اشک‌ها و لبخندها در آخرین پرده از جشنواره تئاتر رضوان

صعود از جشنواره تئاتر استانی برای هنرمندان خاک صحنه خورده دیار خراسان رضوی چون مروارید در صدفی است که همه هنرمندان تئاتر به آن چشم دوخته و هر گروه نمایشی برای رسیدن به این گوهر زحمات بسیار متحمل می‌شود.

جشنواره تئاتر استانی رضوان مهمترین رویداد هنرهای نمایشی سالانه خراسان رضوی است که بهترین هنرمندان تئاتر این خطه، هنرهای خود را روی صحنه به نمایش می‌گذارند و دفتر هر دوره از این جشنواره با اشک‌ها و لبخندهای هنرمندان بسته می‌شود.

دفتر بیست و نهمین جشنواره استانی تئاتر رضوان از ۲۷ آبان ماه با هنرنمایی ۱۴ گروه نمایشی در مشهد آغاز شده و بسیاری از دوستداران تئاتر را به سالن‌ها کشانده است، این جشنواره در حالی روزهای خود را پشت سر گذاشت که شرایط فروش بلیت و اطلاع رسانی تئاتر متاثر از قطع اینترنت با دشواری‌هایی همراه بود.

هنرمندان دست اندرکار این جشنواره شرایط گروه‌های نمایشی شرکت کننده در دوره بیست و نهم را از نظر کمی و کیفی متفاوت از دوره‌های گذشته می‌دانند و هر کدام تعابیر متفاوت در نقد خود از این رویداد تئاتری دارند.

رشد سالانه آثار نمایشی خراسان رضوی

کارگردان تئاتر "پرونده عجیب مرگ آقایان ف.الف، عین.الف" از شهرستان گناباد که در بیست و نهمین جشنواره تئاتر استانی رضوان به نمایش درآمد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: امسال جشنواره رضوان در همه بخش‌ها رشد چشمگیر نسبت به دوره‌های گذشته داشت.

حمیدرضا مهدوی مقدم افزود: خراسان رضوی از استان‌های هنرمندخیز و قطب دوم تئاتر کشور است و سطح کیفی و کمی گروه‌های نمایشی هر سال رشد قابل توجهی در استان داشته است.

وی اظهار داشت: علل اصلی رشد کمی و کیفی سطح گروه‌های نمایشی خراسان رضوی را می‌توان در برنامه‌ریزی درست مدیران اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و سایر مدیران هنری این مجموعه، تلاش هنرمندان تئاتر و عنایت روسای ادارات فرهنگی و ارشاد اسلامی شهرستان‌های استان نسبت به تئاتر جستجو کرد.

وی گفت: در بین هنرهای هفتگانه، سه هنر تئاتر، سینما و موسیقی در زمینه اقتصاد هنر مزیت‌های بیشتری دارند و از این نظر مدیران حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تئاتر و ارتقای کمی و کیفی آن را مد نظر قرار می‌دهند.

این فعال حوزه هنرهای نمایشی افزود: موضوع فقط اقتصاد هنر تئاتر نیست که منجر به جلب حمایت بیشتر مسئولان شده بلکه استقبال مردم از تئاتر و انگیزه‌ای که هنرمندان تئاتر برای توسعه هنرهای نمایشی دارند در این موضوع تاثیر بیشتری داشته است.

مهدوی مقدم اظهار داشت: نباید تولید تئاتر را معطوف به شرکت در جشنواره تئاتر رضوان کرد زیرا اگر تلاش هنرمندان صرفا حضور در این جشنواره باشد از حجم استقبال مردم کاسته می‌شود و زیان این مساله در شهرستان‌ها به مراتب بیشتر از شهر مشهد است.

وی گفت: از دوره چهارم جشنواره تئاتر رضوان تاکنون یک اثر نمایشی از شهرستان گناباد در این رویداد حضور داشته و همواره تلاش شده که رویکرد در تولید تئاتر صرفا شرکت در جشنواره استانی نباشد بلکه تلاش بیشتر معطوف به ارتقای سطح کیفی اثر بوده است.

این هنرمند تئاتر افزود: معمولا آثار نمایشی که در جشنواره تئاتر رضوان به نمایش درمی‌آید از سطح کیفی بالایی برخوردار است و این مهم انگیزه گروه‌های نمایش شهرستانی را برای ارتقای سطح کار خود افزایش می‌دهد لذا رویکرد داوران جشنواره نیز صرفا انتخاب تئاتر برگزیده از مشهد نیست بلکه کیفیت کار را مدنظر قرار می‌دهند.

