علائم گواتر: 17 مهمترین علایم، علل، روش کنترل و درمان گواتر

اصطلاح «گواتر» به بزرگ شدن غیر عادی غده‌ی تیروئید اطلاق می‌شود. غده تیروئید، غده‌ی پروانه‌ای شکل کوچکی در ناحیه‌ی گردن، درست جلوی نای است. این غده هورمون تیروئید تولید می‌کند، که این هورمون به تنظیم متابولیسم (فرایند تبدیل خوراک به انرژی) کمک می‌کند. ورم در غده تیروئید می‌تواند بعدها به ورم گردن یا حنجره بینجامد. در این نوشتار علاوه بر اینکه با علائم گواتر آشنا می شویم با مهمترین علل، روش کنترل و درمان گواتر نیز آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.

گواتر با عنوان اختلال کمبود ید نیز شناخته می‌شود چون کمبود ید رایج‌ترین علت شیوع گواتر است. برآورد می‌شود که بیش از ۱.۵ میلیارد نفر در جهان در خطر اختلال کمبود ید قرار داشته باشند که از این تعداد حدود ۲۰۰ میلیون نفر آن در هندوستان سکونت دارند.

انواع گواتر

دو نوع متفاوت از گواتر وجود دارد:

۱. گواتر کوچک منتشر (غمباد/گواتر ساده)

که در آن کل غده‌ی تیروئید به یک اندازه‌ی بزرگتر تغییر شکل می‌دهد و موقع لمس کردن نرمی آن احساس می‌شود.

۲. گواتر گره دار (گواتر ندولر)

که بخش‌های خاص، یا «گره‌هایی»، از غده‌ی تیروئید بزرگ می‌شود و حجم و بزرگی آن زیر دست کاملا محسوس است.

علائم گواتر

اصلی ترین علائم گواتر ورم غده‌ی تیروئید است که باعث می‌شود گره‌ای در ناحیه‌ی گلو به وجود بیاید. بزرگ شدن غده‌ی تیروئید می‌تواند به نای و مری فشار بیاورد، که این ممکن است به مشکلات تنفسی، سرفه، خشن شدن صدا، دشواری در بلع به ویژه غذاهای غیر آبکی منجر شود.

علائم گواتر مربوط به پرکاری و کم کاری تیروئید به قرار زیر هستند:

پرکاری تیروئید

۱- کاهش وزن

۲- افزایش اشتها

۳- ناتوانی در تحمل گرما

کم کاری تیروئید

۱- افزایش وزن

۲- یبوست

۳- ناتوانی در تحمل سرما

۴- خستگی مفرط

۵- پوست خشک و پوسته پوسته

علل ابتلا به گواتر

شایع ترین علت ابتلا به گواتر کمبود ید است. این یکی از علت‌های اصلی پرکاری تیروئید است.

۱. پرکاری تیروئید (غده‌ی تیروئید بیش از حد فعال)

اگر غده ی تیروئید بیش از حد فعال شود، ممکن گواتر به وجود بیاید که به ترشح و تولید بیش از اندازه‌ی هورمون تیروئید منجر می‌شود. افزایش تولید هورمون غده‌ی تیروئید را بیش از حد تحریک می‌کند و باعث بزرگ شدن آن می‌شود. علت اصلی پر کاری تیروئید بیماری گریوز است. بیماری گریوز باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن پادتن‌هایی را به سمت غده‌ی تیروئید بفرستد. این پادتن‌ها غده تیروئید را تحریک می‌کنند و باعث افزایش مقدار هورمون‌های ترشحی تیروئید می‌شوند.

۲. کم کاری تیروئید

گواتر می‌تواند در اثر کم کاری تیروئید نیز به وجود بیاید. غده‌ی تیروئیدی که دچار کم کاری شده باشد هورمون تیروئید کافی تولید نمی‌کند، بدن آن را به تولید بیشتر تحریک خواهد کرد. این می‌تواند باعث بزرگ شدن غده‌ی تیروئید شود. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خودایمن است که به کم کاری تیروئید منجر می‌شود.

تشخیص گواتر

۱. معاینه‌های فیزیکی

معاینه‌ی ورم به پزشک کمک خواهد کرد گواتر را تشخیص بدهد: این که گواتر کوچک منتشر است که در آن کل غده‌ی تیروئید بزرگ می‌شود یا یک گواتر گره دار که بخش‌های خاصی، گره‌هایی، از غده‌ی تیروئید ورم می‌کند.

