همایش ملی زعفران گناباد؛ دریچه‌ای برای حل مشکلات تولید و عرضه طلای سرخ

زعفران، یکی از مهمترین و خاصترین محصولات ایران با شهرت جهانی است به طوری که کشورمان با ۱۲۰ هزار هکتار سطح زیرکشت و مالکیت این محصول، با افزون بر ۹۲ درصد تولید زعفران جهان نخستین و بزرگترین تولیدکننده بدون رقیب این محصول در دنیا محسوب می‌شود و زعفران، ظرفیت بی‌بدیلی برای رونق اقتصادی و توسعه صادرات غیرنفتی ایران است.

اما زعفران ایران با وجود چنین قابلیتهایی که آن را به "طلای سرخ" معروف کرده است این روزها حال و روز خوشی ندارد و زعفرانکاران و فعالان صادرات و بازاریابی آن با مشکلات جاری و دغدغه نسبت به آینده زعفران مواجهند.

کارشناسان دست‌اندرکار، خام‌فروشی و نبود صنایع بسته‌بندی مناسب را از موانع نقش‌آفرینی بیشتر زعفران در حوزه توسعه و رونق اقتصادی می‌دانند زیرا هم‌اینک ۸۷ درصد محصول زعفران ایران بدون نام و نشان به صورت خام عرضه می گردد و تنها ۱۳ درصد آن با بسته‌بندی شرکتهای داخلی صادر می‌شود همچنین با وجود ظرفیتهای داخلی تولید زعفران، علاوه بر خام‌فروشی آن سالانه مقادیر زیادی پیاز زعفران هم از ایران به دیگر کشورها قاچاق می‌شود.

زعفران با توجه به قابلیتهای خاص خود می تواند در صورت توجه مسوولان در افزایش صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تقویت نظام ارزی و توسعه تبادلات تجاری با دیگر کشورها نقش تاثیر گذاری داشته باشد.

ایران با وجود ظرفیتهای زیاد در تولید زعفران، هنوز با مشکلات و محدودیتهایی در زمینه فرآوری، دسته‌بندی یا سورتینگ، مدیریت و بازاریابی صادرات مواجه است و سهم بسیار ناچیزی از گردش مالی چند صد هزار میلیارد دلاری حاصل از فروش و صادرات زعفران نصیب ایران می شود.

کشت سنتی و گسترش دامنه تولید زعفران به عمده استانها، تولید و بازار این محصول را در کشور تهدید می‌کند و باید با بهره گیری از روشهای علمی و تحقیقاتی راندمان تولید محصول زعفران را افزایش داد.

۹۱ هزار هکتار از مجموع اراضی زیر کشت این محصول در کشور در استان خراسان رضوی قرار دارد و در این میان گناباد با سه هزار و ۵۰۰ هکتار مزرعه زعفران از جایگاه خاصی در تولید زعفران کشورمان برخوردار است.

گناباد از مناطق بسیار غنی،با کیفیت و با قدمت در تولید زعفران در سطح کشور و استان خراسان رضوی است به طوری که پیشینه کشت زعفران در این شهرستان به ۷۰۰ سال قبل باز می گردد و هم اکنون نیمی از مجموع سطح زیر کشت اراضی کشاورزی این شهرستان زیر کشت زعفران قرار دارد.

از مجموع تولید سالیانه حدود ۱۹ هزار و ۳۰۰ تن محصولات باغبانی در گناباد ۱۲ تن را زعفران تشکیل می دهد و بیش از ۵۰ درصد اراضی زیر کشت این شهرستان زیر کشت زعفران رفته است.

با هدف بررسی مسایل و مشکلات زعفران و راهکارهای نقش آفرینی بیشتر آن در توسعه صادرات غیر نفتی و بهره گیری بیشتر از ظرفیتهای آن در اشتغال و کارآفرینی، ششمین همایش ملی زعفران ۲۶ و ۲۷ آبان ماه جاری به میزبانی مجتمع آموزش عالی گناباد برگزار شد.

مسوولان، صاحبنظران و پژوهشگران سراسر کشور طی مدت ۲ روز برگزاری این همایش در زمینه های فناوریهای تولید و پس از برداشت زعفران، مصارف و کاربردها و بازاریابی و اکوتوریسم زعفران، فناوریهای تولید زعفران شامل ژنتیک، اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، اکولوژی، فیزیولوژی و بیولوژی زعفران، فناوری­های کاشت، داشت و برداشت، مدیریت آفات، بیماری­ها و علف­های هرز، مدیریت مصرف منابع و بهره­ وری تولید، مکانیزاسیون تولید، تنوع گونه ه­ا و ذخایر ژنتیک و فناوریهای پس از برداشت زعفران در زیربخشهای فرآوری و بسته­ بندی، فیتوشیمی، شناسایی، استخراج و خالص ­سازی مواد موثره، آنالیز، کنترل کیفیت و استانداردها و نوآوری و تولید محصولات دانش بنیان سخنرانی و بحث و تبادل نظر کردند.

