نوسازی بافت های فرسوده با مشارکت مردم تسهیل خواهد شد

به گزارش فانوس، مدیریت بهینه حفظ پویایی و ارتقای نوآوری هر سازمان نیازمند تجزیه و تحلیل صحیح محیط انتخاب بهترین اهداف و راهبردها ارتقاء توانمندی های سازمان و اقدام موثر در جهت تامین هدفهای تدوین شده است. بی شک دستیابی به این مهم فارغ از مطالعه پژوهش و تدبیر و تحقیق در مورد امکان پذیر نمی باشد.

پهنه های فرسوده شهری اغلب در مرکز به حرکتی و فرهنگی اجتماعی شهر ها واقع شدند هرچند که گاهی به علت عدم شناخت ظرفیت‌های موجود در آنها و برخورد کالبدی با فرسودگی های ناشی از قدمت برنامه ها و معابر و تاسیسات شهری در بسیاری موارد صرفاً و معضلات شهری شناسایی شده‌اند. در این بین شناخت صحیح رویکردهای مداخله شهری و بررسی تجارب خارجی و داخلی انجام شده در فاو را پتانسیل ها و تهدیدهای برخورد با طرح های فرسوده شهری را روشن نموده و مدیریت و طراحان شهری را در راستای شناسایی چالش های موجود در شناسایی می نماید.

موضوع بافت های فرسوده در کشورهای در حال توسعه مانند ایران که در سال های اخیر با تحولات مدیریتی اجرایی گوناگون همراه بودن بیشتر حائز اهمیت است لذا طرح این مسائل و پرسش هایی همچون نقش عوامل موثر در مداخلات صورت گرفته در ایران بررسی نمونه ها در رویکردهای معاصر در جهان همچنین بررسی مهمترین چالش های رویارویی مداخله در پهنه های فرسوده شهری از اهمیت بسیاری برخوردار است که باید پاسخ آنها به روشنی داده شود.

اجرای طرح های توسعه شهری در معنای فرسوده شهری با چالشهای گوناگونی در ایفای نقش هر یک از عوامل مداخله مواجه است که مهمترین آنها چالش‌های اجتماعی و مسئله مشارکت مردمی است در نهایت مسئله مشارکت مردمی بسط داده شده و روشهای جلب مشارکت و ابزارهای اجرای آن نیز باید به روشنی تعریف شود. بی‌تردید ساماندهی پرده های فرسوده مقوله‌ای کمبودی و نیازمند همکاری تمام عوامل سازمان های مسئول و موثر و به ویژه خود شهروندان است همچنین کلید موفقیت پروژه ساماندهی مشارکت فعالانه مردم با مدیریت شهری است بی تردید حل بسیاری از مشکلات موجود در این صحنه ها از جمله آسیب های اجتماعی آن تنها با مشارکت مردم قابل حل خواهد بود.

در همین راستا علیرضا سالاری کارشناس امور شهری حوزه آسیب‌های اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار فانوس در تشریح نحوه درست برخورد با پهنه های فرسوده و نوسازی آنها گفت: برای دستیابی به یک شیوه و روش مناسب برای مواجهه با پهنه های فرسوده شهری و نحوه اقدام تجارب مداخله دیگر کشورها در بافت‌های فرسوده نظیر کشورهای انگلستان آلمان فرانسه آمریکا ژاپن و مصر باید مورد بررسی قرار گیرد. برای مقایسه بهترین اقدامات انجام شده در کشورهای موفق برنامه ها و اقدامات صورت گرفته باید با تجربه های داخلی مورد مقایسه قرار گیرد همچنین شهرهای مسیر مشهد اصفهان شیراز و ارومیه نیز باید نحوه مواجه شدن با صحنه های فرسوده مورد مطالعه قرار گیرد.

وی افزود: برای حل آسیب های اجتماعی موجود در پهنه های فرسوده باید این نکته توجه داشت که در کشورهای موفق در زمینه ساماندهی محله های فرسوده شهری مسئولیت نظام ساماندهی با مدیریت شهری است در حقیقت در یک مدیریت یکپارچه شهری تحقق این مهم امکان پذیر است. میان دستگاه‌های دولتی برای تحقق اهداف طرح هماهنگی کامل وجود دارد احیای فرهنگی و اجتماعی اینگونه بافت بسیار اهمیت داشته و سازمان مجری طرح ضد سیاست‌های تشویقی و حمایتی برای جلب حمایت های مردمی استفاده می‌کنند لذا مشارکت مردم در این اقدامات گسترده و مطلوب بوده و تره به اهداف واقعی خود می‌رسدمی‌رسد.

وی ادامه داد: تجربه ای که ما در حوزه نوسازی بافت های فرسوده در ایران داشت این نشان می دهد که بین سازمان های مسئول به اندازه کافی هماهنگی وجود ندارد و در شرح وظایف سازمانی در داخل وجود دارد برای دستیابی به طرح و برنامه موفق علاوه بر مدیریت یکپارچه به اقدامات عمومی و سیاست نیاز است که بتواند از سرمایه ها و پتانسیل های اجتماعی به نحو بهینه استفاده کند.

