بلا دچار شده است.

رئیس اتاق بازگانی خراسان جنوبی در گفتگو با مهر نیز با رد قطعی شدن موضوع واردات زعفران می‌گوید: این حرف به‌کل غلط است، با توجه به تمام شرایطی که در بحث زعفران داریم هیچ عقل سلیمی این را نمی‌پذیرد که زعفران را وارد کنیم.

احتشام با اشاره به این‌که واردات زعفران ۱۰۰ درصد تعرفه دارد اضافه می‌کند. امروز شما زعفران را در بازار خراسان جنوبی مثقالی ۲۸ هزار تومان می‌خرید اما این میزان با تعرفه باید مثقالی ۱۰۰ هزار تومان خریداری شود. بنابراین ماجرای واردات زعفران به‌طورکلی منتفی است.

وی با تاکید بر اینکه باید افغانستان را در زمینه تولید و رقیب تولید زعفران جدی بگیریم، گفت: سوژه اصلی مربوط به همان قاچاق پیاز زعفران است که تا چند سال آینده خواهد توانست افغانستان را با شرایط آب و هوایی مساعد به یکی از رقبای اصلی ایران تبدیل کند.

زیاد بد نیست

اما در این میان مسئولان وزارت صنعت معدن و تجارت نظر متفاوتی دارند، رئیس اداره بازگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی معتقد است باید نگاهمان را به این موضوع عوض کنیم چراکه ایران هم‌اکنون با کمبود آب مواجه است پس ما می‌توانیم به‌جای تولید مواد خام واردکننده آن باشیم به‌خصوص محصولات کشاورزی که امروز دغدغه زیادی را ایجاد کرده است.

اگر موارد مربوط به بازاریابی را تخصصی دنبال کنیم و فراوری را باکیفیت مطلوب انجام دهیم باید گفت بسته‌بندی زعفران از تولید آن برایمان سودآورتر خواهد بود سعید بهشتی راد می‌گوید: ارزش‌افزوده و سود متعلق به کشوری است که فراوری انجام می‌دهد بنابراین ما نیز اگر بتوانیم بحث‌های فراوری و کارخانه‌هایی که با این تخصص راه‌اندازی می‌شوند را حمایت کنیم به این نتیجه می‌رسید که زیاد هم بد نیست که واردات زعفران نیز داشته باشیم!!!

وی ایراد کار را در بازاریابی می‌داند و اعلام می‌کند: اگر موارد مربوط به بازاریابی را تخصصی دنبال کنیم و فراوری را باکیفیت مطلوب انجام دهیم باید گفت بسته‌بندی زعفران از تولید آن برایمان سودآورتر خواهد بود.

وی با اشاره به کارخانه‌های فراوری زعفران که هم‌اکنون فراوری زعفران و صادرات آن را انجام می‌دهد می‌افزاید: نباید همیشه به موضوع واردات این محصولات باخشم نگاه کرد، چراکه این‌یک موقعیت مناسب برای بهره‌مندی از آب مجازی است.

هر چند تصمیمات دم بریده نتیجه‌اش را بعد از چند سال نشان می‌دهد، اما باید باور داشت دست‌هایی در پس پرده نمی‌خواهد که روی زعفران ایران سرخ بماند. اما به گفته مدیر طرح ملی تکاپو، لازم است تا فعالین صنعت زعفران با همکاری یکدیگر و در تعامل و مشارکت، با حضور در عرصه‌های بین‌المللی، ضمن رهبری تجارت زعفران در سطح جهان، هرچه بیشتر در سطح بین‌المللی حضور یافته و اقدام به بازار سازی و توسعه بازارهای بین‌المللی نمایند تا حتی در صورت وجود رقبای متعدد، تجارت زعفران و رهبری بازار زعفران همواره نزد ایران باشد.

به طور حتم این تصمیمات مهم برای کشاورزان استانی مانند خراسان جنوبی که تلاش مضاعفی در تولید دارند از بازخورد دو چندانی برخوردار خواهد بود.