وی اظهار داشت: از سوی دیگر مشهد همواره ۲ برابر شهرستانها، آثار نمایشی تولید کرده و برای اینکه تعادل و عدالت بین مشهد و سایر شهرستان‌ها برای حضور در جشنواره تئاتر استان برقرار شود، خیلی از گروه‌های نمایشی در مشهد که برخی نیز کارهای بهتری از شهرستان‌ها ارائه می‌دهند، از حضور در این جشنواره بازمی‌مانند.

وی گفت: در جشنواره تئاتر رضوان همواره سعی شده که انتخاب ها و داوری‌ها کاملا علمی و مبتنی بر کار کارشناسانه انجام شود، گروه تئاتر گناباد نیز تلاش خود را معطوف به ارائه کار کیفی در جشنواره کرده و تولید اثر نمایشی خود را فقط معطوف به این جشنواره نکرده به طوری که برخی از هنرمندان گروه تئاتر "پرونده عجیب مرگ آقایان ف.الف، عین.الف" پس از پایان اجرای خود، مشهد را ترک کردند.

خلاء گفتمان سازی تئاتر، ضعف جشنواره امسال

کارگردان نمایش "مکبث" از سری نمایش‌های بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: جشنواره امسال تئاتر رضوان در مقایسه با دوره‌های قبل از فضای تجربی خارج شده و آثار نمایشی ارائه شده در آن از ساختار حرفه‌ای تر برخوردار بود.

امیر رضایی اردانی افزود: هرچند قطع اینترنت روی اطلاع‌رسانی و فروش بلیت تاثیر گذاشت اما حضور و استقبال مردم از نمایش‌ها اقناع کننده بود، به طوری که ۳۰۰ نفر در یک سالنی که کمتر از این تعداد ظرفیت داشت، نمایش مکبث را تماشا کردند، این نشان می‌دهد که دست اندرکاران دبیرخانه این جشنواره حرفه‌ای عمل نموده‌اند.

وی یکی از ضعف‌های بزرگ بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان را مدت زمان کوتاه آن دانست و اظهار داشت: سه روز برای اجرای ۱۴ اثر بسیار کم است، از یک سو داوران از تماشای پنج اثر در یک روز و بررسی آن خسته ‌شدند و از سوی دیگر به دلیل زمان کم، هیچ کارگاه و نشست نقد و بررسی برای نمایش‌ها همزمان با اجرای آنها برگزار نشد.

وی گفت: در این مدت زمان کم حتی دست اندرکاران گروه‌های نمایشی شرکت کننده موفق نشدند آثار رقبای خود را تماشا کنند تا حداقل رای هیات داوران برای آنان اقناع کننده باشد و بتوانند ارزیابی درست از کم و کیف آثار ارائه شده، داشته باشند.

رضایی افزود: یکی از برون دادها یا دستاوردهای بزرگ جشنواره‌های تئاتر، گفتمان تئاتری آن بین هنرمندان است که به دلیل کم بودن زمان این جشنواره و برگزار نشدن نشست‌های نقد و بررسی، گروه‌های نمایشی نتوانستند گفتمان تئاتری و تبادل نظر، اندیشه و تجربه داشته باشند.

وی اظهار داشت: مشهد قطب دوم تئاتر کشور است و انتظار از آثار نمایشی این شهر زیاد است لذا نگاه هنردوستان به جشنواره استانی معطوف شده است و باید این رویداد در سطح کیفی و کمی بالایی برگزار شود.

وی گفت: اگر هدف اصلی برگزاری جشنواره، تبادل نظر و اندیشه است، آیا سه روز زمان برای برگزاری این جشنواره می‌تواند فرصت گفتمانی برای هنرمندان ایجاد کند، تبلیغات و اطلاع رسانی گسترده در فضای محیطی شهر و فضای مجازی داشته باشد و این رویداد را به بزرگترین واقعه تئاتری شهر تبدیل کند؟

رضایی افزود: در شهر ۳.۵ میلیون نفری مشهد فقط ۱۲ هزار نفر مخاطب جشنواره تئاتر رضوان شدند زیرا تبلیغات محیطی بسیار ضعیف بود و خیلی از شهروندان از برگزاری چنین رویدادی در شهر اطلاع نداشتند.

وی اظهار داشت: با توجه به ظرفیت‌های بسیار در حوزه تئاتر خراسان رضوی، می‌توان یک هفته از کل سال در شهر مشهد را به تبلیغات و گفتمان سازی برای تئاتر اختصاص داد.

کارگردان نمایش "حادثه در نوسا" نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: قدرت یک جشنواره تئاتر وابسته به کیفیت آثار شرکت کننده در آن است، البته نظم در اجرا و برگزاری جشنواره نیز بسیار تاثیر دارد.

