بقعه‌ی بی‌پناه

بقعه جعفریه که نامش در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده، در حاشیه غربی خیابان هاتف، مقابل ورودی بازارچه امامزاده اسماعیل و مقبره شعیای نبی، در محلۀ قدیمی خوشینان قرار دارد و همین حسن همجواری موجب شده تا مرتضی فرشته نژاد، مرمتگر باسابقه و کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان، پیشنهاد حفظ و تبدیل این محور را به عنوان یک مجموعه تاریخی مطرح کند اما مشکلات ریز و درشتی که بنای رنجور بقعه جعفریه و امامزاده اسماعیل با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، زمان و امکان تحقق این ایده‌ی گردشگرپسند را مدام به عقب می‌راند.

بنای هشت ضلعی بقعه جعفریه، در گذشته وسط صحن وسیعی قرار داشته اما متأسفانه امروز اطراف آن را خانه‌های مسکونی فرا گرفته، به طوری که بخشی از بقعه، در حیاط یکی از املاک مجاورش قرار دارد!

ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان ۱۶ آذرماه سال جاری در گفت‌وگویی با اشاره به این معضل اظهار کرده است: «۲ سال پیش وارد پیگیری‌های حقوقی شدیم و رأی هم به نفع میراث فرهنگی صادر شد و ما حکم قلع و قمع گرفتیم تا این قسمت از بقعه آزادسازی شود.» البته مشخص نیست که چند سال دیگر باید بگذرد تا پارۀ تن این بقعه، از لای دندان‌های دیوار همسایه‌اش بیرون بیاید.

طی چند ماه گذشته هم درد دیگری به جان بقعه جعفریه افتاده؛ ستون‌های ساختمانی در مجاورت آن بالا رفته و مالک، در حریم بلافصل این بنای ایلخانی _که گنبد آن در دوره پهلوی با نظر آندره گدار و استاد معارفی بازسازی شده_ شروع به ساخت و ساز کرده است.

حسین کارگر، شهردار منطقه سه اصفهان، آذرماه، در پاسخ به این سوال که چرا شهرداری برای چنین بنایی در این مکان پروانۀ ساخت صادر کرده به یکی از رسانه‌ها گفته است: «پروانه‌ای که ما داده‌ایم، همان ارتفاع تعیین شده بر اساس نامه میراث فرهنگی است و مجوزی که داده شده اینگونه بوده است که قسمت شمالی را ارتفاع داده‌ایم اما قسمت مجاور سر در بقعه جعفریه را ارتفاع نداده‌ایم؛ منتها مالک تخلف کرده و ارتفاع را بالاتر برده است.»

معاون میراث فرهنگی استان اصفهان اما در واکنش به این اظهارات خاطر نشان کرده: «شهرداری از ما برای پلاک اول و دورتر از بقعه استعلام کرد و ما اجازه ۲ طبقه را دادیم ولی برای پلاک هم پیوند با سر در بقعه، از ما استعلام نگرفته و چون آن را با پلاک دورتر تجمیع کرده، پروانه را هم یکی کرده است. بنابراین از نظر ما باید ارتفاع پلاکی که با سردر بقعه جعفریه هم پیوند است، حداکثر مطابق ارتفاع سردر باشد؛ به گونه‌ای که خسارتی به سردر نزند و اگر بیشتر از این ارتفاع برود، ما وارد شکایت می شویم.»

به تازگی و در متنی که اداره ارتباطات رسانه‌ای شهرداری اصفهان آن را به نقل از شهردار منطقه سه اصفهان در اختیار ایسنا قرار داده، کارگر، در خصوص آخرین وضعیت ساختمانی که در کنار بقعه امامزاده جعفر در خیابان هاتف در حال ساخت بود، اظهار کرده است: «با توجه به اینکه این ملک در حریم امامزاده جعفر واقع شده بود، شهرداری اصفهان برای صدور پروانه ساخت اقدام به استعلام از سازمان میراث فرهنگی کرد و این سازمان نیز با توجه به مستندات ارائه شده و اشاره به نامه‌ای که در سال های قبل شهرداری درخواست آن را ارسال کرده بود، ارتفاع این بنا را هفت و نیم متر تایید و بلامانع اعلام کرد.

در حال حاضر میراث فرهنگی اعلام کرده است باید نقشه‌های این ساختمان نیز به تایید میراث برسد که با توجه به اینکه نقشه‌ها برای میراث ارسال شده بود اما زمان اعلام تایید نقشه‌ها از سوی میراث به درازا کشید، براساس درخواست مالک به استناد نامه میراث فرهنگی برای ساخت با ارتفاع هفت و نیم متر، اقدام به صدور پروانه کردیم.

میراث اکنون این موضوع را مطرح می‌کند که این ملک را دو پلاک ثبتی لحاظ کرده است و یکی از پلاک‌ها مشکلی برای ساخت ندارد و یکی از پلاک‌ها دارای مشکل است؛ در حالی که در نامه‌ای که از سوی شهرداری به میراث ارسال شده بود، اشاره به تجمیع دو پلاک و اعلام نظر میراث با توجه به این تجمیع، شده بود. در نهایت هم میراث فرهنگی، ساخت و ساز با ارتفاع هفت و نیم متر را تایید و بر همین اساس نیز شهرداری پروانه صادر کرده است».

