ارتباط واقعی بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است

رفع چالش های اقتصادی با اتکا به دانش ایرانی؛

ارتباط واقعی بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است

دکتر مسعود شفیعی، استاد تمام دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیر کبیر در گفت و گو با سیناپرس گفت: همیشه یکی از موضوع های مهم انشاء در مدارس، این بود که علم بهتر است یا ثروت. امروز به این نتیجه رسیده ایم که علم عین ثروت است بدین معنا که تمام کارهای اقتصادی و ارزش افزوده بر مبنای دانش است.

وی افزود: هم اکنون یکی از دغدغه های اصلی اساتید و دانشجویان می­بایست رفع نیازهای صنعت، جامه و بازار باشد. آنها باید در پایان نامه ها و رساله های خود به دنبال نتایجی باشند تا بتوانند با اتکا به توانمندی های دانشگاه نیازهای این بخش ها را برطرف کنند.

وی خاطر نشان کرد: پیش از این تنها تعامل بین دانشگاه و صنعت مطرح بود اما اکنون خدمات نیز جزو صنعت به حساب می ­آید و به عنوان یکی از عوامل و ارتباط سازنده میان دانشگاه، صنعت، جامعه و بازار مطرح است. مثلا اکنون اپلیکیشن های مرتبط با حمل و نقل شهری با نیازسنجی جامعه، یک ایده دانشگاهی را به ثروت تبدیل کرده است.

وی خاطرنشان کرد: در چرخه تبدیل ایده به ثروت، ایده ها باید پس از انجام کارهای تحقیقاتی و بنیادی کاربردی شوند، زیرا اگر این تحقیقات به فناوری تبدیل نشوند و صنعت نتواند از آن فناوری استفاده کند، دیگر درآمدزا نخواهد بود. صنایعی می توانند درآمد زا باشند که فناوری و ارزش افزوده داشته باشند.

به گفته شفیعی، البته در گذشته ما صنایعی داشتیم که نیاز جامعه را با انجام کارهای مونتاژ رفع می کردند اما این صنایع تنها چند سال سودآور بودند، پس از آن با پیشرفت تکنولوژی و ارایه جنس بهتر و ارزان تر دیگر کشورهای توسعه یافته، دیگر این کارخانه پاسخگوی نیاز جامعه نشدند. به عنوان مثال پیش از زمان انقلاب جمهوری اسلامی، کارخانه کفش ملی علاوه بر رفع نیاز جامعه، محصولاتش را حتی به کشورهای خارجی و پیشرفته هم صادر می کرد، اما پس از گذشت زمان این کارخانه دچار ورشکستگی شد.

از اینرو صنایعی پیشرفته و درآمد زا هستند که صاحب فناوری باشند. برای اینکه این صنایع صاحب فناوری شوند باید دانش اولیه آن در کشور وجود داشته باشد تا بتوانند به فناوری تبدیل شوند.

تبدیل تحقیقات بنیادی به کاربردی

رئیس جمعیت ایرانی پیشبرد ارتباط صنعت و دانشگاه اظهارداشت: در حقیقت صنعت و دانشگاه زیر مجموعه یا لایه پایین تری از علم و فناوری هستند یعنی تحقیقات بنیادی می­بایست به کاربردی و توسعه ای و مالیات ارزش افزوده تبدیل شوند.

رئیس پیشین دانشگاه فنی و حرفه ای افزود: امروزه واژه ای تحت عنوان TRL( شاخص آمادگی فناوری) در میان مردم باب شده است که باید از سطح یک تا سه آن یعنی مرحله تئوری، ایده پردازی و آزمایشگاهی در دانشگاه ها صورت بگیرد. مرحله چهارم تا هفتم آن که در حقیقت انجام کارهای نیمه صنعتی و صنعتی است باید در صنعت انجام شود.

مرحله هشتم تا دهم آن نیز مربوط به قسمت تجاری­سازی و بازاریابی است. از طرف دیگر می­بایست در کنار TRL به MRL (شاخص آمادگی بازار) هم توجه داشت. درصورتیکه درجه آمادگی در هر دو بخش هماهنگ نباشند، ارتباط واقعی و ارزش افزوده صورت نمی­پذیرد.

وی ادامه داد: تعامل صنعت و دانشگاه به معنای فرایند تبدیل ایده به ثروت است؛ فرایندی که همه از آن سود یافته و نیاز بخش صنعت نیز رفع می شود.

این استاد تمام دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیر کبیر گفت: وقتی ما می گوییم صنعت برخی تصور می کنند، منظور ما کارخانه هایی مانند کارخانه های خودروسازی است. در صورتی که صنعت(Industry) و کارخانه factory)) بسیار با یکدگیر تفاوت دارند. معنی صنعت کلان است و شامل صنایعی مانند بیمه، گردشگری، خدمات هم می شود.

ضرورت تعامل سازنده صنعت و دانشگاه

شفیعی با اشاره به نامگذاری امسال به سال «رونق تولید» از سوی مقام معظم رهبری، با تاکید بر تعامل سازنده صنعت و دانشگاه برای نیازهای جامعه در شرایط بدی اقتصادی و تحریم های ناعادلانه آمریکا گفت: تجربه هشت سال جنگ تحمیلی نشان داد که تعامل دانشگاه و صنعت زمانی موفق بوده که ایران دچار تحریم شده؛ چراکه بسیاری از کارخانه ها و صنایع زمانی که تحریم نیستیم، محصولات خارجی را وارد و اقدام به مونتاژ آن می کنند.