۲. آزمایش عملکرد تیروئید

پرکاری و کم کاری تیروئید را می‌توان با آزمایش سطح هورمون تیروئید در خون تشخیص داد. پزشک هورمون‌های تیروکسین و تریدوتیرونین را که توسط غده‌ی تیروئید ترشح می‌شوند اندازه می‌گیرد و همین طور هورمون محرک تیروئید (TSH) را که ماده‌ی شیمایی تولید شده توسط غده‌ی هیپوفیز است که باعث تولید هورمون در تیروئید می‌شود.

۳. کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید را می‌توان از سطح پایین هورمون تیروئید و مقادیر بالای TSH که در خون جریان دارد، چون بدن سعی دارد تولید هورمون تیروئید را افزایش دهد، تشخیص داد.

۴. پرکاری تیروئید

بر عکس آنچه درباراه‌ی کم کاری تیروئید گفتیم در مورد پرکاری تیروئید صدق می‌کند، که در آن سطح TSH کمتر از حد نرمال است و سطح هورمون تیروئید جاری در خون بسیار بالا است به مانند بیماری گریوز.

۵. سونوگرافی

پزشک ممکن است یا یک اسکن سونوگرافی عادی گردن را تجویز کند یا اسکن تیروئید را توصیه کند. در اسکن تیروئید پزشک از یک ورقه‌ی مخصوص برای عکس گرفتن استفاده می‌کند که محل دقیق ید را در غده‌ی تیروئید نشان می‌دهد. گره‌هایی که ناگهانی ظاهر می‌شوند عموما کیست‌های پر از مایع و اغلب خوش خیم هستند. آن‌ها را با یک آزمایش سونوگرافی معمولی می‌توان ارزیابی کرد.

اطلاعاتی که در اینجا به شما ارائه می‌شود صرفا برای درک بیشتر از سلامتی است. برای پرسش‌های بیشتر و تخصصی‌تر با پزشک مشورت کنید.

کنترل و درمان گواتر

کنترل بیماری گواتر به این بستگی دارد که فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است یا پرکاری تیروئید.

۱. کم کاری تیروئید

اگر تشخیص پزشکی نشان بدهد که کم کاری تیروئید وجود دارد، درمان شامل استفاده از یک هورمون ترکیبی (دست ساز) می‌شود که عمکلرد تیروئید نرمال را تکرار می‌کند. به این روش هورمون درمانی می‌گویند. این هورمون ترکیبی، که لِوتیروکسین نامیده می‌شود، به صورت خوراکی، و معمولا یک بار در روز، مصرف می‌شود.

۲. پرکاری تیروئید

یک غده تیروئید پر کار را می‌توان با تیوآمید درمان کرد. تیوآمیدها داروهایی هستند که به کاهش مقدار هورمون تیروئید تولید شده در غده‌ی تیروئید کمک می‌کنند.

۳. درمان با تشعشع یونیزه

تشعشع یونیزه یکی دیگر از درمان‌ّهای پرکاری غده‌ی تیروئید است که به صورت خوراکی مصرف می‌شود. وقتی ید به غده‌ی تیروئید می‌رسد، سلول‌های تیروئید را نابود می‌کند و اندازه‌ی گواتر را کاهش می‌دهد. اما، این درمان ممکن است باعث کم کاری تیروئید بشود.

۴. مصرف مکمل‌های ید

مصرف منظم نمک ید دار از گواتر ناشی از پرکاری تیروئید جلوگیری می‌کند.

۵. عمل جراحی

اگر گواتر در امر تنفس، یا بلع مشکل و اختلال ایجاد کند، و یه هیچ یک از درمان‌های دیگر واکنش نشان ندهد، ممکن است برای برداشتن بخشی، یا تمام غده‌ی تیروئید به عمل جراحی نیاز باشد.

اطلاعاتی که در این نوشتار به شما مخاطبان عزیز ارائه شد صرفا جهت اطلاع رسانی و بالا بردن درک شما نسبت به علائم گواتر، بیماری گواتر، تعریف آن، علت آن، درمان آن و … است و لزوما نمی تواند به لحاظ علمی مبنای عمل و پیروی قرار بگیرد. لذا در صورتی که مشکل گواتر در شما تشخیص داده شد و در صدد درمان آن بر آمدید بهتر است قبل از اتخاذ هر تصمیمی حتما ابتدا با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده- کامروا ابراهیمی

منبع: aimu.us

علائم گواتر: ۱۷ مهمترین علایم، علل، روش کنترل و درمان گواتر