دانوش یزدان پناه در خصوص مولفه‌های تاثیرگذار در نحوه داوری جشنواره تئاتر افزود: در انتخاب داوری نباید صرفا به تحصیلات آکادمیک و درجه علمی داوران توجه شود زیرا آشنایی بیشتر با محیط های تئاتری و مشاهده دایره وسیع تر از آثار و به روز بودن داوران اهمیت بیشتری در نوع قضاوت و داوری دارد.

نگاه هنرمند به جشنواره، رقابت یا کسب تجربه؟

یکی از کارشناسان و پیشکسوت تئاتر خراسان رضوی نیز در باره فضای جشنواره‌های تئاتر به خبرنگار ایرنا گفت: جشنواره تئاتر فضایی ایجاد می‌کند که آثار نمایشی در معرض قضاوت تماشاگران و افراد متخصص تئاتر قرار گیرد و گروه‌های نمایشی به ارزیابی از کار خود دست یابند.

رضا حسینی افزود: در جشنواره تئاتر رضوان گروه‌های نمایشی از سراسر خراسان رضوی حضور می‌یابند تا فعالیت خود را در معرض دید صاحبنظران و هنردوستان و رسانه ها قرار دهند تا سنجش شوند.

وی اظهار داشت: جشنواره تئاتر فضایی را فراهم می‌کند که فعالان یک عرصه هنری، ثمره تلاش همدیگر را دیده، آن را مورد قضاوت قرار دهند، به نقاط قوت و ضعف خود و یکدیگر و یافته‌های جدید دست یابند و به تبادل اندیشه و تجربه بپردازند.

این کارشناس حوزه تئاتر گفت: جشنواره تئاتر بهترین کلاس آموزشی و بهترین عرصه برای تماشای تئاتر خوب است و وقتی هنرمندان در فضایی مانند جشنواره آثار متعدد نمایشی را تماشا می‌کنند به فرازهای کار علمی و حرفه‌ای در حوزه تئاتر نزدیک می‌شوند.

وی افزود: یکی از بزرگترین آسیب‌های جشنواره‌های تئاتر، رقابتی شدن صرف صاحبان آثار نمایشی است به این معنا که هنرمندان فقط برای اینکه به کسب مقام دست یابند، برای رسیدن به جشنواره تلاش کنند و به سایر جنبه‌های توجهی نداشته باشند.

وی اظهار داشت: جشنواره‌های تئاتر استانی در کشور از ساحت خود فراتر رفته و به جای اینکه جنبه دانش افزایی و آموزش برای هنرمندان داشته باشند، جنبه رقابتی پیدا کرده اند.

این کارشناس تئاتر گفت: در صورتی که همه فکر و تلاش گروه‌های نمایشی در جشنواره تئاتر معطوف به کسب موفقیت باشد و به جنبه‌های آموزشی و تجربی آن توجه نکنند، از باقی دستاوردهای جشنواره بازمی‌مانند و عدم موفقیت در این بخش تاثیر منفی بر آنان گذاشته و اعتراض‌های خود را به جراید کشانده و حضور خود در جشنواره را کم اثر می‌کنند.

شکستن رکورد کیفی و کمی جشنواره تئاتر رضوان

رئیس انجمن نمایش خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سطح کیفی و کمی آثار نمایشی در بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان به مراتب بهتر از دوره‌های گذشته است و این مهم بازخورد اهتمام شهرستان‌ها نسبت به آموزش و اجرای کار حرفه‌ای است.

آرش خیرآبادی افزود: شهرستان‌هایی که طی یک سال گذشته برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای تئاتر داشته و ‌سطح کیفی فعالیت‌های نمایشی خود را ارتقا داده بودند، سهم بیشتری از منتخبین مرحله نهایی جشنواره تئاتر رضوان امسال را داشتند.

وی اظهار داشت: تئاتر خراسان رضوی از نظر محتوا و متون نمایشی به یک خودکفایی رسیده و آثار نمایشی جشنواره امسال تئاتر رضوان به جز یک مورد، از نمایشنامه‌ نویسان بومی استان بهره گرفته بود.

وی گفت: دستاورد کارگردانان در این دوره از جشنواره تئاتر رضوان، آثار نمایشی با سهم مساوی از ۲ بخش آکادمیک و تجربی بود بویژه کارگردانان شهرستانی که تلاش زیادی در ارتقای سطح آثار از منظر علمی کرده بودند.