وی تصریح کرد: طی دو دهه اخیر بسیاری از قطعات خودروهای چینی، کره ای و اروپایی با عقد تفاهم نامه هایی از خارج از ایران تامین شده است. این قطعات در ایران سر هم شده اند بی آنکه ما دسترسی به فناوری و دانش آن داشته باشیم. حتی بسیاری از آنها در همان کشورها مونتاژ شده و به صورت کامل به ایران وارد می شدند.

رئیس پیشین دانشگاه فنی و حرفه ای بیان کرد: اکنون این موضوع در کشور مطرح است که چرا صنعت خودر و کشور نسبت به کشور کره جنوبی عقب مانده است.

چرا صنعت خودروسازی کره جنوبی که سال ها پس از ما شروع به فعالیت کرده است در این زمینه موفق تر بوده و اکنون توانسته است سهمی در صنعت خودروسازی جهان داشته باشد. علت اصلی اش این است که هنوز ارتباط صنعت با دانشگاه به معنای واقعی در ایران شکل نگرفته است. تئوری های لازم نتوانسته اند تبدیل به دانش و فناوری بشود تا بعدها ما نیز صاحب فناوری شویم.

رفع چالش های اقتصادی با اتکا به توانمندی های داخلی

این استاد تمام دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیر کبیر گفت: هنوز ما نمی توانیم خودرو را به صورت کامل تولید کنیم. در نتیجه زمان هایی که ارز گران می شود و مشکل ارز، جنگ و تحریم پیش می آید، ما مجبور می شویم به توانمندی های خودمان اتکا کنیم.

همیشه در این زمان، صنایع به سمت دانشگاه ها می آیند. به عنوان مثال در زمان دفاع مقدس ارتباط صنعت با دانشگاه بسیار زیاد بود. ادوات نظامی، موشک هایی که در آن زمان ساخته شد، به علت ارتباط نزدیک دانشگاه با بخش صنعت بود. بخش صنعت و دانشگاه نشان داد زمانی که همه دنیا حامی عراق بودند و به ما کمک نمی کردند، ما توانستیم پیشرفت خوبی حاصل کنیم.

وی افزود: این روزها نتایج این تکنولوژی ها نشان می دهد که ایران صاحب تکنولوژی های پیچیده و برتر است اما متاسفانه هنوز پیشرفت چشمگیری در دیگر صنایع نداشته ایم. علت اصلی آن هم مربوط به اتکای ما به اقتصاد نفت است.

از آنجایی که وضع مالی ما از فروش منابع نفتی و گازی خوب بوده، نیازی به خودکفایی صنایع دیگر پیدا نکردیم. این در حالی است که کشورهای آسیایی مانند ژاپن، سنگاپور، کره و مالزی به دلیل نداشتن امکانات و دسترسی به منابع نفتی، گازی و معادن، مجبور شده اند به سمت دانش هایی بروند که درآمدساز است.

شفیعی عنوان کرد: مقام معظم رهبری همواره تاکید کرده اند که تنها فروش ما نباید بر مبنای محصولات نفتی باشد. حتی در حوزه نفت و گاز نیز ما باید ارزش افزوده های بالای را تقاضا داشته باشیم به عبارتی باید محصولات مان با استفاده از فناوری های حوزه خودش، پیشرفته تر شود تا بتوانیم درآمدهای بیشتری کسب کنیم.

ما اکنون مواد پلیمری به قیمت ارزان به دنیا می فرستیم و آنها محصولاتی تولید می کنند که چندین برابر ارزش افزوده دارد. به عنوان مثال از این مواد پلیمری، عدسی هایی برای بینایی ساخته می شود که هفتاد برابر ارزش افزوده دارد.

وی ادامه داد: زمان هایی که ما تحریم می شویم و فشارهای اقتصادی زیادی بر ما تحمیل می شود و در تنگنا قرار می­گیریم، مجبور هستیم با یکدیگر همدلی و همکاری داشته باشیم. در این شرایط است که ارتباط میان صنعت و دانشگاه می ­تواند شکل بگیرد.

رئیس جمعیت ایرانی پیشبرد ارتباط صنعت و دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا در حالت کلی در همه زمان ها ارتباط صنعت ودانشگاه درجه یک نیست؟ گفت: ارتباط صنعت و دانشگاه کلا در دنیا هیچ موقع به صورت نهادینه و بهینه نیست، زیرا آنها از دو قشر بسیار متفاوتی شکل گرفته اند که ماموریت های گوناگونی را دنبال می کنند. مثلاً صنعت علاقه دارد که نتایج حاصل را مخفی نگه دارد تا شرکت­های رقیب نتوانند از آن استفاده کنند. درصورتیکه دانشگاه‌ها نتایج تحقیقات خود را به وسیله انتشار در مجلات به اطلاع دیگران می­رسانند.

وی در پایان گفت: دانشگاهیان دوست دارند، فعالیت هایی در مرز دانش انجام دهند. رساله ها و پایان نامه های تئوری محور تعریف کنند که از درون آنها مقالات ISI استخراج شود. آنها علاقمند تا نتایج کارهای تحقیقاتی شان به مرور زمان در مرزهای دانش پیشرفت کند در صورتی که صنعت دوست دارد هرچه زودتر به نتیجه برسد و با تولید و فروش بیشتر، سود بیشتری کسب کند.

طبیعتا در چنین شرایطی این دو بخش با یکدیگر اخت و مانوس نمی شوند. زمانی این دو بخش با یکدیگر انس می گیرند که دانشگاه دنبال درآمدهای اضافی باشد و صنعت نیز زمانی که با کمبود ارز مواجه است مجبور است نیازهایش را از طریق دانشگاه برآورده کند.

گزارش: فرزانه صدقی