وی تاکید کرد: در نمونه های انجام شده در تهران و سایر شهرهای ایستگاه به صورت جامع و با تکیه بر رضایت و مشارکت مردمی مطالعه و برنامه ریزی برای ساماندهی بافت های فرسوده صورت نگرفته و به مجموعه یک بافت شهری و عناصر آن به عنوان یک موجود زنده که نقاط نشانه ها و مکان خاطرات گوناگون را دربر دارند نگاه نشده است و همین موضوع باعث شده است که هیچ گاه حتی اگر ساماندهی پهنه های فرسوده در کلانشهر تهران موفق عمل کند آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن به طور کامل حل و فصل نمی‌شود.

این کارشناس شهری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه فرسودگی از نظر کلی به دو گونه تقسیم می‌شود افزود: فرسوده یک کاربردی و فرسودگی فضایی و کالبدی زمانی اتفاق می‌افتد که بر اثر مرور زمان و با توجه به عمر و قدمت ساختمان ها بنا ها کمبود آنها دچار فرسایش شده و استحکام خود را از دست می‌دهند. از سوی دیگر فرسودگی فضایی هنگامی شکل می گیرد که ساختار عناصر تشکیل دهنده یک ساختمان با بافت شهری به علت تغییر ساختار زندگی ساکنان پاسخگوی نیازهای آنان باشد و حتی در تناقض با فعالیت‌های آنها قرار گیرد در یک پهنه یا بافت شهری فرسودگی فضایی بیشتر ناظر و گذشت زمان و مهاجرت ساکنین اصلی باغ بوده که این امر جایگزین شدن بافت توسط افراد مهاجر غیر بومی را به دنبال دارد و بسیاری از مشکلات نیز در همین مرحله گریبان کلانشهرها را میگیرد.

وی ادامه داد: عدم ساماندهی بافت های فرسوده نهایتا کاهش سطح کیفی زندگی را به دنبال دارد جایی که ممکن است بسیاری از واحدهای مسکونی مخروبه و متروکه یا تبدیل به کارگاه های تجاری انبار شوند شیوع ناهنجاری ناامنی های اجتماعی را به همراه داشته باشد در نتیجه بافت از درون تهی و بی‌هویت شده و خاطره های آن رو به فراموشی خواهد رفت. فرسودگی ساختار فضایی ساختمان‌ها و بافت‌های شهری در نابرابری میان صدماتی که بافته عرضه می‌کند و نیازهای امروز نمود پیدا می‌کند بنابراین احیا و باززنده سازی آنها مستلزم تازه کار کردن این نابرابری است.

سالاری با اشاره به اینکه ریزدانگی ناپایداری نفوذ ناپذیری از شاخص‌ها و معیارهای فرسودگی هستند ادامه داد: شورای عالی شهرسازی معماری برای مداخله در بافت های شهری و بهبود فرشتگی آن‌ها شاخص‌های ریزدانگی ناپایداری نفوذناپذیری را تعیین کرده است. در حقیقت فرسودگی را نمی توان به کاربرد منحصر کرد شناسایی و عناصر متعددی ابعاد فرسودگی را تعیین میکند که از جمله آنها می‌توان به فقدان یا نامناسب بودن شبکه های زیرساختی،آلودگی محیط زیست، وجود کاربری های ناسازگار، بالا بودن میزان تراکم جمعیت در واحد مسکونی و بالا بردن ضریب بیکاری در پهنه شهری در مقایسه با کل شهر اشاره کرد.

به هر روی حل این مشکل نوسازی بافت های فرسوده از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که این موضوع بر کاهش آسیب های اجتماعی در کل شر تاثیر بسزایی دارد. بخش های برنامه ریزی در طرح های ساماندهی برنامه های فرسوده بیشتر در جهت تامین امکانات و بخش زیربنایی پروژه‌های سرمایه‌گذاری می‌کنند نقش اصلی برای هدایت ساخت و سازها و کاربری ها را برعهده دارند اما آنها باید قبل از شروع برنامه ریزی چارچوب هایبرنامه ریزی را به تأیید مردم برسانند و نظرات و نیازهای مردم را بتوانند در قالب الگوهای برنامه ریزی و طراحی استخراج کنند همچنین ساز و کارهایی برای اعتراض مردم به طرح در نظر بگیرند آنجا که منافع جمعی آسیبی نمیرسد نظرات تک تک مردم را در طرح باید لحاظ کند تا مشارکت آنها ایجاد شود و حل و فصل آسیب‌های اجتماعی ناشی از عدم ساماندهی بافت های فرسوده در قالب اجرای هر طرحی محقق شود.