تولید علوم انسانی اسلامی به روش تحقیق تکاملی نیاز دارد

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: مراسم رونمایی از سومین جلد از کتاب «نظریه» صبح امروز (سه شنبه، 18 دی ماه) با حضور حجت الاسلام رضا غلامی، رییس مرکز علوم انسانی اسلامی صدرا، عطاء الله رفیعی آتانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، عبدالحمید نقره کار، دانشیار معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و حجت الاسلام علیرضا پیروزمند، عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم قم در سالن جلسات خبرگزاری مهر برگزار شد.

حجت الاسلام «علیرضا پیروزمند» در این نشست با اشاره به موضوعی که ذیل کتاب نظریه مطرح کرده است، گفت: عنوان بحثی که من با همکاری جناب «جهان بخش» در این اثر بررسی و ارایه کرده ام «مبانی و روش تحقیق تکاملی در علوم انسانی اسلامی» است.

عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم ادامه داد: پرداختن به این موضوع از آن جهت اهمیت داشت که تحول در علوم انسانی به تولید نظریه های مبتنی بر اندیشه های اسلامی استوار است و تولید این نظریه ها زمانی به شکل انبوه و اثرگذار مطرح شود که روش مند باشد.

پیروزمند گفت: نکته دیگر آنکه روش های تحقیق موجود، مبتنی بر مبانی هستند که اگر آن مبانی بازخوانی شوند امکان اینکه در عرصه روش تحقیق بتوانیم حرف درخوری را بیاوریم، مطرح می شود. به هر روی آنچه که در اثر ارایه کردم چکیده مباحثی است که در فرهنگستان علوم انجام شده است.

این استاد حوزه اضافه کرد: سه بخش پرحجم در این مقاله وجود دارد شامل فلسفه روش تحقیق، کلیات و اجمالی از روش تحقیق. در این مقاله در مورد به کارگیری روش ارایه شده در قالب یک نمونه و مصداق نیز بررسی شده است، الگوسازی و روش حل مساله نیز بیان شده است.

وی بیان کرد: اهمیت این موضوع و تاثیرش این است که اگر چنین فرایندی را مورد توجه قرار دهیم تغییر سبک زندگی مبتنی بر الگوی اسلامی ایرانی است، این الگو متوقف بر آن است که علوم انسانی اسلامی پدید آمده باشد و دستیابی به علوم انسانی اسلامی نیز مبتنی بر ایجاد تحول است. همچنین تحول در روش علم نیز مستلزم آن است که در مبانی و روش علم تحول ایجاد شود.

عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه ما باید در حرکت هایی که عمیق و تاثیرگذار است یک حرکت چند لایه را پیش بینی کنیم، گفت: اینکه نظریه ای را ارایه کرده ایم ما را غافل از آن حرکت اصولی که باید اتفاق بیفتد، نمی کند.

پیرومند ابراز کرد: بخش اول مباحث من در مورد فلسفه روش تحقیق است، ما در مقاله ارایه شده در این کتاب روی این نکته یعنی تحلیل واقعیت و واقعیت های اجتماعی متمرکز شده ایم؛ فلسفه اول در این روش تحقیق زیربنای معرفت شناسی و تحول علمی است، اگر بتوانیم نگرش توحیدی را از تحلیل واقعیت فراهم کنیم، باعث می شود که بتوانیم آن را در منطق شناخت واقعیت بیاوریم در آن صورت نظریه های ما مبتنی بر نگرش الهی می شود.

وی افزود: بر این اساس اسلامیت فقط در مبانی و محتوای نظریات علمی نیست، بلکه برای محتوای اسلامی باید منطق محاسبه و سنجش را که از آن تحت عنوان روش تحقیق یاد می شود، لحاظ کنیم. اگر توانستیم تحلیل از واقعیت را در روش شناسی جریان دهیم، منطق ما توحیدی شده است. این مسیر آینده را مشخص می کند.

پیرومند در ادامه بیان کرد: در این مقاله پس از ورود به بحث معرفت شناسی، برخلاف تصور متداول که می گوید شناخت بین عالم و معلوم ایجاد می شود، عنوان کردیم که بستر پیدایش معرفتی وجود دارد که بر اساس نگاه هستی شناسانه از آن به عنوان نظام ولایت یاد می کنیم و در راس آن مشیت الهی قرار دارد، در نتیجه هم عالم و هم معلوم باید در این نظام ولایت باشند، بنابر این، نتیجه معرفت شناسی بحث این است که عالم به میزانی که تحت تاثیر ولایت قرار گرفتند شناخت درست تری خواهند یافت.

عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اظهار کرد: با این وصف شناخت صرفاً به معنای مطابقت صورت ذهنی با واقعیت نیست، در مقاله ای که ارایه شده است بر اساس این نگاه معرفت شناسی وارد روش شناسی شدیم و سه شاخه را تعریف کردیم که به جای عالم و معلوم و بستر شناخت سه ما به ازا در روش شناسی قرار دادیم.

پیرومند بیان کرد: ما در این مقاله الگویی را در روش شناسی بیان کرده و گفته ایم که در سه طیف سه گانه می توانیم نگاه های معرفت شناسی را تفکیک کنیم، در این راستا یک گروه را به عنوان جبرگرایان در مسیر معرفت شناسی معرفی کردیم که تاثیر اراده را به صفر می رسانند، در مقابل آنها گروهی هستند که نه تنها معرفت که واقعیت را تابع اختیار انسان تعریف می کنند که گروه های معروف به تفسیری ها از آن جمله اند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اما در بحث محصول بکارگیری این الگو در جریان شناسی شناخت روش های تحقیق، مدل سه شاخه ای را تطبیق دادیم و بر اساس آن گفته ایم که مجموعه روش ها در سه گروه تفکیک می شوند.

وی ادامه داد: ما در حین اینکه به روش انتزاعی و سیستمی نیاز داریم اما این دو روش برای پایه ریزی علوم انسانی اسلامی کافی نیست و نیاز به روش تحقیق تکاملی داریم. دغدغه این روش بر اساس همان بنیان هستی شناسی این است که امکان جریان بخشی اراده الهی و آموزه ها و معارف اسلامی را در نظریه پردازی علوم انسانی اجتماعی ایجاد می کند.

پیروزمند در پایان یادآور شد: ما در این مقاله به یک موضوع عینی پرداخته ایم و آن تبیین الگو و طبقه بندی رضایت فرهنگی است. از سوی دیگر علت آنکه این روش می تواند موضوعات فرهنگی را جدول کند آن است که از وصف به موضوع و شاخصه حرکت می کند.

پایان پیام/248