دیگر محورهای برگزاری این همایش مصارف غذایی، مصارف دارویی، فارماکولوژی، کاربردهای آرایشی، بهداشتی و صنعتی، اقتصاد دانش بنیان و تجاری سازی، کارآفرینی و اشتغال، برندسازی و بازاریابی، صادرات و تجارت جهانی زعفران، فرهنگ و دانش بومی، یافته ­های باستان شناسی، اگروتوریسم و نقش زعفران در توسعه پایدار روستایی بود.

صاحبنظران و مسوولان شرکت‌کننده در همایش ملی زعفران گناباد با مهم دانستن برگزاری این همایش بر تبیین و جهت دهی بیشتر دستاوردهای آن در راستای کاهش مسایل و مشکلات تولید زعفران و افزایش نقش آفرینی آن در رونق اقتصادی و اشتغال و کارآفرینی و افزایش صادرات غیر نفتی تاکید کردند.

اتاق بازرگانی خروجی های همایش ملی زعفران را جمع بندی و به طور جامع و دقیق پیگیری می کند

رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در حاشیه همایش ملی زعفران گناباد به خبرنگار ایرنا گفت: برگزاری این همایش در سال جاری که توسط رهبر معظم انقلاب به عنوان تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها نام گذاری شده است، نقطه عطفی برای بررسی میدانی و ریشه ای مسایل و مشکلات فراروی تولید و صادرات و افزایش سهم زعفران ایران در بازارهای داخلی و خارجی است.

علی شریعتی مقدم افزود: زعفران به عنوان یک کالای با ارزش باید به جایگاه واقعی خود در تولید دست یابد و از همه ظرفیتهای موجود برای رفع مشکلات آن و حضور بیشترش در بازارهای جهانی استفاده شود و سهم آن در صادرات غیر نفتی افزایش یابد و تحقیقات دانشگاهها و مراکز آموزش عالی می‌تواند نقش مهمی در پایدار سازی تولید و عمق بخشیدن به دانش زعفران داشته باشد.

وی ضمن تاکید بر استفاده از ظرفیتهای بخشهای مختلف کشور برای افزایش اثر بخشی برگزاری همایش ملی زعفران گناباد گفت: دغدغه ها و تنگناهای مطرح شده و خروجی های این همایش را جمع بندی و در اتاق بازرگانی استان خراسان رضوی و کشور و شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی به طور جامع و دقیق تر پیگیری می کنیم.

این صادر کننده نمونه زعفران کشور همچنین با اشاره به ظرفیتها و جایگاه و سابقه گناباد در تولید زعفران طی سده های گذشته گفت: ثبت نظام زراعت زعفران مبتنی بر آبدهی قنات این شهرستان در سه سال گذشته به عنوان سومین میراث جهانی کشاورزی ایران در سازمان خواروبار ملل متحد (فائو) نشان دهنده کیفیت و ظرفیتهای خاص تولید زعفران این شهرستان در سطح ملی و بین المللی است.

شریعتی مقدم افزود:بروز خشکسالی طی سنوات گذشته با وجود مسایل و مشکلات آن از جمله کمبود منابع آبی، فرصتی برای توسعه کشت ارگانیک زعفران فراهم کرد و باید با تولید و نگاه علمی راندمان تولید در واحد سطح را افزایش داد چون تولید ارگانیک این محصول علاوه بر بازارهای داخلی سهم زعفران را در بازارهای صادراتی افزایش می دهد.

وی ادامه داد: تکمیل زنجیره تولید این محصول از ابتدا تا بازار، فرآوری و صادرات زعفران در کاهش مشکلات فراروی تولید این محصول و تنگناهای زعفرانکاران مهم است که به این مهم در همایش ملی زعفران گناباد به خوبی اشاره شد و امید است که با توجه بیشتر مسوولان ذیربط شاهد کاهش تنگناهای این بخش باشیم.

مهمترین نتیجه اثر بخش همایش ملی زعفران توجه بیشتر مسوولان به بهبود وضعیت زعفرانکاران است

یک پژوهشگر و عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد هم گفت: برگزاری همایش‌ها کارکردها و فواید متعددی دارد و می‌تواند به رشد و توسعه و پیشرفت اقتصادی هر صنعت و خدمات در زمینه های گوناگون کمک کند.

دکتر محمد حسین ودیعی نوغابی افزود: همایش ملی زعفران گناباد فرصت مغتنمی فراهم کرد که متخصصان و صاحبنظران در زمینه های علمی، تحقیقاتی و صادر کنندگان مطرح کشور ضمن آشنایی بیشتر و تبادل تجربیات با یکدیگر در زمینه های روشهای نوین تولید و رفع موانع و مشکلات و افزایش سهم زعفران کشور در بازارهای داخلی و صادراتی بحث و تبادل نظر کنند.

وی اضافه کرد: در نتیجه این تبادل تجربیات، نیازهای بازارهای داخلی و خارجی و بازار مصرف مشخص می شود و در نتیجه تعامل و همفکری بین فعالان و مسوولان حوزه تولید، بازاریابی و سیاست گذاری، دانشگاه و پژوهشگاهها گامهای موثری برای کاهش مشکلات این بخش برداشته می شود.