در ادامه، شهردار منطقه سه اصفهان، با بیان اینکه درخواست تجمیع در نامه شهرداری به میراث قید شده بود اما ممکن است از سوی میراث فرهنگی دقت لازم در خواندن نامه صورت نگرفته باشد، خاطر نشان کرده است: «شهرداری بعد از اعلام نظر میراث فرهنگی مبنی بر لزوم به تایید رسیدن نقشه های ساختمان از سوی میراث، مالک را فراخوانده و نظر میراث را مطرح کرده است.

میراث فرهنگی با ارتفاع ساختمان مجاور بقعه امامزاده جعفر مشکلی ندارد بلکه به زیرزمین این ملک ایراداتی وارد کرده است. بر همین اساس هم اکنون ساخت و ساز در این ملک متوقف شده و مالک نقشه‌ها را برای تایید به میراث فرهنگی ارسال کرده است تا با کمترین خسارت برای مالک و ساختمان امامزاده، مشکل برطرف شود. در واقع مالک در این خصوص تخلفی نداشته است و میراث فرهنگی باید پاسخ نامه‌ای که از سوی شهرداری ارسال شده بود را ظرف ۱۰ تا ۱۵ روز ارسال می‌کرد تا مالک یا ارباب رجوع هم اخلاقا معطل یک نامه نباشد».

فریماه هوشیار، کارشناس ارشد مرمت بافت ها و بناهای تاریخی که چندی پیش به درخواست ایسنا از مکان این بقعه بازدید داشته، در این باره در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: با وجود اینکه بقعه جعفریه تنها برج آرامگاهی مربوط به دوره ایلخانی در اصفهان است، حریم آن توسط شهروندان نقض شده و با وجود هشدارهای متعدد کارشناسان، هیچ سازمانی خود را موظف به رفع مشکلات آن نمی‌داند و هر کس گناه این کم کاری را بر دوش دیگری می‌گذارد.

او ادامه می‌دهد: شهردار منطقه سه اصفهان می‌گوید «میراث فرهنگی ساخت و ساز دو پلاک تجمیع شده را بلامانع دانسته بود» و معاون میراث فرهنگی هم اظهار می‌کند که «شهرداری از ما برای پلاک اول و دورتر از بقعه استعلام کرده، ما اجازۀ دو طبقه ساخت دادیم و برای پلاک هم پیوند با سر در بقعه از ما استعلام نگرفته‌اند». می‌گویند و جواب می‌دهند و در می‌یابید که تا چه اندازه ناهماهنگی بین این نهادها وجود دارد.

هوشیار خاطر نشان می‌کند: سال‌هاست که تمامی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان نسبت به خطرات اعلام نکردن حرایم بناهای تاریخی هشدار داده‌اند و تا به امروز حتی دربارۀ حریم میدان ثبت جهانی شدۀ نقش جهان هم به صورت شفاف از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان اطلاع رسانی نشده است، چه رسد به بناهای تاریخی دیگر.

او می‌افزاید: تا این قدم برداشته نشود، هر روز باید منتظر ساخت و ساز در حریم بلافصل بناهای شاخص تاریخی خود باشیم و ببینیم که مسئولان توپ را به زمین هم می‌اندازند. میانۀ این توپ بازی هم بناهای تاریخی شهر یکی یکی از دست می‌رود.

این کارشناس ارشد مرمت بافت‌ها و بناهای تاریخی، با اشاره به آنچه بر سر بقعه جعفریه آمده می‌پرسد: چرا باید تایید نقشه‌های ارسالی از سوی شهرداری این همه به درازا بکشد؟ چطور ممکن است اجازه ساخت در ارتفاع معین صادر شده باشد و مالک از این ارتفاع عدول کند و هیچ کس ساخت و ساز را متوقف نکند؟ مگر گروه‌های کنترل ساخت شهرداری مدام در شهر در حال گشت زنی نیستند؟ آیا کارشناسان شهرداری قبل از صدور پروانه ساخت متوجه نشده‌اند که با دادن پروانه طبق مشخصات درخواستی مالک، حریم بنای بقعه نقض خواهد شد؟ شهردار یکی از تاریخی‌ترین مناطق اصفهان نباید نسبت به حریم آثار اینگونه بی‌اطلاع باشد به راحتی مجوز ساخت صادر کند. آیا میراث فرهگی اصفهان به محض شروع ساخت و ساز مالک نباید این روند را متوقف می‌کرد؟ و آیا واقعا امروز مشکل میراث فرهنگی فقط زیر زمین این ساختمان است؟

هوشیار می‌گوید: تا کی باید این اقدامات را با خوش‌بینی به ناآگاهی و سهو گره بزنیم، وقتی می‌بینیم که تا صدایی از سوی فعالان میراث فرهنگی بلند نشود، این ساختمان‌ها بی هیچ مخالفتی یکی پس از دیگری ساخته می‌شوند و بناهای تاریخی را در بین انبوهی از بتن و سیمان دفن می‌کنند.

انتهای پیام