زایمان بدون درد، کمر سزارین را شکست

بنیاد اندیشه اسلامی: درد از همان ابتدای خلقت با بشر بوده است و انسان ها همیشه سعی داشته‌اند به طرق گوناگون با آن مبارزه کنند. یکی از شدیدترین این دردها درد زایمان است این روزها با زیاد شدن سزارین به رغم همه عوارضی که به دنبال دارد اغلب خانمها تنها برای رهایی از درد زایمان این روش را به صورت انتخابی جایگزین زایمان طبیعی می کنند. اما انتخاب سومی نیز وجود دارد زایمان طبیعی آن هم بدون درد.

در اغلب کشورهای پیشرفته امریکایی و اروپایی بیش از ۳ دهه است که به دلیل خطر بی هوشی جراحی و عوارض عمل سزارین روش زایمان بدون درد متداول شده است در واقع پزشکان و متخصصان معتقدند با تکنیک های جدید و بدون عوارضی که برای انجام زایمان بدون درد در اختیار است دیگر هیچ خانم بارداری نباید هنگام زایمان درد شدید آن را متحمل شود این روش همچنین از افزایش تعداد سزارین هایی که به دلیل ترس از درد زایمان انجام می شوند به تعداد چشمگیری کاسته است.

در کشور ما نیز در سالهای اخیر این روش در برخی از مراکز به عنوان یکی از شیوه های نوین زایمان به کار می رود به گفته دکتر مریم مکانیک متخصص زنان و زایمان و مدیر گروه بخش زنان بیمارستان شهید فیاض بخش به دلیل افزایش میزان سزارین های غیر ضروری و انتخابی و عوارض ناشی از آن وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با صدور بخشنامه ای انجام روش زایمان بدون درد را در کلیه مراکز درمانی و زایشگاه های دولتی و دانشگاهی ترویج کرده است. به عبارت دیگر استفاده از این شیوه زایمان یکی از روشهایی است که در آینده ای نه چندان دور در کشور ما نیز جایگزین مناسبی باری پیشگیری از عوارض ناشی از سزارین ها و دردهای زایمان طبیعی خواهد بود. با شناخت کامل این روش به طور قطع انتخاب اول زنان برای زایمان به شمار می رود.

نگرش اغلب افراد نسبت به زایمان بدون درد یک نگرش توام با ترس و دلهره یابه تصور برخی ترس از فلج شدن به دلیل تزریق در مایع نخاعی است. دکتر مکانیک در این زمینه می گوید در چارچوب بی هوشی میزان دارویی که در زایمان بی درد استفاده می کنیم بسیار کمتر از میزان دارویی است که برای سزارین به کار می رود و احتمال ایجاد عوارض وابسته به بی هوشی در سزارین خیلی بیشتر از زایمان بدون درد است.

او تصریح می کند که اگر این روش کاملا کنترل شده باشد و توسط افراد با تجربه انجام شود هیچ خطری برای بیمار نخواهد داشت ضمن آن که برای جنین نیز کاملا بی خطر است.

دکتر سیاورش سلیمانپور متخصص بیهوشی نیز انجام این روش را به دلیل کاستن از عوارض روی مادر و نوزاد و همچنین هزینه های کمتر آن به بانوان باردار توصیه می کند این در حالی است که بیماران به دلیل ناآشنا بودن با این روش ظریف و بدون خظر هنوز از انجام آن وحشت دارند.

به طور کلی سزارین که در واقع درمانی برای زایمان های مشکل و خطرآفرین محسوب می شود امروزه به علل مختلف در جوامع گوناگون و بویژه در شهرها رواج زیادی یافته است. دوره درد و ناتوانی طولانی مدت مادران عوارض داروهای بیهوشی در نوزادان این مادران و نیز امکان پارگی در رحم در زایمان های بعدی از معایب سزارین به شمار می آیند.

از سوی دیگر پزشکان معتقدند سزارین تنها در موارد عدم امکان انجام زایمان طبیعی یا مواردی که سلامت و زندگی مادر، جنین یا هر دوی آنها در خطر است به عنوان روش زایمان نجات بخش است.

سزارین عوارضی دارد که زایمان طبیعی ندارد. از آن جمله عفونت لگنی پس از سزارین تقریبا ۳۰ برابر بیش از زایمان طبیعی است و شخصی که یک بار سزارین شده باشد به احتمال زیاد دیگر قادر به زایمان طبیعی نخواهد بود و باید عمل جراحی مجددی را متحمل شود به همه اینها باید هزینه های سنگین سزارین را نیز اضافه کرد.

