قلعه زار بلاغ قم

قلعه زار بلاغ در شهرستان قم، بخش مرکزی، جاده تهران – قم، گردنه علی آباد ۵۰۰متری تقاطع اتوبان وجاده قدیم ۲۰۰ متری سمت چپ جاده قدیم واقع شده است. بر اساس گونه‌شناسی سفال که نزدیک به یک صد قطعه گردآوری شده و مقایسه با لایۀ دوم نوشیجان تپه و لایۀ دوم گودین تپه می‌توان چنین نتیجه گرفت که بنای زار بلاغ متعلق به دورۀ مادها است و بر پایۀ شباهت‌های نزدیک معماری زار بلاغ به معبد نوشیجان، در برداشت‌های اولیه شاید بشود این اثر را هم از نوع بناهای مذهبی به حساب آورد.
قلعه زار بلاغ قم در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۳۷۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری بنا

بنای قلعه سنگی زار بلاغ با نقشه‌ای بیضی شکل با سنگ تا نزدیکی سقف پر شده است و از بیرون نیز با لایه ای از سنگ و خشت به قطر دو متر پوشیده و دور این پوشش نیز با ملاتی از گل ورز داده شده است. این بنا مشتمل برسه قسمت است که بخش اصلی آن ساختمانی دو اشکوبه است با مصالح تخته سنگی و ملات گلی که طبقۀ پایین دو اتاق بزرگ وکوچک دارد که اتاق بزرگ با پلانی تقریبا مربع ساخته شده است.

کاوش های باستان شناسی در اطراف این قلعه مادی منجر به کشف گورهای غیر متعارفی از دوره عصر آهن شد که احتمال آن میرود متعلق به موبدان مادی باشد. این قلعه بزرگ بارها توسط حفاران غیرمجاز غارت شده و غارت ها همچنان ادامه دارد.
متاسفانه قلعه زاربلاغ بدون مرمت رها شده است.