این استاد دانشگاه گفت: زعفران به عنوان یک کالای مهم در ایران مطرح است و بخش عمده ای از اشتغال خانوارها و بانوان در مناطق زعفرانکار نظیر گناباد متکی به تولید زعفران است و لذا مهمترین نتیجه اثر بخش همایش ملی زعفران توجه بیشتر مسوولان به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی بخش عظیمی از این خانوارها ست.

ضرورت راه اندازی مرکز ژنتیک زعفران ایران در گناباد

عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی هم مهمترین دستاورد ششمین همایش ملی زعفران در گناباد را توجه زیرساختی مسوولان و پژوهشگران به مسایل و مشکلات تولید و صادرات زعفران و افزایش ارزش افزوده و نقش آفرینی آن در بازارهای داخلی و خارجی و صادرات برشمرد.

محمد صفایی دلویی افزود: با توجه به ظرفیتهای ایران در تولید زعفران، ایجاد یک هلدینگ بزرگ برای خرید این محصول در کشور ضروری است تا تولیدات زعفرانکاران در بازار جهانی با قیمت واقعی خودش به فروش برسد

وی اضافه کرد: ایران با وجود تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان، سهم بسیار اندکی از بازار فروش و صادرات این محصول را در اختیار دارد در حالی که قیمت عمده فروشی هر کیلوگرم زعفران در جهان ۶ هزار دلار است این رقم در کشور ما تنها هزار دلار است و باید در کنار اهتمام به تولید کیفی و صادرات زعفران، تولید عصاره و فرآوری این محصول هم مورد توجه قرار گیرد چون این مساله موجب افزایش ۲۰ برابری ارزش افزوده آن می شود.

او ادامه داد: با توجه به ظرفیتهای خاص تولید زعفران گناباد و قرار داشتن تنها ایستگاه تحقیقات زعفران کشور در این شهرستان، راه اندازی مرکز ژنتیک زعفران ایران در این شهرستان ضروری است و این مساله به عنوان یکی از دستاوردهای مهم همایش ملی زعفران در گناباد مورد توجه قرار گرفت و معاون وزیر جهاد کشاورزی هم در بازدید از این ایستگاه، قول مساعد برای راه اندازی مرکز ژنتیک زعفران داد.

اجرایی شدن مسایل مطرح شده در همایش ملی زعفران نیازمند هم افزایی بین بخشی مسوولان است

دبیر اجرایی همایش ملی زعفران گناباد هم گفت: در این همایش، مسایل، مشکلات و چالشهای زعفران کشور اعم از فرآوری، کشت، تولید، برداشت، تغییرات اقلمی، تنگناهای بازرگانان و بازاریابی با حضور مسوولان و صاحبنظران ذیربط بررسی و راهکارهای مقتضی برای رفع این تنگناها اتخاذ شد.

دکتر پرویز رضوانی مقدم با اشاره به اهمیت پژوهشهای دانشگاهی در کاهش مشکلات بخشهای مختلف و از جمله زعفران افزود: مسوولان باید از برآیند این همایش به عنوان چراغ روشنی برای کاهش مسایل و مشکلات و دغدغه های این بخش استفاده کنند چون این همایشها در صورتی اثر بخشی لازم را دارد که مسوولان در صحنه عمل، خروجی های آنها را در ارایه خدمات به کشاورزان، زعفرانکاران و فعالان این عرصه عینیت بخشند.

وی با اشاره به قول مساعد مسوولان و دست اندرکاران ذیربط برای توجه به مسایل مطرح شده در این همایش برای ارتقای سطح کمی و کیفی خدمات و کاهش تنگناهای بین بخشی در تولید و بازاریابی زعفران گفت: تحقق مطلوب این امر نیازمند هم افزایی بین بخشی مسوولان و متولیان ذیربط است.

رییس مجتمع آموزش عالی گناباد و رییس برگزاری همایش ملی زعفران گناباد هم گفت: علاوه بر شرکت کنندگان در همایش که در قالب سخنرانی مسایل و مشکلات و دغدغه های فراروی تولید و فروش و بازاریابی زعفران را مطرح کردند موقعیتی فراهم شد که شرکت کنندگان و غرفه داران، نمایشگاه تخصصی که در حاشیه همایش برگزار شده بود، تنگناها و خواسته های خود را به صورت مستقیم در قالب تریبون آزاد با معاون وزیر جهاد کشاورزی و مسوولان و دست اندرکاران ذیربط در میان بگذارند.

دکتر سید مصطفی موسوی زاده ابراز امیدواری کرد که یافته ها و برآیند و مسایل مطرح شده در این همایش در تصمیم گیریهای مسوولان مربوطه مورد توجه قرار بگیرد چون در صورت برگزاری این همایشها اثربخشی لازم دارد که در عمل منجر به کاهش مشکلات و توسعه کمی و کیفی فعالیتها شود.

مرکز شهرستان ۹۳ هزار نفری گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.