متخصصان زنان و زایمان معتقدند خطر زایمان سزارین بسیار بیش از زایمان طبیعی است و از این رو سزارین نباید اولین انتخاب باشد مگر به تشخیص پزشک متخصص هم اکنون درکشورهای پیشرفته نیز روز به روز از میزان سزارین ها کاسته و روش زایمان طبیعی با شیوه زایمان بدون درد جایگزین آن شده است.

روشهای متفاوتی چون روشهای غیر دارویی و دارویی برای کاهش درد زایمان در یک زایمان طبیعی به کار می روند.

متداول ترین روش غیر دارویی یا روش لاماز عبارت است از آماده سازی روانی بیمار حداقل از ۶ هفته قبل از زایمان در این روش با آموزش صحیح نحوه تنفس و تمرکز زیاد احساس درد کاهش می یابد ویا مهار می شود. اساس آن بر این واقعیت است که اضطراب و نا آشنایی با مراحل زایمان درد را تشدید می کند و از این رو حمایت روانی از بیمار درد را کاهش خواهد داد روشهای دارویی نیز شامل استفاده از داروهای هوشبری تزریقی گازهای هوشبری و بی حسی اپیدورال است که در بی حسی اپیدورال بی حسی تقریبا کامل ایجاد می شود و روی جنین نیز اثر نا مطلوبی نخواهد داشت که البته انجام این روش نیاز به تجربه و مهارت دارد.

در این روش متخصصان بیهوشی در مرحله پایین آوردن و خروج جنین از رحم و در آغاز مرحله فعال زایمان شروع به انجام مراحل بی دردی بیمار می کنند که این بی دردی می تواند به روشهای مختلف روان درمانی و هیپنوتیزم با روشهای غیر تهاجمی مثل استفاده از ترکیب گازهای بیهوشی با میزان کم یا تزریق داروهای مسکن انجام شود که بسته به شرایط مرکز درمانی و نیز تجربه و علاقه افرادی که این کار را انجام می دهند و یا انتخاب بیمار روشهای مختلفی برای ایجاد بی دردی انتخاب می شود. دکتر مکانیک می افزاید: زایمان بدون درد کاملا علمی و یک کار تیمی است که باید مدتها از زایمان در این ارتباط با بیمار کار شده باشد تا بیمار از لحاظ انجام زایمان آمادگی کامل را داشته باشد از این رو در این تیم پزشکی متخصصان زنان و زایمان متخصصان بیهوشی و نیز روان پزشکان باید حضور داشته باشند.

زایمان بدون درد هم فواید و مضراتی دارد.

۱ – بی دردی در تمام دوره زایمان می تواند ایجاد شود.

۲ – متخصص بیهوشی می تواند با مقدار نوع و قدرت دارو اثرات بی دردی را کنترل کند.

۳ – مادر در طول زایمان کاملا بیدار و هوشیار است و در حین انقباضات رحم و گشاد شدن دهانه رحم استراحت می کند و می تواند هنگام خروج نوزاد انرژی کافی ذخیره کند.

۴ – اگر نیاز به سزارین باشد براحتی از طریق کانترداروی بیشتری تزریق می شود و مار برای سزارین آماده می شود بدون آن که نیازی به بیهوشی باشد.

۱ – اپیدورال می تواند دفعات و شدت انقباضات رحم را کاهش دهد که در این مواقع با مصرف داروی اکسی توسین انقباضات را می توان تقویت کرد بعضی موارد چون بی دردی آسایش و راحتی ایجاد می کند زایمان ممکن است حقیقتا سریع شود.

۲ – کاهش حس مادر ممکن است خروج جنین را سخت تر کند در این مواردکمتر کردن مقدار دارو در مرحله نهایی زایمان مادر می تواند برای خروج جنین بهتر همکاری کند.

۳ – در بعضی موارد ممکن است کاهش درد به صورت ناهماهنگ باشد. ( در یک سمت بدن کمتر و در سمت دیگر بدن بیشتر باشد)

۴ – لرز هم شایع است هر چند در زایمان طبیعی بدون استفاده از روشهای بی حسی و بیهوشی نیز به طور شایع وجود دارد.

۵ – در موارد نادر مصرف برخی داروها ممکن است روی عضلات قفسه سینه اثر بگذارند و تنفس سخت تر شود که اکسیژن به مادر داده می شود.