خیرآبادی افزود: کیفیت آثار نمایشی در جشنواره امسال تئاتر رضوان متفاوت از دوره‌های گذشته بود و این مهم از سیاست‌های ویژه‌ای است که برای رشد تئاتر شهرستانی اتخاذ شد.

وی اظهار داشت: از گروه‌های نمایشی در شهرستان‌ها خواسته شد که در حوزه مدرن و کلاسیک نمایشی دغدغه‌های زیست بوم خود را مدنظر قرار دهند تا اینکه به متون نمایشی فرااستانی بپردازند، این مهم باعث شد که بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان رنگ و بوی استانی بیشتری نسبت به سال‌های گذشته داشته باشد.

وی گفت: بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان پرتعدادترین آثار را از نظر اجرا در مرحله نهایی داشت به طوری که ۱۵ اثر به این مرحله رسید.

استقبال خوب مردم به رغم قطع اینترنت

رئیس انجمن نمایش خراسان رضوی استقبال شهروندان مشهد از جشنواره تئاتر رضوان در این شهر را "بسیار خوب" توصیف کرد و افزود: استقبال مردم در حدی بود که گنجایش سالن‌های نمایش هم در زمان داوری و هم در زمان اجرای عمومی نمایش‌ها بطور کامل پر می‌شد.

وی اظهار داشت: از زمان آغاز برنامه‌های جشنواره تاکنون همه امور به خوبی پیشرفته و تنها قطع اینترنت موجب اختلال در فروش بلیت به تماشاگران متقاضی شده است. بلیت فروشی جشنواره تئاتر رضوان از طریق شبکه وب برنامه‌ریزی شده بود تا پایگاه‌های اینترنتی بلیت را در اختیار شهروندان بگذارند اما قطع یکباره اینترنت فروش بلیت و صدور شماره صندلی را برای تماشاگران مختل کرد.

وی ادامه داد: فروش بلیت برای تماشای نمایش‌های جشنواره رضوان در مشهد از طریق گیشه سالن‌های نمایش به صورت حضوری انجام شد و همین باعث قدری بی‌نظمی در روند تماشای تئاتر از سوی مخاطبان و گلایه‌مندی آنان شد.

رئیس انجمن نمایش خراسان رضوی گفت: قطع اینترنت همچنین کار اطلاع‌رسانی در زمینه نمایش‌ها و تبلیغات مرتبط با آنها را در فضای مجازی دچار مشکل کرد.

خیرآبادی افزود: از مجموع ۱۴۵ اثر ارایه شده به دبیرخانه بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان ۱۴ اثر از گروه‌های نمایشی مشهد و ۶ شهرستان دیگر استان به این جشنواره راه یافتند که از ۲۷ تا ۲۹ آبان ماه در پنج سالن نمایش مشهد به اجرا گذاشته شدند.

وی اظهار داشت: مراسم پایانی جشنواره تئاتر استانی رضوان روز پنجشنبه ۳۰ آبان ماه در سالن اصلی تئاتر شهر مشهد برگزار و آثار راه یافته به جشنواره ملی تئاتر فجر اعلام می‌شوند.

طی سه روز برگزاری بیست و نهمین جشنواره تئاتر رضوان نمایش‌های "آدیداس" به کارگردانی پوریا غازی از مشهد، "حادثه در نوسا" به کارگردانی دانوش یزدان پناه از مشهد، "ژنتیک" به کارگردانی مهسا غفوریان از مشهد، "مکبث" به کارگردانی امین رضایی و وحید عباسی و مسعود میرنیکزاد از مشهد، "نسخه پشتیبان" به کارگردانی علی ایزدپناه از مشهد، "زن سرخ پوش" به کارگردانی مجید بخششیان از مشهد، "سونامی" به کارگردانی احسان روحی از مشهد، "ناحملط" به کارگردانی مسعود صفری از مشهد در سالن‌های اشراق، تماشاخانه خورشید، تماشاخانه هنرهای زیبا، تماشاخانه بهار و سالن اصلی تئاتر شهر مشهد به نمایش درآمدند.

همچنین نمایش‌های "دور سه فرمان با ماری" به کارگردانی رضا بیقشی از سبزوار، "منیژه ۱۴۰۰ و چند" به کارگردانی رضا حسن زاده از خواف، "پرونده عجیب مرگ آقایان ف.الف و عین.الف" به کارگردانی حمید مهدوی از گناباد، "نفت" به کارگردانی عبدالحسین مهرکام از فریمان، "چرا خداحافظی نکردی با نجمه سورچی" به کارگردانی محمد رضایی از نیشابور و "آوات" به کارگردانی رسول محمدنیا از تربت جام در سالن‌های یاد شده اجرا شدند.